Ali BADEMCİ
Türk tarihçi,edebiyatçı ve özellikle yayınevlerinin Hurşid Devran’dan haberdar olması gerekiyor. Ortalama bir Türk düşünce adamı onun eserlerini orijinal hali ile okuyabilir. 1992’den sonra Özbekistan ve Türkiye’nin en büyük ayıbı maalesef politik sebeplerle aydınlarımız kaynaşamadı! Fakat milliyetçi düşünce sahiplerinin Hurşid Devran’dan haberdar olmaması çok büyük eksikliktir.Bilinmelidir ki Devran’ın Türkiye’de çok büyük karşılığı vardır.
HURŞİD DEVRAN
Türkiye’de biz bu isme çok âşina değiliz; çünkü Türk Dünyası’nda hâlâ arzu ettiğimiz bir kültürel birliktelik sağlanmış değil! Halbuki Özbekistan Türkler’in merkez kültür bölgesi veya ülkesidir. İşte Özbekistanlı kardeşim Hurşid Devran Türkiye ve Türk Dünyasına sık sık seyahatlerde bulunmasına rağmen ne yazık ki Türkiye’de tanınmıyor; fakat o Türkiye’yi çok biliyor Mahdum mukallid bir batılı düşünce adamı olsaydı çoktan medyatik olurdu ve herkes tanırdı. İlginçtir ki Kablo’da bulunan Kazak TV de Özbekistan’a çok yer vermiyor; halbuki Kazak lehçesinde hergün mükemmel tarih ve kültür etkinlikleri yapılıyor! Çok dikkate değer bu TV’yi bir ay izleyen mükemmel Kazak lehçesi öğrenebilir; şimdilik Özbekistan için böyle bir imkândan mahrumuz! Düşünebiliyor musunuz; Özbekistan’da tersi durum söz konusu değildir; şahsen sadece Fergana’dan hergün kültür ve tarih içerikli mükemmel mesajlar alıyoruz; kitaplarımız hakkında herkesin bilgisi var ki, özellikle Korbaşılar I-II herkesin elinde!
Hurşid Devran adını arama motorunda “Özbekçe. Xurshid Davron , İng. Khurshid Davron, Rus. Хуршид Даврон” kalıpları ile arayabilirsiniz! Karşınıza günümüzün en iyi Türk milliyetçilerinden akranımız Hurşid Devran çıkacaktır. Kendisi günümüzde Özbek şairi, yazari ,tarihçisi, çevirmeni, tiyatro oyun yazarı, gazeteci, senaristtir. Aynı zamanda Özbekistan Parlamentosu (Oliy Majlis) Üyesi. Özbekistan Halk Şairi Unvanı (1999). Uluslararası Mahmud Kâşgarı (Kâşgarlı Mahmud) (1989) ,Azərbaycanın Müşfik Ödülü (5.06.2013) sahibi . Türkçe’enin Uluslararası 1. Şiir Şöleninin Üyesi (Bursa-Konya.,Mayis,1992). Uluslararası Altın Kalem Ödülü sahibi (2009).
Hurşit Devcran 20 Ocak 1952 yılında, Semerkand’da doğdu. O ünlü bir Nakşibendi Sūfī Pir’i Ahmet Kazanî, (Arapça: مَكهدُمِ اَزَم ال خَسَنِ ال ضَهبِدِ, Mahdum-i A’zam al-Kâsânî al-Dahbidi veya «Makhdūm-i-Azam» tanılır.) soyundan birisidir. 1977 yılında Taşkent Devlet Üniversitesinin Gazetecilik bölümünü bitirdi. 1974 yılında Taşkent yayınlarında çalışmaya başladı. Özbekistan’ın en meşhur halk şairlerinden birisi olarak gösterilen ve modern devrin yetiştirdiği kabiliyetli ediplerden birisi olan Hurşid Devran özellikle tarihî konulardaki şiir, kıssa ve piyesleri ile Modern Özbek edebiyatına güçlü katkı sağlamış ve sağlamaya da devam etmektedir. Hurşid Devran tarihî değerlere ayrı bir önem vermiş Timur, Uluğ Bey, Necmüddin Kübra, Hive, Semerkant, Buhârâ gibi Türk kültür değerleri üzerinde eser, piyes, belgesel çalışmalar yapmıştır. Hurşid Devran’ın “Qadrdon Quyosh (1979), Shahardagi Olma Daraxti(1979), Tungi Boglar (1981), Uchib Boraman Qushlar Bilan (1983) , Tomaris(Tomris Hatun)ning Kozlari’ (1984), Bolalikning Ovozi (1986), Qaqnus’ (1987), Dengiz Yaproqlari(1988), Kırk Âşık Defteri (1989), Bahardan Bir Kun Aldin (1997) gibi şiir kitaplarının yanısıra, Samarqand Xayoli (1991), Sahibkiran (Amir Timur)Nabirasi (1995), Shahidlar Shohi (Shayx Kubro Tushlari) (1998), Bibixonim kissasi (2006) gibi kıssa-hikaye tarzı nesir örneklerinin de sahibidir.
Hurşid Devran, tercüme alanında da çalışmalar yapmıştır. O ilk defa Yunus Emre şiir örneklerinden Özbekçe’ye çeviri Özbek mütercimi oldu. Bunun yanında Japonya,Baltık devletleri ile Çin klasik ve çağdaş edebiyatlarından şiir aktarmaları yaptı. Türk edebiyatından Pir Sultan Abdal, Kayıkçı Kul Mustafa, Karacaoğlan, Aşık Veysel, Nâzım Hikmet Ran, Necip Fazıl Kısakürek, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet, Oktay Rıfat’inin şiirlerini de Özbekçe’ye aktarmıştır. Şiirleri Rus, Uygur, İspanyol, Polonya, Bulgar ve Türk dillerine çevrilmiştir. “Üç tarih” oyunlarının yazarı («Babür Şah «, «Uluğ Bey»). Namık Kemal’in yazdığı ilk tiyatro eseri «Celalettin Harzem Şah» çevirmeni. Asya Yazarları Kongresi (Washington, ABD. 1996) Üyesi.
Türk tarihçi, edebiyatçı ve özellikle yayınevlerinin Hurşid Devran’dan haberdar olması gerekiyor. Ortalama bir Türk düşünce adamı onun eserlerini orijinal hali ile okuyabilir. 1992’den sonra Özbekistan ve Türkiye’nin en büyük ayıbı maalesef politik sebeplerle aydınlarımız kaynaşamadı! Fakat milliyetçi düşünce sahiplerinin Hurşid Devran’dan haberdar olmaması çok büyük eksikliktir. Bilinmelidir ki Devran’ın Türkiye’de çok büyük karşılığı vardır.
İyi pazarlar.