DOLAR 32,3973 % 0.21
EURO 35,1058 % -0.02
STERLIN 41,0700 % 0.38
FRANG 35,9230 % 0.22
ALTIN 2.326,32 % 0,25
BITCOIN 2.308.556 0.325

AHMED YESEVÎ VE TÜRK AŞÎRET YAPISINA GİRİŞ IV

Yayınlanma Tarihi :
AHMED YESEVÎ VE TÜRK AŞÎRET YAPISINA GİRİŞ IV

Ali BADEMCİ

alibademci@gmail.com

 

Zaten kökü Kabail olan Kabile Arap lisanında “Kafatası kemiği” demektir. Fakat bizim kültürümüzde böyle şey olmayıp, Bolşevikler devrindeki sun’i oluşumları dikkate almazsak bizde kabileler  yüzyıllardan beri birlik ve dirlik unsuru olmuşlar, en fazla hakimiyet yarışında  itici güç olarak kullanılmışlardır. Bugün Müslüman Türkler’den İran’da, Müslüman olmayan Türklerin de tamamında aynı tesanüd ifâdesi olarak  birer sosyal simge görevini yapmaktadırlar.

 

 

 

İlk sosyoloğumuz Ziya Gökalp Türk âilesinin “Boy-Soy-Törkün-Bark” (Ziya Gökalp, Türkçülüğün Esasları, ,İstanbul 1962 s.110)    gibi dört merhaleden geçtiğini ifâde ediyor. Hatta ”Baba Ocağı” anlamında “Törkün”e Osmanlı sözlüklerinde geniş yer veriliyor. Fakat biz Kaşgarlı’da bulamadık. İlginçtir ki diğer Türk lehçelrinde de artık anlamı varsa da deyim unutulmuştur.. Fakat çok güzel bir deyim olması sebebiyle “Pederşahî âile” yerine “Pederi Âile” olarak değerlendirilmesini savunan  Gökalb’in  tesbiti çok yerinde ve doğrudur. Elbette  bu son iki  izahat bir birinden çok farklıdır ve batılılar gibi  Türk “Ana” mefhumunu ikinci duruma düşürmemektedir. Çünkü   babanın yokluğunda   Türk tarih  sosyolojisinde  “Ana” babanın yerini almıştır ve bu görevi küçük erkek evlât ile yürütmektedir. Kültür tarihimizde  bu analara  “Terken” deniliyor ama  bu detyimin de başka ve daha şümullü anlamı bulunmaktadır

Bugün batı tarafından terkedilmiş olsa da, geçen asırda  hukuk tarihi alanında büyük nüfuza sahip Fransız Fustel ve Fin Westermack’a göre ilk  âile şeklinin “Baba âilesi” olduğu garb sosyolojisinde kabul edilmiş bir görüştür.(Sadri Maksudiî Arsal, Milliyet Duygusunun Sosyolojik Esasları, Ötüken, İstanbul 1972. s.58).Yeni lisanımızdaki “Ataerkillik”  ile bizim çok güzel olan “Pederşahi” deyimimizi eş tutuyorlar ama bu çok doğru değildir.Çünkü birincisi  âilede erkek hâkimiyetini ifâde edeken ikincisi  âile reisinin “Baba” olduğuna işaret etmektedir. Ayrıca  âilenin sürekliliği  ve  temelleri hususunda  hem kan bağı hem de kültürel anlam “Pederşahi”  deyiminde  yüklü bulunması gereklidir.

Bütün bunlardan çıkacağımız sonuç milli kültürümüzün ışığında en küçük sosyal birim olan Âile kan bağı ile birbirine bağlı, maddi ve manevi  bir iştirak içerisinde bir gayeye yönelmiş baba idaresinde ve ondan türeyerek  yoğrulmuş sağlam yapıdır.

