DOLAR 32,3698 % 0.16
EURO 35,0493 % -0.16
STERLIN 40,9664 % 0.15
FRANG 35,9136 % 0.19
ALTIN 2.324,87 % 0,19
BITCOIN 2.284.092 -0.679

AHMET YESEVİ VE TÜRK AŞİRET YAPISINA GİRİŞ XI

Yayınlanma Tarihi :
AHMET YESEVİ VE TÜRK AŞİRET YAPISINA GİRİŞ XI

        Ali BADEMCİ

alibademci@gmail.com

    SMS:0542.311.1564

 

 

 

Çin kaynaklarından öğrendiğimize göre Türkler  Orta Asya’ya daha M.Ö.1800’lerde inmişler ve buraları  şimdi Tacik dediğimiz  Soğd unsurlarla  paylaşmağa başlamışlardır. B.Ögel haklı olarak   Oğuzlar’ın da oraya pek erken indiğini  serahatle ortaya koymuştur (Ögel V/s.181). Kaşgarlı bir Karluk olmasına rağmen adetâ Oğuz lehçesinin sözlüğünü  ortaya koymuş, hatta Karluklar’ı da  Oğuz saymıştır. Türk kültür tarihinde  “Aşiretleşme” Göktürkler devrinde başladı. Daha evvelki Hun tarihinde aşiret veya kabileden  ziyade  ancak “Boylar”dan behsedebiliriz ve Türk boylarının sayısı da tıpkı Oğuzlar’da olduğu gibi 24’dür.(L.N.Gumilev, Hunlar, Selenge, İstanbul 2005, s.80). Buradan şu hususu katiyyetle anlıyoruz ki  Türkler’de aşiretleşme ve kabileleşme  Orhun Havzası Göktürkler devrinde  tam bir kültür değişikliği olarak karşımıza çıkmaktadır. Kaşgarlı Mahmud’un biraz da serzenişte bulunarak  “Türk kavim ve kabilelerini saymakla bitiremeyiz”(Divan-ı Lügat-it Türk) sözü  tam olarak bir gerçeğin ifadesidir. Aynı gerçeği Tang devri Çin tarihçileri de ifâde etmektedir.. (Eski Tang Tarihi,s.52) Bu  hususu  Moğollar’da da görüyoruz ki  Türk-Moğol aşiretlerinin karışması da  işte bu döneme yani Göktürk devresine münhasırdır. Daha evvelki Mançurya ve Kuzey Çin topraklarında Moğollar’ın bu kadar aşiretlere ayrılması söz konusu değildir. Elbette Moğollar’ın aşiretleşmesi Türkler’le ilgilidir. Çin kaynaklarında ehemiyetle ifâde edilen  ve Çin ülkesi ile Orta Asya bazkırları arasında  yayılan Junğlar (Sonraki devirlerde) Tangutlar önemli bir Moğol boyu olarak zikredilmektedir (Gumilev, s.60). Sonraki dönemlerde bunların da  menşeylerinde Türk genetiği ağır basmıştır. Çuvaş asıllı tarihçi ve Sinolog N.Y.Biçurin’in (1777-1853) Hunlar’ın Moğol oldukları  iddiaları  tamamen çürütülmüştür (Gumilev, s.23).

 

Batı ve  kuzey batıda Türkler (Hunlar), doğuda ise Mançurya ötesi Koralılar ve muhtemelen  Japonlar  Çin  ırkının dünyaya dağılmasını önlemişlerdir. Bu husus bir iddia değil ispatlanmış gerçektir. Kuzeyde Moğollar, güneyde Soğdlullar’ı Çinliler hiçbir zaman ciddiye almamışlardır. Milâta yakın yıllarda  Çinliler bir Soğd ülkesi ve Hun vassalı olan Fergana’ı işgal ederken bile  sadece Türkler’den tepki görmüşlerdir ki, İslâmi devir Arap-Çin  savaşı Talas da bize bunu hatırlatmaktadır. Soğd-Tacikler’in Türkler’le bütünleşmesi o kadar önemlidir ki  bugün bu birlikteliğin tarihini tesbit edemediğimiz gibi, aradaki derin kültür kaynaşması ve muhabbeti de tam olarak izah edemiyoruz. Halbuki Türkler’in İslâmiyete intisabını Fergana (Davan) Karlukları, yani Karahanlılar’ı hesaba katmadan açıklamayız. Dolayısiyle Türkler’in ilk Müslümanlığı  Üstad Köprülü’nün ifade ettiği gibi Araplar’la değil Samanoğullları (Fars-Soğd-Tacik) iştiraki ile sağlanmıştır.

