DOLAR 32,3812 % 0.18
EURO 34,9905 % -0.25
STERLIN 41,0077 % 0.28
FRANG 35,9240 % 0.2
ALTIN 2.326,33 % 0,25
BITCOIN 2.268.211 -1.258

SEÇİM SİSTEMİ MÜLAHAZALARI

Yayınlanma Tarihi :

semihyalcin5

BAŞBAKAN Erdoğan tarafından 30 Mart yerel seçimlerinden bir süre önce kamuoyuna yapılan duyuruda, Türkiye’de halihazırda uygulanmakta olan seçim sisteminde birtakım değişiklikler yapılabileceği ifade edilmiş, bu kapsamda üç seçeneğin söz konusu olduğu belirtilmiştir. Bunlar;

– Mevcut sistemin devam ettirilmesi,

– Mevcut sistemde %10 olan seçim barajının %5’e indirilerek seçim çevrelerinin her bir seçim çevresinden 5 milletvekili çıkacak şekilde tanzim edilmesi,

– Mevcut sistemin tamamen değiştirilerek d’Hondt sisteminden dar bölge çoğunluk sistemine geçilmesidir.

Seçim sistemleri temelde ikiye ayrılarak incelenmektedir. Bunlar çoğunluk sistemleri ve nispi temsil sistemleridir. Bir de iki sistemin birlikte kullanıldığı karma uygulamalar mevcuttur. Bunlardan çoğunluk sistemleri, genel anlamıyla en çok oy alan adayın seçildiği yöntemdir. Dolayısıyla çoğunluk sistemleri oyların adil dağılımını yansıtan bir parlamentoyu değil, açık bir galibi amaçlamaktadır. Nispi temsil sistemleri ise oyların sandalyelere dönüşümünde orantılılığı amaçlayan her türlü seçim usulünü ifade etmektedir. Dolayısıyla temelde çoğunluk sistemlerinde bir seçim çevresinde en çok oy alan aday seçilmekte, nispi temsilde ise adaletli ve orantılı bir dağılımın söz konusu olmasına gayret gösterilmektedir.

NİSPİ TEMSİL SİSTEMLERİ, ÇOK PARTİLİ SİSTEMLER

Çoğunluk sistemlerinde seçmen oyları belli siyasi partilerde toplanmaya zorlanmaktadır. Bu da ülke düzeyinde iki partinin birbiriyle yarıştığı göreceli bir siyasi istikrar zemini hazırlayabilmektedir. Nispi temsil sistemleri ise seçmeni, oylarını belli bir partiye vermeye zorlamaması sebebiyle toplumdaki sosyal bölünmeleri olduğu gibi yansıtmaktadır. Bu sebeple de nispi temsil sistemleri, çok partili sistemler oluşturma kapasitesine sahiptir.

Seçim çevrelerinin belli bir partinin alacağı oyların hesaplanarak belirlenmesi halinde söz konusu siyasi parti, seçimlerde diğer partilere karşı avantajlı bir konuma gelebilmektedir. Seçim çevrelerinin sınırlarını kasten, kazanacak şekilde çizme biçiminde tezahür eden bu uygulamanın Anayasa hukuku ve siyaset bilimindeki adı Gerrymandering’dir. Bazı ayrıntıları kamuoyuna yansıyan seçim kanunu tekliflerinden anlaşıldığına göre, Tayyip Erdoğan da seçim çevrelerini kendi yararına sonuç verecek şekilde düzenlemenin peşindedir. Bunun adı da Recepmandering’dir.

Gündeme düşen seçim sistemi tercihlerinden daraltılmış bölge uygulaması, seçim çevresinde yapılacak bir değişikliği ifade etmektedir. Söz konusu değişikliğin belli bir partinin kazanacağı şekilde yapılması, bu partiye diğerlerine oranla hatırı sayılır bir avantaj sağlayacaktır. Bu sistemde her bir seçim çevresinden çıkan sonuçlar orantısız ve daha kötüsü adaletsiz sonuçlar verebilecektir.

