DOLAR 32,4134 % 0.17
EURO 35,0097 % -0.26
STERLIN 41,1891 % 0.4
FRANG 35,9350 % 0.18
ALTIN 2.324,34 % 0,17
BITCOIN 2.295.388 1.624

Şah İsmail’in Kazandırdığı ve Kaybettirdikleri

Yayınlanma Tarihi :
Şah İsmail’in Kazandırdığı ve Kaybettirdikleri

Şah İsmail, şüphesiz ki Türk kültür ve tarihinde çok önemli bir şahsiyettir. Mutlaka her Türk devlet adamı gibi takdir edilecek yanları bulunmaktadır. Bu bakımdan İsmail’in üzerinden 500 yıl geçtikten sonra mutlaka tartışılması şarttır. Şimdi buna “Özeleştiri” diyorlar ama geçmişi tartışılmayan bir milletin geleceğinin düşünülmesi mümkün değildir. Biz Anadolu Türkleri olarak, belki devletlerimiz ayrıydı ama milletimiz birdi. Nasıl bugün oluşumları ayrı 6 Türk Devleti ve buna yakın Özerk Cumhuriyet’i, umum Türk devletleri hudutları dışında kalan münferit Türk toplulukları hepimizi ilgilendiriyorsa geçmişi de böyle görmek ve değerlendirmek zorundayız. Cumhuriyetin “Umumi Türk Tarihi” anlayışında eksiklikleri kabul etmekle beraber yanlışlığına hiç ihtimal veremem. Bu sebeplerle Cumhurbaşkanlığı forsunda yer alan Timur İmparatorluğu simgesine karşılık Safevi Devleti simgesinin olmayışını bir türlü anlayamamışımdır. Bazıları bunu Osmanlı ile sürtüşmeye bağlarlar ama aynı sürtüşme Emir Timur ile de yaşanmıştır. Bu işi bir takım inanç unsurları ile de izah edemeyiz. Çünkü “Fors”un temsil ettiği sosyal topluluğun önemli bir kısmı Anadolu’da yaşamakta ve pek canlı bir vaziyette ayakta durmaktadır. ”Fors”un kaynağı elbette Cumhuriyet ve Mustafa Kemal’dir. Meseleye bu açıdan bakarsak Anadolu’da sözü edilen insanların tamamı hâlâ bu görüşlerin en temiz taşıyıcılarıdır.

Şah İsmail

Şah İsmail Hatayi

Meseleye bu açıdan bakılınca bir arıza olduğu hemen göze çarpmaktadır. Şah İsmail ve dayandığı Türkmen aşiretlerini temsil eden Safevilerin, Türk Kültürüne çok büyük hizmetler ettikleri bir gerçektir. Hatta bu devletin oluşumunda insan kaynağı olarak Anadolu motiflerinin kullanması (F. Sümer), onları Anadolulu gözü ile görmemizi bile gerektirebilir. Elbette Pir Sultan Abdal ve daha niceleri netice itibariyle Anadolulu ozanlardır. Bunu inkâr edersek daha sonrakileri, bilhassa Âşık Veysel’i açıklamamız mümkün olmadığı gibi Yunus Emre’yi de, okul kitaplarından kaldırmamız gerekecektir. Bütün bunların ötesinde kendisi de çok büyük bir şair olan Şah İsmail’in, “Hatayî” mahlası ile söylediği tertemiz deyişleri nereye koyacağız? Bugün için  Şah İsmail ve Safeviler ile ilgili yapılan modern çalışmalarda onların dini görüşlerinin siyasi olduğu  fakat taşıdıkları “Türkmenlik” ruhunun,  zamanımızda önemli bir hakikat olarak ayakta durduğunu görmekteyiz. Bugün bu gerçeği Safevi topraklarında daha rahat müşahede etmemiz mümkündür. Çok ilgi çekicidir ki, o topraklarda bugün inançlarla ilgili en ufak bir tartışma yaşanmazken, Anadolu’da hâlâ o devrin münakaşalarının devam ettiğini esefle görüyoruz. Bu da, gerçeklerden ne kadar uzak ve yanlış yollarda olduğumuzu ispata yeterlidir. Demek bu konuda kabahati evvela kendimizde aramalıyız. İsmail’in Çaldıran’dan sonra hiçbir savaşa katılmayarak münzevi bir hayat yaşaması, bize onun iyi bir siyaset adamı olmaktan ziyade dehşet bir şair ve büyük bir düşünce adamı olduğunu ortaya koymaktadır. Bu bakımdan Şah İsmail ve Safevilerin Türk Kültür ve Edebiyatına katkılarını ve hâlâ devam eden tesirlerini katiyetle görmemezlikten gelemeyiz.