 

İslâmi Türk tarihinde evvelce açıkladığımız  Otrar-Yengikend-Savran Oğuz coğrafyasında  fazla miktarda  Karluk olduğunu sanmıyoruz. Çünkü bu kapı  Ötüken veya Moğolistan kapısıdır; Uygur kapısı mutlak olarak  Davan veya Fergana’dır. Karluklar’ın Çu Havzası’nı geçerek  Oğuz bölgesine girdiklerine dair  hiçbir yerde herhangi bir kayda rastlamıyoruz. Oğuz hareketi sürekli olarak  Orhun’dan beslenmiştir. Fakat  Oğuz bölgesinden güneye doğru inildiği zaman bu sefer Fergana’nın Karluk-Tacik  birlikteliği yerine Oğuz-Tacik müşterek yaşantısına şahid oluyoruz. Daha o zaman bile mesela az çok ortada bulunan Hocend’de  tıpkı  zamanımızda olduğu gibi Oğuz Tacik birliktekliğini görmekteyiz. IX. yüzyılda Türkistanı daha cazip gören Orhon-Baykal Oğuzları’nın bu tarafa göçlerinin artığını  detayı ile bilmekteyiz. (Ögel, İslâmiyetten Evvel  Türk Kültür Tarihi, s.2). İşte bu zamanda  muharip Altaylılar Türkistan’a soy-boy-kabile-aşiret adları ile geldikleri için tarih boyunca ve hâlen bu adlarla anılmaktadırlar. B.Ögel Altaylar’da ırkların değişikliğe uğramadığını savunuyor; ki  bu tesbitin sonraki yıl hareketlerinde ne kadar doğru olduğunu anlıyoruz (Ögel, A.g.e.,23).

 

Türkistan Oğuz şehirlerine daha evvel ve Göktürkler’den sonra  gelen  yüzlerce aşiret adı taşıyan  Oğuzlar  nasıl insanlardı, inançları neydi, hangi kültür seviyesinde bulunuyorlardı, kesafetleri neydi ? Gerçekten bu soruların cevapları çok önemlidir; çünkü batılılar konar göçerliği  “Barbarlık” olarak anlıyorlar. Böyle bir görüş, tarihi kayıt tutmadığı için  muamma Türkler’den ziyade Çinliler’in fikri ve yazdıklarıdır. Çinli bir devlet adamının “Kuzeyliler’e (Türkler) güvenilmez” demesinin  sebebi aynı mantıktır.(Tang Tarihi, s.19; Ögel V/ s.41)  İşte İslâmi yıllar Türkistan Oğuz bölgesini  iyi anlayabilmek için  bu tip batılı ve Çin görüşlerinden sıyrılmak ve kendimizi doğru ifâde etmek gerekiyor.

 