ÇOĞUNLUK SİSTEMİ, KENDİSİNDEN BEKLENEN FAYDAYI SAĞLAYAMAZ

Bir diğer seçenek olan dar bölge seçim sistemine geçilmesi ise esasında Türkiye’de uygulanan nispi temsil sisteminin kökten değiştirilerek çoğunluk sistemine geçilmesi demektir. Belirtildiği şekliyle çoğunluk sistemleri, belli bir adaya oy vererek siyasi istikrarı sağlama kapasitesine sahiptir. Ancak bu noktada siyasal sistemin diğer dinamiklerinin işin içine girmesi söz konusu olmaktadır. Bu da bir ülkedeki parti sistemi değiştirilmek istendiği takdirde o ülkedeki tarih” ve sosyolojik koşulların da dikkate alınmasını gerektirir. Yani bir ülkede kemikleşmiş, zorlanamaz azınlıklar varsa, çoğunluk sistemi, kendisinden beklenen faydayı sağlayamayacağı gibi, temsilde adaleti göz ardı ettiği için siyasal sistemde ciddi sıkıntılara sebep olabilmektedir.

O halde Türkiye’de seçim sisteminde yapılacak bir değişiklikte siyasi partilerin uzlaşması ve seçim sistemlerinin farklı unsurlarını göz önüne alarak hareket etmesi gerekmektedir. Aksi takdirde seçim sisteminde yapılacak bir değişiklik, büyük çaplı meşruluk krizlerine yol açabilecektir.

Zaten AKP d’Hondt sistemiyle birinci parti olması sayesinde oy oranlarının üzerinde temsil edilmektedir. Dar veya Daraltılmış Bölgeli Sistem kabul edildiği takdirde, iktidar partisi aldığı oya oranla çok daha fazla milletvekilliği elde edecek, ilk iki partiden geriye kalanlara oy veren seçmenlerin oyu boşa gidecektir. Bu durum ise temsilde adaleti tamamen ortadan kaldıracak bir tablo ortaya çıkaracaktır.

TÜRKİYE’DEKİ MEVCUT SEÇİM SİSTEMİ: BARAJLI D’HONDT

Türkiye’de seçimlerde alınan oylar d’Hondt sistemi diye bilinen bir matematik yöntemle hesaplanmakta ve milletvekili sayıları buna göre belirlenmektedir. Bu sistem, Türkiye’nin gerçeklerine daha uygun olarak düşünülmüş ve muhalefet partilerinin çoğunluk partisi karşısında hakkını nispeten daha fazla koruduğu görülmüştür. Türkiye’nin o günkü şartlarında seçim sistemindeki bu değişiklik, temsilde adalet ve istikrarı esas alacağı düşüncesiyle yapılmıştır.

Bunun içindir ki AKP şimdiye kadar girdiği seçimlerde aldığı yüksek oy oranıyla mevcut sisteme göre daha fazla milletvekili çıkarabileceğini hesaplamakta, çareyi de d’Hondt sisteminden kurtulmakta görmektedir.

D’Hondt sistemi 1878 yılında Belçikalı matematikçi Victor d’Hondt tarafından bulunmuş bir nispi temsil metodudur. Bugün Arjantin, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Doğu Timor, Ekvador, Finlandiya, Galler, Hırvatistan, İskoçya, İsrail, İzlanda, Japonya, Kolombiya, Macaristan, Makedonya, Paraguay, Polonya, Portekiz, Romanya, Sırbistan, Slovenya, Şili gibi ülkelerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Türkiye’de de ilk kez 1961 Anayasası ile kullanılmaya başlanmıştır.

Bu sisteme göre bir seçim çevresinde her partinin aldığı toplam oy, sırasıyla 1’e, 2’ye, 3’e, 4’e bölünmektedir. Bir seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar bu işlem devam etmektedir. Elde edilen paylar büyükten küçüğe doğru sıralanıp vekillikler dağıtılmaktadır.

AKP 2007 seçimlerinde yüzde 46 oyla 341 milletvekili elde ederken, 2011 seçimlerinde yüzde 50 oya ulaştığı halde 326 milletvekili çıkarabilmiştir. Bunun sebebi, d’Hondt sistemidir. Son bölünmelerde milletvekillikleri muhalefete ve bağımsızlara gitmiştir.

AKP İKTİDARININ UYGULAMAYI DÜŞÜNDÜĞÜ DAR VEYA DARALTILMIŞ BÖLGELİ SEÇİM SİSTEMİ NEDİR?