Şah İsmail’in iyi bir siyaset ve devlet adamı olmayı başaramadığını devletinin uzun ömürlü olmayışından da anlayabiliriz. Hatta 2.İsmail’den itibaren dini tabulardan da uzaklaşılması,  bu görüşlerin de siyaset kaynaklı olduğunu ortaya koymaktadır. Lakin Şah İsmail Safevi  “Türkçesi” dimdik ayakta durduğu gibi “Hatayi” hayatını sürdürecek, belki bu süreklilik mahşere kadar devam edecektir.

Safevilik üzerinde çalışan ve önemli tespitler ortaya koyan düşünce adamları, Şah İsmail’in siyaseten İslam toplumunu ikiye ayırdığını yazmaktadırlar (Saim Savaş). Bu görüş kısmen doğru olmakla beraber büyük ölçüde yanlıştır. Çünkü İslâm tarihinde mezhep cereyanlarının yaratıcısı Türkler olmadığı gibi, Safiyüddin ailesi de olamaz. Hz. Muhammed’in ölümünden sonra bu cereyanlar, her türlü kendini göstermiş ve mezhepler böyle ortaya çıkmıştır. Türkler sadece Sufizm, yani Tarikatlara katkı yapmışlardı. Bunun sebebi de, “İnziva” gibi gelenekler bile onların kültürlerinden kaynaklanıyordu. Onun için belki “Mezhepler”, kaynaklandığı Dini bölebilir ama Tarikatların böyle bir işlevi olması mümkün değildir. İşte Bektaşilik ile Şiiliği ayıran en belirgin ölçü de budur. Hiç kimse “Bektaşilik”e ”Şiilik” diyemez.

Bölme görüşü, İslam’dan ziyade Türk siyasi hayatı ve tarihine daha çok uymaktadır. Gerçekten Safevi düşüncesi  ve devleti  her şeyden evvel Türklerin “Siyasi Coğrafyası”nı ortadan bölmüştür. Dolayısıyla iki parçaya ayrılan Türk Dünyası ileri zamanlarda ve modern çağlarda daha yutulabilir lokmalara ayrılmıştır. En Şark ve en garbta “Sünni-Hanefi” Türklere karşılık Azerbaycan-İran-Irak ve bir kısım Ortadoğu ile Anadolu topraklarında adına ne derseniz deyin en azından böyle olmayan bir Türk inanç dünyası vardır. İsmail’den önce Türk Dünyası’nda hiç de böyle parçalı bir durum yoktu. Hele Anadolu’da Selçukluların kurduğu düzende böyle şeylerin ifadesi bile mevcut değildi. Moğol bunalımı ve Horasan’ın  bir gemi gibi yüzerek batıya akması dolayısıyla meydana gelen sıkışıklık ve ortaya çıkan iktisadi bunalım, işin çehresini değiştirerek, Anadolu merkezli bir girdabın oluşması ile sonuçlandı. İşte Şah İsmail’in hareketinin hataları da bunlardır.

Şükür ki, 16.asrın o tartışmalı ve kavgalı dönemlerini geride bıraktık. Zamanında Anadolu’daki otoriteyi beğenmeyip Erdebil’e kaçanlar ve milyon ifade eden Türk unsurlar da, şimdi hatalarını anlamışlardır. Belki onların durumlarına düşmeyen ve bu kerameti kendinde sananlar da, ders almışlardır. Geçmişimizi karalayarak hiçbir yere gidemeyiz. Anadolu’da artık yekpare bir milliyet olan Türklük rahatlığın kıymetini her gün biraz daha anlamaktadır. Karşı olduğunu sanan unsurlar da artık dini telâkkilerin esaretinden ve boş laflardan kendilerini kurtarmışlardır. Alevi’si ve Sünni’si ile Türklük bir bütündür. Onu parçalamaya kalkan herkesin elinde bu bomba mutlak infilak eder.

Sağlıcakla kalın.