Oğuzlar Türkistan’a indiği zaman  yerleşik kültürün  bir sonucu olarak  “Uluş” deyimini bir Orta Asya istilâhı haline getirdiler.(Ögel, V/s.21) Ötüken’deki sabit veya arabalı çadırlar yerine  zikrettiğimiz bölgede  taş ve topraktan evler yapmaya başladılar.  Bugün harabeleri kalan Sayram coğrafyasının Oğuz şehri Havara’nın anlamı taş ve  kargir evlerin iç ve dış cephesine sürülen çamur sıvanın  bembayaz  badanası demektir. Özellikle bu toprağın en bol olduğu yer tarihi Savran Oğuz şehridir. O sebeble Emir Timur burayı yıktıktan sonra biriket imalâthanesi yapmıştır. Bugün hâlâ Anadolu’da bu badananın yapıldığı toprak sıvalı evler ayn adla “Havara yapıldı” yani badana tazelendi anlamına gelir. Dolayısiyle  Havara Oğuz şehir adının ortaya  çıkışı da böyledir. (Bademci, Suriye).  İslâmi devirde Türkistan ana Oğuz bölgesini gelip yerleşen veya yarı göçebe olan, yahud çift mekanlı  görülen Oğuzlar’ın çoğu tedarikçi unsurdu. Bunlara  çok eski ve Türkçe bir tabirle “Davarcı”( Ögel V/s.31) deniliyordu ki  hâlâ o deyimi kullanmaktayız. Yaylak ve Kışlak tabirleri de  ifâde ettiği anlamı bu  devirde almıştır. Davarcılar  tıpkı bugünkü Anadolu Yörükleri gibi muharip unsurlar ve tamemen şehirli  ahalinin  tedarikçisi, yaptıkları iş de onların geçim kaynakları idi!

 

Hunlar devrinde  Türkler’de kuvvetli bir Şaman (Kam) inancı yoktur.(Gumilev, s.50). Fakat Göktanrı inancı manevi bir düstur olarak benimsenmiş, ancak sosyoloji konusu haline gelmemişti. Uzun Hun devirlerinde  cemiyet kadınların bile siyaset yapmasına  imkân verirken, kaynaklarda  inançların felsefeleşmesi ancak Çinliler’de bulunmaktadır. Fakat Göktürkler devrinde  Göktanrı inancı  bir dünya din istilahı olarak  topluma tamamen  yerleşmişti. Bu sebeble Türkistan’a  inan  Oğuzlar’ın tamamının   “Şaman” olduğunu söylemek  herhalde yanlış değildir. İlginçtir ki  Oğuz bölgesinin doğusunda  Göktanrı inancı   İslâmi görüşler yanında “Batınî”  eğlimler  olarak ortaya çıkarken,  batı Oğuz bölgesinde Selçuk Kınıkları ile  siyasetten kendini ifâde etmeye başlamıştır. Adlarına bakarak Selçuk âilesini Hıristiyan ve Musevî sananlar elbette yanıldıklarını anlamışlardır.  Selçuk Bey’in babasının Göktanrı inancında olduğu, Arslan Yabgu’nun babasına karşı tavırlarından rahatlıkla anlaşılmaktır. Diğer yandan Kınıklar’ın ayrıldığı Oğuz Yabgu Devleti’nin de resmi dininin Şamanizm olduğu hususunda herhangi tereddüd yoktur. Oğuz sosyal yapısında din siyasete karıştırılmadı veya  israr ile münakaşa konusu yapılmadığı için  biz bunun çok farkında değiliz. (Devam edecek)

 

Serinin ilk yazıları:

YORUM YAP

Bağdar Caddesi Escorthamile pornobodrum escortbahis sitelerigaziantep escortgaziantep escortmaltepe escortbostancı escortanadolu yakası escortizmir escortdeneme bonusu veren sitelerhttps://www.tedxpenn.com/escort ankaraankara escorthttps://greenhousecraftfood.com/ataşehir escortbetperBetofficeMebbistrendyol indirim kodutipobetPusulabetCasibomstarzbet giriştipobetbetturkey twitterbetturkey girişvevobahisgobahisbetsatligobetistanbul escortslot siteleri https://en-iyi-10-slot-siteleri.comsekabetstarzbet adamsah.netbahis sitelerimarsbahiswinxbetbahis sitelericasino siteleriselçuksportsdeneme bonusuistanbul escortcasibomstarzbetpiabetstarzbet girişstarzbet girişbahsegelbahsegelklasbahisankara kombi servisiklasbahisbetebetbelugabahistipobetmariobetbetistmersin günlük kiralık evmarkajbetparibahisbetineceltabetmatadorbetgrandpashabetcasibomgobahisparmabetbettiltbetnisbetsatbetorspinligobetbetkanyonbetturkeyonwinsahabetrokubetmarsbahisextrabetikimisliwinxbetbahisalgorabetelexbetfunbahisartemisbetbetmatiksupertotobetoleybetbetlikekralbetperabetimajbetlimanbetsavoybetintobetdiscountcasinomostbetbetroadpiabetmeritkingholiganbetjasminbetasyabahisredwinbetkolikdiscountcasino7slotsmilanobetelitbahisorisbetxslotaresbetfavoribahispadisahbetnakitbahispolobetsekabetmatbetpalacebetmrbahistulipbetnorabahismilosbetrexbetjetbahisjojobetonbahissuperbetinbetexperbetperbahigopokerbetalordbahisvdcasinocasinovalebetonredpinupbahis1000baymaviakcebetnoktabetneyinebetturkeymariobetfavorisen1xbetBelge istemeyen bahis siteleribahiscomtipobetgrandbettingtruvabetbahiscasinotarafbetbahiscommariobetbetistmarkajbetbetinematadornetcasibombelugabahisbetebet1xbetasyabahiscasinovalediscountcasinoelexbetfavoribahisbahiscombahiscombelugabahisbelugabahisbetistbetistceltabetceltabetklasbahisklasbahismariobetmariobetrestbetrestbettarafbettarafbettipobettipobetcasibomcasibomcasibomcasibomstarzbetsahnebetlimanbetredwinmatadorbetmatadorbetbetkombetkomvenüsbethilbetjasminbetpiabetartemisbetmaltcasinoasyabahisbetorspinbettiltmarkajbetbetkombelugabahisrestbetbetpercasibomsancaktepe çilingircasibomcasibom
escort Bağcılar escort Bahçelievler escort Bakırköy escort Bayrampaşa escort Beylikdüzü escort Güngören escort İstiklal escort Kadıköy escort Sultanbeyli escort Üsküdar escort Avsallar escort Mahmutlar escort Oba escort Mecidiyeköy escort Ölüdeniz escort Güllük escort Kültür escort Ataşehir escort Avcılar escort Başakşehir escort Esenler escort Esenyurt escort Fatih escort Gaziosmanpaşa escort Kartal escort Küçükçekmece escort Maltepe escort Pendik escort Sultangazi escort Ümraniye escort Adapazarı escort Yalıkavak escort güvenilir casino siteleri Yalova escort Muğla escort Aydın escort Çanakkale escort Balıkesir escort Tekirdağ escort Manisa escort Trabzon escort Kahramanmaraşescort Kütahya escort Osmaniye escort Sivas escort Tokat escort Çorum escort Yozgat escort Isparta escort Elazığ escort Ordu escort Edirne escort Erzincan escort Zonguldak escort Rize escort Uşak escort Kırşehir escort Erzurum escort Giresun escort Amasya escort Sinop escort Niğde escort Bolu escort Karaman escort Kırıkkale escort Bayburt escort Ardahan escort Gümüşhane escort Artvin escort Çankırı escort Bartın escort Sinop escort Bilecik escort Karabük escort Burdur escort Nevşehir escort Kıbrıs escort Kırklareli escort Kastamonu escort Düzce escort Aksaray escort Adıyaman escort Afyon escort Arnavutköy escort Bebek escort Beşiktaş escort Beykoz escort Beyoğlu escort Büyükçekmece escort Çatalca escort Çekmeköy escort Eyüpsultan escort Kağıthane escort Sancaktepe escort Sarıyer escort Şile escort Silivri escort Şişli escort Taksim escort Zeytinburnu escort Aliağa escort Balçova escort Bayındır escort Bayraklı escort Bergama escort Beydağ escort Bornova escort Buca escort Çeşme escort Çiğli escort