Batı  kültürünün “Sülale” kavramı bizim kültürümüzde  “Soy” anlamındadır. Daha ziyade Latincenin “Gens” tabiri “Soy” deyimini karşılayacak kabiliyettedir. (A.g.e. s.60.) Arapça “Irk” deyimi kelime olarak bizim  “Soy”un karşılığı olarak görülse de tarihi seyir ve kültürel anlamda böyle değildir.Siyaset kokan  bu deyime kültürel mana yükleyemeyiz. Soy tabirinde biyolojik ve fizikî anlam  yoktur. Çünkü,Türk devlet ve millet hayatı bu tip anlamalara  müsait değildir. Hep imparatorluk hayatı yaşamış Türk devlet geleneğini”Irk”gibi siyasî ve siyasî olduğu için de iptidaî  olan bir temele oturtamayız. Kelimeyi sadece terminoli olarak değerlendirsek bile bundan oluşan “Irkçılık” gibi bir duyguyu kültürümüze sığdıramayız. Aksi takdirde  meselâ Osmanlı devrinde “İlmiye” sınıfının  sadece Türk menşeylilerden olmasına dair kuralın anlatımında ve yerleştirilmesinde pek zorluk çekeriz. ”Osmanlı biraz Türk soyculuğu yapmış gibidir” ( Nevzat Kösoğlu,Türk Kimliği ve Türk Dünyası, Ötüken,İstanbul 1998, s.145) diyebiliriz de,”Irkçılık yapmıştır” diyemeyiz. Biz  soy mefûmu ile âileden daha büyük ve aynı kökten gelen birden fazla âileyi içine alan bir oluşumu tanıyoruz. Aşağı yukarı “Akraba” olarak da ifâde edilebilecek bu büyük âileyi “Soy” gibi sosyal bir deyim ile daha nitelikli hâle getiriyoruz. İlgi çekicidir ki  fiziki ve biyololojik anlamda Arapça “Irk”  karşılığı olan  bire bir deyimi belki lisanımız da hiç de bulamayız. ”Soy” bile sadece “Oğuzca” bir deyim olup diğer Türk lehçelerinden sadece Kırgız Türkçesinde geçtiği tesbit edilmiştir( A.g.s.60).

Türk kültürü soya çok ehemmiyet vermekle beraber, bu özelliği birlikte yaşadıkları milletleri hakir görmek veya aşağılamak gibi bir amaç kesinlikle güdülmemiştir. Bir misal olmak üzere Türkler Araplar’ın kendilerine  “el-Etrak-ı bi-idrak” demesinden alınmadıkları gibi buna karşılık onları “Kavm-i necib” hitabıyla onurlandırmışlardır. Bunu  Farslar için de söylememiz mümkündür. Daha da ötede “Kaşgarlı’nın  Divanı” ile Türkçenin mükemmeliyeti ispat edilmişken Mevlâna  örneğindeki tazelikte gördüğümüz şekli ile Farsça ve Arapça ile güçlü kültürel edebi eserler ortaya çıkarmışlardır. Yani tanıştıkları ve  birlikte oldukları kültürleri, seve seve almış ve kullanmışlardır. Kendi kültürlerini ise zorla değil isteyerek kabullendirmişlerdir. Bu sebeble birçok kaynakta rastlayacağımız gibi Türkler’in asimilatörlük gücü sanıldığı gibi  fiziksel güçlerinden değil doğru bir teşhisle  dil ve kültürlerinden gelmektedir.