Gerek basında gerekse entelektüel çevrelerde bilgi eksikliğinden dolayı olsa gerek, dar bölge seçim sistemi ile daraltılmış bölgeli seçim sistemi birbirine karıştırılmaktadır. AKP’nin evvelce açıkladığı seçim kanunu değişiklikleriyle ilgili seçeneklerinde de ayrıntı olmadığı için meselenin aslı kamuoyunca bilinememiştir. Her zaman olduğu gibi AKP tarafından hazırlanan yasa değişikliklerinin detayları kamuoyuyla paylaşılıp tartışılmasına ve değerlendirilmesine fırsat tanınmadığı gibi, herhangi bir tatminkar açıklama da yapılmamıştır. “Ben yaptım oldu.” anlayışıyla hazırlanıp meclise getirilen teklifler, çoğunluk tahakkümü ve dayatmayla meclisten geçirilmektedir. Bunların Türk toplumuna, kültürüne, demokrasisine, hukuk sistemine ve devletin işleyişine uygun olup olmadığı konusunda yeterince istişare ve tartışmaya fırsat verilmemiştir. Seçim sistemiyle ilgili yasa değişikliği hazırlıkları da aynı kafayla sürdürülmektedir. Kamuoyuna çalışmanın ayrıntıları konusunda yeterince bilgi yansıtılmadığı gibi, basında da seçim sistemlerinin yeterince araştırılmadan sunulduğu görülmektedir.

30 Mart yerel seçimleri sonuçlandıktan sonra Ağustos ayında yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olmaya hazırlanan Başbakan Erdoğan, Köşk’e çıktıktan sonra başkanlık sistemini hayata geçirebilmek için yeni hesaplar yapmaya başlamış ve seçim sistemleriyle ilgili yasa değişikliği çalışmalarına yeniden başlanmıştır.

Başbakan Erdoğan partisinin seçim sistemi değişikliğiyle ilgili çalışmaları hakkında bilgi verirken gündemlerindeki tekliflerinden birisinin beşer milletvekili esasına dayalı “daraltılmış bölge” sistemi olduğunu açıklamıştır. Meclise getirmek için hazırlık yaptıkları asıl teklifinse barajın tamamen kaldırılarak Türkiye’nin 550 seçim bölgesine ayrılmasına ve bu bölgelerin her birinden birer milletvekili çıkarılmasına dayalı Dar Bölge Seçim Sistemi olduğunu söylemiştir. Ancak birkaç gün önce dar bölgeli sistemden vazgeçildiği ve daraltılmış bölgeli sistem üzerinde çalışıldığı kamuoyuna duyurulmuştur.

AKP’nin dar veya daraltılmış bölge sistemini düşünmesindeki amacı, 2015 genel seçimlerinde Anayasa’yı değiştirebilecek milletvekili sayısına ulaşabilmek, Köşk’e çıkması durumunda Erdoğan’ı ‘başkan’veya ‘partili cumhurbaşkanı’yapacak değişiklikleri gerçekleştirmektir. Bu arada güneydoğuda PKK’nın siyasi temsilcisi BDP’nin, bağımsızlık planlarının ilk adımı olan siyasi özerklik için önü açılmış olacaktır. Çünkü dar bölge sistemi AKP’den sonra en çok BDP’ye milletvekili kazandıracaktır.

Daraltılmış bölgeli sistemde ise Meclisteki milletvekili temsil sayısı 5’ten fazla olan iller koltuk sayıları 5’i aşmayacak bölgelere ayrılmaktadır. Bu sistem hayata geçirildiği takdirde, Erdoğan’ın duyurduğu %5 oy barajını geçmiş siyasi partiler ve bağımsız adaylar yarışa katılacaklardır. Ancak beş milletvekili seçileceği için bölge barajı gayri resmi olarak %20’ye çıkacaktır. Bundan sonrasında ise halen geçerli olan d’Hondt metodu ile milletvekilleri belirlenecektir. Bu sistem, çoğunluk partileri yararına sonuç vermekte, üçüncü ve dördüncü sıradaki siyasi partilerin aldıkları oylara rağmen Mecliste temsil haklarını ciddi ölçüde sınırlamaktadır.