Karşıyaka escort Fehiye escort Marmaris escort Gaziemir escort Dikili escort Menderes escort Menemen escort Torbalı escort Atakum escort Çerkezköy escort Yenişehir escort Bodrum escort Toroslar escort Tarsus escort Silifke escort Mezitli escort Erdemli escort Anamur escort Akdeniz escort Melikgazi escort Elbistan escort Lüleburgaz escort İzmit escort İlkadım escort Çorlu escort Battalgazi escort Yeşilyurt escort Milas escort Ceyhan escort Çukurova escort Kozan escort Sarıçam escort Seyhan escort Emirdağ escort Sandıklı escort Merzifon escort Suluova escort Taşova escort Altındağ escort Batıkent escort Çankaya escort Çubuk escort Etimesgut escort Haymana escort Kahramankazan escort Keçiören escort Kızılcahamam escort Mamak escort Polatlı escort Pursaklar escort Sincan escort Ulus escort Yenimahalle escort Aksu escort Alanya escort Belek escort Demre escort Döşemealtı escort Elmalı escort Finike escort Gazipaşa escort Kaş escort Kemer escort Kepez escort Konyaaltı escort Korkuteli escort Kumluca escort Lara escort Manavgat escort Muratpaşa escort Serik escort Side escort Didim escort Efeler escort Nazilli escort Söke escort Altıeylül escort Ayvalık escort Bandırma escort Bigadiç escort Burhaniye escort Dursunbey escort Edremit escort Erdek escort Gömeç escort Gönen escort Havran escort İvrindi escort Karesi escort Kepsut escort Susurluk escort Büyükorhan escort Gemlik escort Görükle escort Gürsu escort Harmancık escort İnegöl escort İznik escort Karacabeyescort Kestel escort Mudanya escort Mustafakemalpaşa escort Nilüfer escort Orhangazi escort Osmangazi escort Yıldırım escort Biga escort Çan escort Gelibolu escort Karahayıt escort Merkezefendi escort Pamukkale escort Keşan escort Aziziye escort Palandöken escort Yakutiye escort Odunpazarı escort Tepebaşı escort Araban escort İslahiye escort Karkamış escort Nizip escort Nurdağı escort Oğuzeli escort Şahinbeyescort Şehitkamil escort Yavuzeli escort Bulancak escort Espiye escort Görele escort Altınözü escort Arsuz escort Antakya escort Defne escort Dörtyol escort Erzin escort Hassa escort İskenderun escort Kırıkhan escort Kumlu escort Payas escort Reyhanlı escort Samandağ escort Eğirdir escort Yalvaç escort Foça escort Karabağlar escort Kemalpaşa escort Kiraz escort Kınık escort Konak escort Narlıdere escort Ödemiş escort Tire escort Urla escort Safranbolu escort Akhisar escort Alaşehir escort Kırkağaç escort Salihli escort Sarıgöl escort Şehzadeler escort Soma escort Turgutlu escort Yunusemre escort Akkışla escort Bünyan escort Develi escort Kocasinan escort Talas escort Yahyalı escort Gazimusağa escort Girne escort İskele escort Lefke escort Lefkoşa escort Başiskele escort Çayırova escort Darıca escort Afşin escort Dulkadiroğlu escort Göksun escort Onikişubat escort Türkoğlu escort Kızıltepe escort Mut escort Dalaman escort Gümbet escort Datça escort Kavaklıdere escort Köyceğiz escort Menteşe escort Turgutreis escort Ula escort Yatağan escort Fatsa escort Altınordu escort Ünye escort Düziçi escort Kadirli escort Ardeşen escort Akyazı escort Arifiye escort Erenler escort Geyve escort Hendek escort Karasu escort Kaynarca escort Sapanca escort Derince escort Dilovası escort Gebze escort Gölcük escort Kandıra escort Karamürsel escort Kartepe escort Körfez escort Akşehir escort Beyşehir escort Bosna escort Ereğli escort Karapınar escort Meram escort Selçuklu escort Gediz escort Simav escort Tavşanlı escort Doğanşehir escort Bafra escort Çarşamba escort Boyabat escort Kapaklı escort Süleymanpaşa escort Erbaa escort Niksar escort Turhal escort Akçaabat escort Of escort Ortahisar escort Yomra escort Armutlu escort Çiftlikköy escort Çınarcık escort Akdağmadeni escort Boğazlıyan escort Sarıyaka escort Sorgun escort Alaplı escort Çaycuma escort Devrek escort Ereğli escort Kilimli escort Kozlu escort