“Oba” bir kaç âilelik Türk sosyal ünitesidir. “Aşîret, Kabîle, Boy”  deyimleri de özellikle İslâmi dönem kaynaklarında benzer anlamlarda yeralmaktadır. Yenisey Yazıtları’nda  zikredilen hâli ile (H.Namık Orkun,Eski Türk Yazıtları,Talas, TDK.Ankara 2011,s.68), H.Namık Orkun bu üç anlama da geldiğini yazmaktadır.  (A.g.e. s.323) Aşiret ve Kabile Arapça  olmasına karşılık Boy  Türkçedir. Hatta Asr-ı Saadet zamanını hatırlarsak  bu deyimler Arap kültüründe ırkî  ifade etmişlerdir. Zaten kökü Kabail olan Kabile Arap lisanında “Kafatası kemiği” ( İnan,s.637/DP,15 ) demektir. Fakat bizim kültürümüzde böyle şey olmayıp, Bolşevikler devrindeki sun’i oluşumları dikkate almazsak bizde kabileler  yüzyıllardan beri birlik ve dirlik unsuru olmuşlar, en fazla hakimiyet yarışında  itici güç olarak kullanılmışlardır. Bugün Müslüman Türkler’den İran’da, Müslüman olmayan Türklerin de tamamında aynı tesanüd ifâdesi olarak  birer sosyal simge görevini yapmaktadırlar.

Tamamen Türkçe bir deyim olan “Boy” daha Yazıtlar’ın ilk çözümünde ( V.Thomsen, Orhun Yazıtları Araştırmaları, Çev.Vedat Köken, TDK, Ankara 2002, s.90) “Bod” şeklinde VIII.yüzyılda kullanılmış, ancak H. Namık’a göre birçok yerde hem de vurgulanmak suretiye “Boy”u (Orkun,s.1-100,1,118,1-172,1-80)  ifâde etmiştir. Günümüz Türkçesinde  çok yaygın olarak yeralan “Boy” Osmanlı’da   dahi XIV. yüzyıldan beri “Aşiretin kollarından her biri” (İnan, s.634) anlamındadır. Eski Uygurca’da  etnolojik  bir deyim olarak “halk” karşılığı kullanılan (Ahmet Caferoğlu,Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü,Edebiyat Fak.Yayını,İstanbul 1968,s.33) “Bukun”undaki “Buk” da sanırım “Bod-Boy”u karşılamaktadır.

Dizinin üçüncü yazısını okumak için resmin üzerine tıklayınız..

yesevi-3

 

 

 

Dizinin ikinci yazısını okumak için resmin üzerine tıklayınız..

yesevi2

 

 

 

 

 

Dizinin ilk yazısını okumak için resmin üzerine tıklayınız..

yesevi

 