AKP ve bilhassa Erdoğan’ın tercih etmek istediği dar bölge sistemi, tek veya iki turlu bir seçim metodudur. Meclisteki 550 milletvekilinin seçilmesi için Türkiye 550 seçim bölgesine bölünmektedir. Her bölge için adaylar belirlenmektedir. Tek turlu sistemde oyların en çoğunu alan aday seçimi kazanmış olmaktadır.

İki turlu sistemde ise ilk turda adaylardan herhangi biri en az %51 oy ile çoğunluk oyunu alırsa seçim ilk turda tamamlanmakta, %51 çoğunluğun oyunu alan ve birinci olan aday o bölgenin milletvekili olmaktadır. Eğer hiçbir aday %51 barajını ilk turda aşamazsa bu durumda ikinci tur oylamaya geçilmektedir. İkinci turda, ilk turda ki yarış sırasında en çok oy almış iki aday arasında veya Fransa’da olduğu gibi belli bir çoğunluk oranına ulaşan adaylar arasında geçmektedir. Bu turda, çoğunluğun oyunu alan aday milletvekili seçilmektedir.

Fransa’da tek turlu dar bölge sisteminin mahzurlarına binaen iki turlu sistem uygulanmaktadır. Fransa’daki seçimlerde kullanılan oyların en az %12,5’ini alan adaylar ikinci tura kalmaktadır. İkinci turda artık salt çoğunluk aranmamakta, oyların nispi çoğunluğunu alan aday kazanmış olmaktadır. İlk tur seçim, ikinci tur ise bir tür eleme seklinde geçmektedir. Çünkü ikinci turda seçmenler, sempati duyup kendilerini yakın hissettikleri partiden çok, kendi düşüncelerine yakın ve uygun buldukları adayı tercih etmektedir.

İki turlu dar bölge sisteminde partiler arasında uzlaşma, pazarlık ve anlaşmalar söz konusu olmaktadır. Çoğu zaman ahlaki olmayan, lehte ve aleyhte ittifaklar devreye girmektedir. Bu da seçmenleri arzu etmedikleri h‰lde başka partilere oy vermek zorunda bırakan bir sonuç doğurmaktadır. Büyük partilerin gerisinde kalan partiler, seçim ittifakları ve pazarlıklarla varlıklarını korumaya çalışmaktadır.

Tek turlu dar bölge sistemi bir Anglosakson geleneğidir. ABD ve İngiltere ile İngiliz milletler topluluğuna bağlı ülkelerde uygulanmaktadır.

AKP kendini kurtaracak ezici çoğunluğu elde edecek ince hesaplara odaklanmıştır. Bu da AKP’nin, artık yüzde 10’a takılmayacağını barajı tamamen indirmeye kararlı oluğunu göstermektedir. İktidarın seçim barajını indirme niyetinin en belirgin delili, yüzde üçü bulabilecek küçük partilere de sus payı niteliğindeki devlet yardımı olmuştur.

Görüldüğü gibi hangi sistem tercih edilirse edilsin AKP çalmayı, çırpmayı, yolsuzluklara ve hukuksuzluğa yasal zemin oluşturmayı siyasi gelenek haline getirmiştir. AKP, dar veya daraltılmış bölge sistemlerinden herhangi biri ile daha çok milletvekili hırsızlığı yapabileceği seçim sistemi arayışı içindedir.

