İkinci yılını doldurmaya hazırlanan Milli Mecmûa’nın 9. Sayısı, Türk entelektüel hayatının tartışmalı bir meselesi olan İttihat ve Terakki konusunu işleyerek okuyucusuyla buluştu. Geçtiğimiz günlerde yeni sayısı piyasaya çıkan derginin içeriği, merak edilen pek çok konuya temas ediyor. Tez ve telif kitap sahibi birçok isimin imzasının olduğu yazılar göze çarparken, sayı Dr. Mustafa Çalık röportajıyla tamamına eriyor.
Mecmûanın giriş yazısı, Dr. Emine Aşçı’nın cemiyet hakkında genel bir yazı mâhiyetini taşıyan İttihat ve Terakki Cemiyeti başlıklı çalışmasıdır. Ardından gelen yazı, yakın dönem Türk târihinin önemli kaynakları olan hâtıraları yeniden gündeme getiren ve Enver Paşa’ya nasıl yüklenildiğini de gözler önüne seren Oğuzhan Murat Öztürk imzalı Hatıratlarda Enver Paşa Algısı başlıklı yazıdır. Cemiyetin önde gelen diğer ismi olan Cemal Paşa’ya ilişkin Cemal Bey’in İttihat ve Terakki Cemiyeti ile Osmanlı Hürriyet Cemiyeti’ne Girişi ve Faaliyetleri başlıklı Nevzat Artuç’un yazısı ise hacimli dipnotlarıyla çalışmada kendini göstermektedir. İttihatçılar söz konusu olduğunda tabii olarak olumsuz bir çehreyle karşımıza çıkan II. Abdülhamid’e iade-i itibar mâhiyetinde bir yazı olarak ise Ozan Bodur’un “Abdülhamid” Kimdir? başlıklı çalışması sayıda yer almaktadır.
Meçhûl gözüken bir konu, rahmetli Dr. Fethi Tevetoğlu’nun yeniden başvurmaya değer Atatürk – İttihat ve Terakki çalışması yeniden gündeme getirilmiştir. Cemiyete farklı bir zaviyeden bakışın bir diğer örneği ise Dr. İsmail Yıldız’ın Bir Ermeni Gazetesinin Penceresinden İttihat ve Terakki Programı başlıklı çalışmasıdır. Mecmuanın bu sayısında, Ceren Akgün’ün Selma Rıza Feraceli ve Göktürk Ömer Çakır’ın Hüseyin Câhid Yalçın’ın biyografisi üzerinden oluşturduğu çalışmalar da yer almaktadır. Hüseyin Özdemir ise master tezi etrafından şekillenen Babanzâde İsmail Hakkı Bey’in Penceresinden İttihad ve Terakki’nin Demokrasi Karnesi başlıklı yazıyla bu sayıda bulunuyor. Basına ilişkin iki yazı ise şunlardır: Dr. Necati Çavdar’ın Jön Türkler’den İttihat ve Terakki’ye Osmanlı Basını ve Doç. Dr. Uğur Gündüz’ün Yeni Osmanlılar Hareketinin Doğuşu ve Basının Rolü. Devrin düşünce hayatına ilişkin bir yazı ise Ahmet Alperen Can imzalı İslâmcılarda Meşrutiyet Düşüncesi başlıklı çalışmadır. Dr. Necip Yılmaz’ın I. Meşrutiyet’ten II. Meşrutiyet’e Düşünce Hayatındaki Dönüşümün Temel Dinamikleri ve İttihat Terakki adlı uzun bir dönemi kapsayan düşünce tarihi çalışması da bu sayıda yer almaktadır. Cemiyetin Anadolu coğrafyasının dışındaki durumuna ilişkin ise; Selim Han Yeniacun’un Teşkilat-ı Mahsusa’nın Osmanlı Orta Doğusu’nda Operasyon Kapasitesi ve Etki Alanlarına Dair Bir Değerlendirme, Dr. Gökberk Yücel’in İttihat ve Terakki’nin Coğrafya Tasavvuru: Trablusgarp, Mustafa Şahin’in İttihat Terakki ve Somali başlıklı yazıları bir bölümü oluşturmuştur. Cemiyetin faaliyet örnekleri olarak ise Arş. Gör. Volkan Özkan’ın İttihadçıların Kuzeydoğu Anadolu’dan Yaktığı Meşale: Ardahan Kongreleri ve İlyas Kara’nın 20. Asrın Ruhuna İsyan Eden Aykırı Adamlar: Fedailer ve Silahşorlar başlıklı yazıları mevcuttur. M. Büyükköroğlu/M. Doğan imzalı Türk Romanlarında İttihad Terakki ve Döneminin Yansımaları Üzerine Bir Tahlil Denemesi başlıklı edebî metinler üzerinden bir inceleme ve Yasin Usta’nın Ülkücü Düşüncenin Temelinde İttihat ve Terakki başlıklı süreç içerisindeki dönüşümlere dikkat çeken çalışması da sayının sonlarına doğru kendini göstermektedir. Ömür Kızıl’ın İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Öğretim Programlarındaki Yeri ve İbrahim Daş’ın Bir Dönemin Propaganda-Motivasyon Çemberinde Şiirin Tesiri başlıklı çalışmaları farklılık katmaktadır. Kitabiyat bölümünden önceki son yazı ise Tanıl Bora’nın Ebed-Müddet İttihatçılık denemesidir. Bu sayının kitabiyat bölümünde ise Uğur Uçar, Zafer Saraç, Samet Çıldan, Metehan Hepvar ve Ahmet Şahin’in incelemeleri yer almaktadır.