YORUM YAP

Bağdar Caddesi Escorthamile pornobodrum escortbahis sitelerigaziantep escortgaziantep escortmaltepe escortbostancı escortanadolu yakası escortizmir escortdeneme bonusu veren sitelerhttps://www.tedxpenn.com/escort ankaraankara escorthttps://greenhousecraftfood.com/ataşehir escortbetperBetofficeMebbistrendyol indirim kodutipobetPusulabetCasibomstarzbet giriştipobetbetturkey twitterbetturkey girişvevobahisgobahisbetsatligobetistanbul escortslot siteleri https://en-iyi-10-slot-siteleri.comsekabetstarzbet adamsah.netbahis sitelerimarsbahiswinxbetbahis sitelericasino siteleriselçuksportsdeneme bonusuistanbul escortcasibomstarzbetpiabetstarzbet girişstarzbet girişbahsegelbahsegelklasbahisankara kombi servisiklasbahisbetebetbelugabahistipobetmariobetbetistmersin günlük kiralık evmarkajbetparibahisbetineceltabetmatadorbetgrandpashabetcasibomgobahisparmabetbettiltbetnisbetsatbetorspinligobetbetkanyonbetturkeyonwinsahabetrokubetmarsbahisextrabetikimisliwinxbetbahisalgorabetelexbetfunbahisartemisbetbetmatiksupertotobetoleybetbetlikekralbetperabetimajbetlimanbetsavoybetintobetdiscountcasinomostbetbetroadpiabetmeritkingholiganbetjasminbetasyabahisredwinbetkolikdiscountcasino7slotsmilanobetelitbahisorisbetxslotaresbetfavoribahispadisahbetnakitbahispolobetsekabetmatbetpalacebetmrbahistulipbetnorabahismilosbetrexbetjetbahisjojobetonbahissuperbetinbetexperbetperbahigopokerbetalordbahisvdcasinocasinovalebetonredpinupbahis1000baymaviakcebetnoktabetneyinebetturkeymariobetfavorisen1xbetBelge istemeyen bahis siteleribahiscomtipobetgrandbettingtruvabetbahiscasinotarafbetbahiscommariobetbetistmarkajbetbetinematadornetcasibombelugabahisbetebet1xbetasyabahiscasinovalediscountcasinoelexbetfavoribahisbahiscombahiscombelugabahisbelugabahisbetistbetistceltabetceltabetklasbahisklasbahismariobetmariobetrestbetrestbettarafbettarafbettipobettipobetcasibomcasibomcasibomcasibomstarzbetsahnebetlimanbetredwinmatadorbetmatadorbetbetkombetkomvenüsbethilbetjasminbetpiabetartemisbetmaltcasinoasyabahisbetorspinbettiltmarkajbetbetkombelugabahisrestbetbetpercasibomsancaktepe çilingircasibomcasibomcasibomcasibom7slotsbahigobahis1000bahisalbaymavibaywinbetexperbetkanyonbetkolikbetkombetlikebetmatikbetnisbetonredbetorspinbetparkbetperbetroadbetsatbettiltbetturkeybetvole
escort Bağcılar escort Bahçelievler escort Bakırköy escort Bayrampaşa escort Beylikdüzü escort Güngören escort İstiklal escort Kadıköy escort Sultanbeyli escort Üsküdar escort Avsallar escort Mahmutlar escort Oba escort Mecidiyeköy escort Ölüdeniz escort Güllük escort Kültür escort Ataşehir escort Avcılar escort Başakşehir escort Esenler escort Esenyurt escort Fatih escort Gaziosmanpaşa escort Kartal escort Küçükçekmece escort Maltepe escort Pendik escort Sultangazi escort Ümraniye escort Adapazarı escort Yalıkavak escort güvenilir casino siteleri Yalova escort Muğla escort Aydın escort Çanakkale escort Balıkesir escort Tekirdağ escort Manisa escort Trabzon escort Kahramanmaraşescort Kütahya escort Osmaniye escort Sivas escort Tokat escort Çorum escort Yozgat escort Isparta escort Elazığ escort Ordu escort Edirne escort Erzincan escort Zonguldak escort Rize escort Uşak escort Kırşehir escort Erzurum escort Giresun escort Amasya escort Sinop escort Niğde escort Bolu escort Karaman escort Kırıkkale escort Bayburt escort Ardahan escort Gümüşhane escort Artvin escort Çankırı escort Bartın escort Sinop escort Bilecik escort Karabük escort Burdur escort Nevşehir escort Kıbrıs escort Kırklareli escort Kastamonu escort Düzce escort Aksaray escort Adıyaman escort Afyon escort Arnavutköy escort Bebek escort Beşiktaş escort Beykoz escort Beyoğlu escort Büyükçekmece escort Çatalca escort Çekmeköy escort Eyüpsultan escort Kağıthane escort Sancaktepe escort Sarıyer escort Şile escort Silivri escort Şişli escort Taksim escort Zeytinburnu escort Aliağa escort Balçova escort Bayındır escort Bayraklı escort