Prof.dr.Semih Yalçın/ORTADOĞU

YORUM YAP

Bağdar Caddesi Escorthamile pornobodrum escortbahis sitelerigaziantep escortgaziantep escortmaltepe escortbostancı escortanadolu yakası escortizmir escortdeneme bonusu veren sitelerhttps://www.tedxpenn.com/escort ankaraankara escorthttps://greenhousecraftfood.com/ataşehir escortbetperBetofficeMebbistrendyol indirim kodutipobetPusulabetCasibomstarzbet giriştipobetbetturkey twitterbetturkey girişvevobahisgobahisbetsatligobetistanbul escortslot siteleri https://en-iyi-10-slot-siteleri.comsekabetstarzbet adamsah.netbahis sitelerimarsbahiswinxbetbahis sitelericasino siteleriselçuksportsdeneme bonusuistanbul escortcasibomstarzbetpiabetstarzbet girişstarzbet girişbahsegelbahsegelklasbahisankara kombi servisiklasbahisbetebetbelugabahistipobetmariobetbetistmersin günlük kiralık evmarkajbetparibahisbetineceltabetmatadorbetgrandpashabetcasibomgobahisparmabetbettiltbetnisbetsatbetorspinligobetbetkanyonbetturkeyonwinsahabetrokubetmarsbahisextrabetikimisliwinxbetbahisalgorabetelexbetfunbahisartemisbetbetmatiksupertotobetoleybetbetlikekralbetperabetimajbetlimanbetsavoybetintobetdiscountcasinomostbetbetroadpiabetmeritkingholiganbetjasminbetasyabahisredwinbetkolikdiscountcasino7slotsmilanobetelitbahisorisbetxslotaresbetfavoribahispadisahbetnakitbahispolobetsekabetmatbetpalacebetmrbahistulipbetnorabahismilosbetrexbetjetbahisjojobetonbahissuperbetinbetexperbetperbahigopokerbetalordbahisvdcasinocasinovalebetonredpinupbahis1000baymaviakcebetnoktabetneyinebetturkeymariobetfavorisen1xbetBelge istemeyen bahis siteleribahiscomtipobetgrandbettingtruvabetbahiscasinotarafbetbahiscommariobetbetistmarkajbetbetinematadornetcasibombelugabahisbetebet1xbetasyabahiscasinovalediscountcasinoelexbetfavoribahisbahiscombahiscombelugabahisbelugabahisbetistbetistceltabetceltabetklasbahisklasbahismariobetmariobetrestbetrestbettarafbettarafbettipobettipobetcasibomcasibomcasibomcasibomstarzbetsahnebetlimanbetredwinmatadorbetmatadorbetbetkombetkomvenüsbethilbetjasminbetpiabetartemisbetmaltcasinoasyabahisbetorspinbettiltmarkajbetbetkombelugabahisrestbetbetpercasibom
escort Bağcılar escort Bahçelievler escort Bakırköy escort Bayrampaşa escort Beylikdüzü escort Güngören escort İstiklal escort Kadıköy escort Sultanbeyli escort Üsküdar escort Avsallar escort Mahmutlar escort Oba escort Mecidiyeköy escort Ölüdeniz escort Güllük escort Kültür escort Ataşehir escort Avcılar escort Başakşehir escort Esenler escort Esenyurt escort Fatih escort Gaziosmanpaşa escort Kartal escort Küçükçekmece escort Maltepe escort Pendik escort Sultangazi escort Ümraniye escort Adapazarı escort Yalıkavak escort güvenilir casino siteleri Yalova escort Muğla escort Aydın escort Çanakkale escort Balıkesir escort Tekirdağ escort Manisa escort Trabzon escort Kahramanmaraşescort Kütahya escort Osmaniye escort Sivas escort Tokat escort Çorum escort Yozgat escort Isparta escort Elazığ escort Ordu escort Edirne escort Erzincan escort Zonguldak escort Rize escort Uşak escort Kırşehir escort Erzurum escort Giresun escort Amasya escort Sinop escort Niğde escort Bolu escort Karaman escort Kırıkkale escort Bayburt escort Ardahan escort Gümüşhane escort Artvin escort Çankırı escort Bartın escort Sinop escort Bilecik escort Karabük escort Burdur escort Nevşehir escort Kıbrıs escort Kırklareli escort Kastamonu escort Düzce escort Aksaray escort Adıyaman escort Afyon escort Arnavutköy escort Bebek escort Beşiktaş escort Beykoz escort Beyoğlu escort Büyükçekmece escort Çatalca escort Çekmeköy escort Eyüpsultan escort Kağıthane escort Sancaktepe escort Sarıyer escort Şile escort Silivri escort Şişli escort Taksim escort Zeytinburnu escort Aliağa escort Balçova escort Bayındır escort Bayraklı escort Bergama escort Beydağ escort Bornova escort Buca escort Çeşme escort Çiğli escort