YORUM YAP

Bağdar Caddesi Escorthamile pornobodrum escortbahis sitelerigaziantep escortgaziantep escortmaltepe escortbostancı escortanadolu yakası escortizmir escortdeneme bonusu veren sitelerhttps://www.tedxpenn.com/escort ankaraankara escorthttps://greenhousecraftfood.com/ataşehir escortbetperBetofficeMebbistrendyol indirim kodutipobetPusulabetCasibomstarzbet giriştipobetbetturkey twitterbetturkey girişvevobahisgobahisbetsatligobetistanbul escortslot siteleri https://en-iyi-10-slot-siteleri.comsekabetstarzbet adamsah.netbahis sitelerimarsbahiswinxbetbahis sitelericasino siteleriselçuksportsdeneme bonusuistanbul escortcasibomstarzbetpiabetstarzbet girişstarzbet girişbahsegelbahsegelklasbahisankara kombi servisiklasbahisbetebetbelugabahistipobetmariobetbetistmersin günlük kiralık evmarkajbetparibahisbetineceltabetmatadorbetgrandpashabetcasibomgobahisparmabetbettiltbetnisbetsatbetorspinligobetbetkanyonbetturkeyonwinsahabetrokubetmarsbahisextrabetikimisliwinxbetbahisalgorabetelexbetfunbahisartemisbetbetmatiksupertotobetoleybetbetlikekralbetperabetimajbetlimanbetsavoybetintobetdiscountcasinomostbetbetroadpiabetmeritkingholiganbetjasminbetasyabahisredwinbetkolikdiscountcasino7slotsmilanobetelitbahisorisbetxslotaresbetfavoribahispadisahbetnakitbahispolobetsekabetmatbetpalacebetmrbahistulipbetnorabahismilosbetrexbetjetbahisjojobetonbahissuperbetinbetexperbetperbahigopokerbetalordbahisvdcasinocasinovalebetonredpinupbahis1000baymaviakcebetnoktabetneyinebetturkeymariobetfavorisen1xbetBelge istemeyen bahis siteleribahiscomtipobetgrandbettingtruvabetbahiscasinotarafbetbahiscommariobetbetistmarkajbetbetinematadornetcasibombelugabahisbetebet1xbetasyabahiscasinovalediscountcasinoelexbetfavoribahisbahiscombahiscombelugabahisbelugabahisbetistbetistceltabetceltabetklasbahisklasbahismariobetmariobetrestbetrestbettarafbettarafbettipobettipobetcasibomcasibomcasibomcasibomstarzbetsahnebetlimanbetredwinmatadorbetmatadorbetbetkombetkomvenüsbethilbetjasminbetpiabetartemisbetmaltcasinoasyabahisbetorspinbettiltmarkajbetbetkombelugabahisrestbetbetper
escort Bağcılar escort Bahçelievler escort Bakırköy escort Bayrampaşa escort Beylikdüzü escort Güngören escort İstiklal escort Kadıköy escort Sultanbeyli escort Üsküdar escort Avsallar escort Mahmutlar escort Oba escort Mecidiyeköy escort Ölüdeniz escort Güllük escort Kültür escort Ataşehir escort Avcılar escort Başakşehir escort Esenler escort Esenyurt escort Fatih escort Gaziosmanpaşa escort Kartal escort Küçükçekmece escort Maltepe escort Pendik escort Sultangazi escort Ümraniye escort Adapazarı escort Yalıkavak escort güvenilir casino siteleri Yalova escort Muğla escort Aydın escort Çanakkale escort Balıkesir escort Tekirdağ escort Manisa escort Trabzon escort Kahramanmaraşescort Kütahya escort Osmaniye escort Sivas escort Tokat escort Çorum escort Yozgat escort Isparta escort Elazığ escort Ordu escort Edirne escort Erzincan escort Zonguldak escort Rize escort Uşak escort Kırşehir escort Erzurum escort Giresun escort Amasya escort Sinop escort Niğde escort Bolu escort Karaman escort Kırıkkale escort Bayburt escort Ardahan escort Gümüşhane escort Artvin escort Çankırı escort Bartın escort Sinop escort Bilecik escort Karabük escort Burdur escort Nevşehir escort Kıbrıs escort Kırklareli escort Kastamonu escort Düzce escort Aksaray escort Adıyaman escort Afyon escort Arnavutköy escort Bebek escort Beşiktaş escort Beykoz escort Beyoğlu escort Büyükçekmece escort Çatalca escort Çekmeköy escort Eyüpsultan escort Kağıthane escort Sancaktepe escort Sarıyer escort Şile escort Silivri escort Şişli escort Taksim escort Zeytinburnu escort Aliağa escort Balçova escort Bayındır escort Bayraklı escort Bergama escort Beydağ escort Bornova escort Buca escort Çeşme escort Çiğli escort Karşıyaka escort Fehiye