Bergama escort Beydağ escort Bornova escort Buca escort Çeşme escort Çiğli escort Karşıyaka escort Fehiye escort Marmaris escort Gaziemir escort Dikili escort Menderes escort Menemen escort Torbalı escort Atakum escort Çerkezköy escort Yenişehir escort Bodrum escort Toroslar escort Tarsus escort Silifke escort Mezitli escort Erdemli escort Anamur escort Akdeniz escort Melikgazi escort Elbistan escort Lüleburgaz escort İzmit escort İlkadım escort Çorlu escort Battalgazi escort Yeşilyurt escort Milas escort Ceyhan escort Çukurova escort Kozan escort Sarıçam escort Seyhan escort Emirdağ escort Sandıklı escort Merzifon escort Suluova escort Taşova escort Altındağ escort Batıkent escort Çankaya escort Çubuk escort Etimesgut escort Haymana escort Kahramankazan escort Keçiören escort Kızılcahamam escort Mamak escort Polatlı escort Pursaklar escort Sincan escort Ulus escort Yenimahalle escort Aksu escort Alanya escort Belek escort Demre escort Döşemealtı escort Elmalı escort Finike escort Gazipaşa escort Kaş escort Kemer escort Kepez escort Konyaaltı escort Korkuteli escort Kumluca escort Lara escort Manavgat escort Muratpaşa escort Serik escort Side escort Didim escort Efeler escort Nazilli escort Söke escort Altıeylül escort Ayvalık escort Bandırma escort Bigadiç escort Burhaniye escort Dursunbey escort Edremit escort Erdek escort Gömeç escort Gönen escort Havran escort İvrindi escort Karesi escort Kepsut escort Susurluk escort Büyükorhan escort Gemlik escort Görükle escort Gürsu escort Harmancık escort İnegöl escort İznik escort Karacabeyescort Kestel escort Mudanya escort Mustafakemalpaşa escort Nilüfer escort Orhangazi escort Osmangazi escort Yıldırım escort Biga escort Çan escort Gelibolu escort Karahayıt escort Merkezefendi escort Pamukkale escort Keşan escort Aziziye escort Palandöken escort Yakutiye escort Odunpazarı escort Tepebaşı escort Araban escort İslahiye escort Karkamış escort Nizip escort Nurdağı escort Oğuzeli escort Şahinbeyescort Şehitkamil escort Yavuzeli escort Bulancak escort Espiye escort Görele escort Altınözü escort Arsuz escort Antakya escort Defne escort Dörtyol escort Erzin escort Hassa escort İskenderun escort Kırıkhan escort Kumlu escort Payas escort Reyhanlı escort Samandağ escort Eğirdir escort Yalvaç escort Foça escort Karabağlar escort Kemalpaşa escort Kiraz escort Kınık escort Konak escort Narlıdere escort Ödemiş escort Tire escort Urla escort Safranbolu escort Akhisar escort Alaşehir escort Kırkağaç escort Salihli escort Sarıgöl escort Şehzadeler escort Soma escort Turgutlu escort Yunusemre escort Akkışla escort Bünyan escort Develi escort Kocasinan escort Talas escort Yahyalı escort Gazimusağa escort Girne escort İskele escort Lefke escort Lefkoşa escort Başiskele escort Çayırova escort Darıca escort Afşin escort Dulkadiroğlu escort Göksun escort Onikişubat escort Türkoğlu escort Kızıltepe escort Mut escort Dalaman escort Gümbet escort Datça escort Kavaklıdere escort Köyceğiz escort Menteşe escort Turgutreis escort Ula escort Yatağan escort Fatsa escort Altınordu escort Ünye escort Düziçi escort Kadirli escort Ardeşen escort Akyazı escort Arifiye escort Erenler escort Geyve escort Hendek escort Karasu escort Kaynarca escort Sapanca escort Derince escort Dilovası escort Gebze escort Gölcük escort Kandıra escort Karamürsel escort Kartepe escort Körfez escort Akşehir escort Beyşehir escort Bosna escort Ereğli escort Karapınar escort Meram escort Selçuklu escort Gediz escort Simav escort Tavşanlı escort Doğanşehir escort Bafra escort Çarşamba escort Boyabat escort Kapaklı escort Süleymanpaşa escort Erbaa escort Niksar escort Turhal escort Akçaabat escort Of escort Ortahisar escort Yomra escort Armutlu escort Çiftlikköy escort Çınarcık escort Akdağmadeni escort Boğazlıyan escort Sarıyaka escort Sorgun escort Alaplı escort Çaycuma escort Devrek escort Ereğli escort Kilimli escort Kozlu escort