Karşıyaka escort Fehiye escort Marmaris escort Gaziemir escort Dikili escort Menderes escort Menemen escort Torbalı escort Atakum escort Çerkezköy escort Yenişehir escort Bodrum escort Toroslar escort Tarsus escort Silifke escort Mezitli escort Erdemli escort Anamur escort Akdeniz escort Melikgazi escort Elbistan escort Lüleburgaz escort İzmit escort İlkadım escort Çorlu escort Battalgazi escort Yeşilyurt escort Milas escort Ceyhan escort Çukurova escort Kozan escort Sarıçam escort Seyhan escort Emirdağ escort Sandıklı escort Merzifon escort Suluova escort Taşova escort Altındağ escort Batıkent escort Çankaya escort Çubuk escort Etimesgut escort Haymana escort Kahramankazan escort Keçiören escort Kızılcahamam escort Mamak escort Polatlı escort Pursaklar escort Sincan escort Ulus escort Yenimahalle escort Aksu escort Alanya escort Belek escort Demre escort Döşemealtı escort Elmalı escort Finike escort Gazipaşa escort Kaş escort Kemer escort Kepez escort Konyaaltı escort Korkuteli escort Kumluca escort Lara escort Manavgat escort Muratpaşa escort Serik escort Side escort Didim escort Efeler escort Nazilli escort Söke escort Altıeylül escort Ayvalık escort Bandırma escort Bigadiç escort Burhaniye escort Dursunbey escort Edremit escort Erdek escort Gömeç escort Gönen escort Havran escort İvrindi escort Karesi escort Kepsut escort Susurluk escort Büyükorhan escort Gemlik escort Görükle escort Gürsu escort Harmancık escort İnegöl escort İznik escort Karacabeyescort Kestel escort Mudanya escort Mustafakemalpaşa escort Nilüfer escort Orhangazi escort Osmangazi escort Yıldırım escort Biga escort Çan escort Gelibolu escort Karahayıt escort Merkezefendi escort Pamukkale escort Keşan escort Aziziye escort Palandöken escort Yakutiye escort Odunpazarı escort Tepebaşı escort Araban escort İslahiye escort Karkamış escort Nizip escort Nurdağı escort Oğuzeli escort Şahinbeyescort Şehitkamil escort Yavuzeli escort Bulancak escort Espiye escort Görele escort Altınözü escort Arsuz escort Antakya escort Defne escort Dörtyol escort Erzin escort Hassa escort İskenderun escort Kırıkhan escort Kumlu escort Payas escort Reyhanlı escort Samandağ escort Eğirdir escort Yalvaç escort Foça escort Karabağlar escort Kemalpaşa escort Kiraz escort Kınık escort Konak escort Narlıdere escort Ödemiş escort Tire escort Urla escort Safranbolu escort Akhisar escort Alaşehir escort Kırkağaç escort Salihli escort Sarıgöl escort Şehzadeler escort Soma escort Turgutlu escort Yunusemre escort Akkışla escort Bünyan escort Develi escort Kocasinan escort Talas escort Yahyalı escort Gazimusağa escort Girne escort İskele escort Lefke escort Lefkoşa escort Başiskele escort Çayırova escort Darıca escort Afşin escort Dulkadiroğlu escort Göksun escort Onikişubat escort Türkoğlu escort Kızıltepe escort Mut escort Dalaman escort Gümbet escort Datça escort Kavaklıdere escort Köyceğiz escort Menteşe escort Turgutreis escort Ula escort Yatağan escort Fatsa escort Altınordu escort Ünye escort Düziçi escort Kadirli escort Ardeşen escort Akyazı escort Arifiye escort Erenler escort Geyve escort Hendek escort Karasu escort Kaynarca escort Sapanca escort Derince escort Dilovası escort Gebze escort Gölcük escort Kandıra escort Karamürsel escort Kartepe escort Körfez escort Akşehir escort Beyşehir escort Bosna escort Ereğli escort Karapınar escort Meram escort Selçuklu escort Gediz escort Simav escort Tavşanlı escort Doğanşehir escort Bafra escort Çarşamba escort Boyabat escort Kapaklı escort Süleymanpaşa escort Erbaa escort Niksar escort Turhal escort Akçaabat escort Of escort Ortahisar escort Yomra escort Armutlu escort Çiftlikköy escort Çınarcık escort Akdağmadeni escort Boğazlıyan escort Sarıyaka escort Sorgun escort Alaplı escort Çaycuma escort Devrek escort Ereğli escort Kilimli escort Kozlu escort