escort Marmaris escort Gaziemir escort Dikili escort Menderes escort Menemen escort Torbalı escort Atakum escort Çerkezköy escort Yenişehir escort Bodrum escort Toroslar escort Tarsus escort Silifke escort Mezitli escort Erdemli escort Anamur escort Akdeniz escort Melikgazi escort Elbistan escort Lüleburgaz escort İzmit escort İlkadım escort Çorlu escort Battalgazi escort Yeşilyurt escort Milas escort Ceyhan escort Çukurova escort Kozan escort Sarıçam escort Seyhan escort Emirdağ escort Sandıklı escort Merzifon escort Suluova escort Taşova escort Altındağ escort Batıkent escort Çankaya escort Çubuk escort Etimesgut escort Haymana escort Kahramankazan escort Keçiören escort Kızılcahamam escort Mamak escort Polatlı escort Pursaklar escort Sincan escort Ulus escort Yenimahalle escort Aksu escort Alanya escort Belek escort Demre escort Döşemealtı escort Elmalı escort Finike escort Gazipaşa escort Kaş escort Kemer escort Kepez escort Konyaaltı escort Korkuteli escort Kumluca escort Lara escort Manavgat escort Muratpaşa escort Serik escort Side escort Didim escort Efeler escort Nazilli escort Söke escort Altıeylül escort Ayvalık escort Bandırma escort Bigadiç escort Burhaniye escort Dursunbey escort Edremit escort Erdek escort Gömeç escort Gönen escort Havran escort İvrindi escort Karesi escort Kepsut escort Susurluk escort Büyükorhan escort Gemlik escort Görükle escort Gürsu escort Harmancık escort İnegöl escort İznik escort Karacabeyescort Kestel escort Mudanya escort Mustafakemalpaşa escort Nilüfer escort Orhangazi escort Osmangazi escort Yıldırım escort Biga escort Çan escort Gelibolu escort Karahayıt escort Merkezefendi escort Pamukkale escort Keşan escort Aziziye escort Palandöken escort Yakutiye escort Odunpazarı escort Tepebaşı escort Araban escort İslahiye escort Karkamış escort Nizip escort Nurdağı escort Oğuzeli escort Şahinbeyescort Şehitkamil escort Yavuzeli escort Bulancak escort Espiye escort Görele escort Altınözü escort Arsuz escort Antakya escort Defne escort Dörtyol escort Erzin escort Hassa escort İskenderun escort Kırıkhan escort Kumlu escort Payas escort Reyhanlı escort Samandağ escort Eğirdir escort Yalvaç escort Foça escort Karabağlar escort Kemalpaşa escort Kiraz escort Kınık escort Konak escort Narlıdere escort Ödemiş escort Tire escort Urla escort Safranbolu escort Akhisar escort Alaşehir escort Kırkağaç escort Salihli escort Sarıgöl escort Şehzadeler escort Soma escort Turgutlu escort Yunusemre escort Akkışla escort Bünyan escort Develi escort Kocasinan escort Talas escort Yahyalı escort Gazimusağa escort Girne escort İskele escort Lefke escort Lefkoşa escort Başiskele escort Çayırova escort Darıca escort Afşin escort Dulkadiroğlu escort Göksun escort Onikişubat escort Türkoğlu escort Kızıltepe escort Mut escort Dalaman escort Gümbet escort Datça escort Kavaklıdere escort Köyceğiz escort Menteşe escort Turgutreis escort Ula escort Yatağan escort Fatsa escort Altınordu escort Ünye escort Düziçi escort Kadirli escort Ardeşen escort Akyazı escort Arifiye escort Erenler escort Geyve escort Hendek escort Karasu escort Kaynarca escort Sapanca escort Derince escort Dilovası escort Gebze escort Gölcük escort Kandıra escort Karamürsel escort Kartepe escort Körfez escort Akşehir escort Beyşehir escort Bosna escort Ereğli escort Karapınar escort Meram escort Selçuklu escort Gediz escort Simav escort Tavşanlı escort Doğanşehir escort Bafra escort Çarşamba escort Boyabat escort Kapaklı escort Süleymanpaşa escort Erbaa escort Niksar escort Turhal escort Akçaabat escort Of escort Ortahisar escort Yomra escort Armutlu escort Çiftlikköy escort Çınarcık escort Akdağmadeni escort Boğazlıyan escort Sarıyaka escort Sorgun escort Alaplı escort Çaycuma escort Devrek escort Ereğli escort Kilimli escort Kozlu escort