DOLAR 32,3767 % 0.16
EURO 35,0559 % -0.16
STERLIN 40,9829 % 0.16
FRANG 35,9249 % 0.19
ALTIN 2.325,03 % 0,20
BITCOIN 2.281.184 0.006

TÜRKİYE – SADRİ MAKSÛDÎ – TATARİSTAN

Yayınlanma Tarihi :
TÜRKİYE –  SADRİ MAKSÛDÎ – TATARİSTAN

Ali BADEMCİ

        alibademci@gmail.com

 

 

Bugünkü Rusya Federasyonu’nun 21 Özerk Cumhuriyetinden birisi de Tataristan’dır ve başkenti Kazan’dır. Başkurt ve Çuvaşistan da birer özerk Türk cumhuriyetidir. Çuvaşlar genel olarak Hıristiyanlaştırıldığı için  Ruslaşma daha fazladır.  Rusya Federasyonu’nda  Tataristan içinde ve dağınık olmak üzere  2002 nüfus sayımına göre 5.522.100 Tatar, 1.345.273 Başkurt, 1.773.645 Çuvaş, 636.083 Kazak Türkü  ve  nüfusu,  bin ila 500 bin arasında değişen  yüze yakın Türk boyu yaşamaktadır. Dolayısiyle  Rusya Federasyonu hudutları içinde her Türk boyundan oluşmuş bir çeşitlilik bulmak mümkündür. İnşaallah açılan pencere  sadece iktisadi sonuçlar değil kültürel münasebet ve gelişmelere de yol açar.

 

TÜRKİYE –  SADRİ MAKSÛDÎ – TATARİSTAN

 

Başbakanımız  Binali Yıldırım Rusya Federasyonu çerçevesinde  Tataristan Cumhuriyetini de ziyaret ederek Bolşevizm devrinin ilk Cumhurbaşkanı ve Mustafa Kemal’in yakın arkadaşlarından  Sadri Maksudi Arsal anıtının da açılışını yaptı. Evet bu açılış  Tataristan başkenti Kazan’da ve İstanbul Parkında gerçekleşti. Başbakanımız bir eski bir teknokrat Kazan’daki açıklamalarından ve ikdisadi konularda açıklamalarından çok şey anlamış değiliz. Lakin Rahmetli Arsal’ın bu devletin ilk fakat devrik ve tehcir edilmiş Cumhurbaşkanı olduğunu en az ima etseydi konuya daha rahat açıklık getirilmiş olacaktı.

 

Yeni Türkiye’nin düşünce hayatında derin izleri bulunan  Sadri Maksudi Bey 5 Ağustos 1879’da  Kazan’a bağlı Taşsu köyünde doğdu. Her Kazan’lı aydın gibi onun da âilesi din adamı menşeyli idi ve babası köyünün imamıydı; annesi de buralıdır. Maksudi ilk öğrenimini köyünde ve babasının nezaretinde tamamladıktan sonra  eğitimine devam etmek üzere  Kazan’a göçmüş  ve burada kendinden önce mezun olan  ağabeyi Hadi Maksudi’nin  başarılı bir öğrencisi olmuştur. Hadi Bey adeta İstanbul yayınlarının Kazan temsilcisi durumundadır ve günlük hayatı kitapçılarda geçtiği için kardeşi Sadri’yi de buralara götürmüştür. Dolayısiyle Sadri Bey’de ilk Türkiye ve  Osmanlı lehçesi ile tanışmış ve çalışmalara da başlamıştır. ”Robinson Crosse” onun gayretiyle Kazan Türkçesine çevrilir ve hizmete sunulur. Sadri Maksudi 1895’de  Gaspralı mektebine hoca olarak dâvet edildiği zaman o da yanındadır ve Bahçesaray’ı  ilk olarak böyle tanır. O sebeble Sadri Maksudi hayatı boyunca “İsmail Gaspralı benim manevî babam” demiştir. Bahçesaray Zincirli Medrese’de kısa zamanda  Rusça öğrenen Sadri Maksudi daha donanımlı olarak Kazan’a döner. Sadri Bey 1901’de Kazan Öğretmen Okulu’nı bitirir, ağabey onun İstanbul’a gitmesini isterken İsmail Bey Paris’e gidip  yüksek tahsilini tamamlamasını  öğütlemektedir. O sebeble artık Sadri Maksudi Fransa’dadır ve Fransızca ile birlikte Latinceyi de öğrenmiş ve Hukuk Fakültesi’ne kaydolmuştur. 1906 yılında Kazan’a dönen Maksudi  Rusya Çarlığı  II. ve III. Duması’na  Kazan milletvekili seçilir ve böylece   fiilî siyasete başlar.

Bolşevik İhtilâli üzerine  diğer Türk liderler gibi  Sadri Bey de  Lenin’in vaatlerinden umutlanır ve bugünkü küçük Tataristan’ın ilk ve büyük şekli olan “İç Rusya ve Sibirya Türk Tatarları” idaresinin başkanlığını yüklenir. Bu arada Kazan aydınlarından Şakir Remiyev’in kızı Kâmile Hanım ile evlenmiştir ki  Adile (Ayda) ve Naile adlı kızları bu hanımdandır. Bolşevikler’in kısa zamanda  duruma hâkim olmasıyle Sadrti Maksudi için artık  vatansız günler başlamıştır; evvela Finlandiya sonra da 1923 Ağustos ayında Fransa’ya sığınmak zorunda kalır. Sadri Maksudi artık Sorbonne Üniversitesi’nde  Türk tarihi hocasıdır. Maksudi  konferanslar vermek üzere 24 Kasım 1924’de  ilk olarak Türkiye’ye gelir  ve Atatürk ile görüşür. Aziz Atatürk’ün daveti ile  hocamız artık Türkiye’dedir. Sadri Maksudi   Bey AÜHF’nin kurucusudur, Türk Ocakları ve TTK’ndaki çalışmaları ile  Cumhuriyet devrimizde de Türkçülüğün öncüsü olmuştur. TBMM’de IV. dönem Şebinkarahisar, V. dönem Giresun ve IX. dönem Ankara milletvekili olarak görev yapmıştır. Bir süre de Türk Dışişlerinde çalışmış ve kızı Adile de  ilk kadın diplomat (1932) olarak bu yıllarda göreve başlamıştır. Ünlü Rus yazar Tolstoy, Sadri Maksudi’den Akıllı Tatar Çocuğu diye bahsetmiştir..

Gelelim  Tatarlar ve Tataristan’a; XIV.yüzyıldan itibaren Anadolu’nun İstanbul’u, Türkistan’ın Buhârâ ve Semerkand’ı ne ise  bugünkü  Kazan da odur. Türklüğün kadim kültür ve medeniyet merkezlerindendir! Lâkin ne yazık ki Altınordu İmparatorluğu  çöktükten sonra  1552 yılında Rus Çarlığı  Kazan Hanlığı’nı hunharca ortadan  kaldırdı! Cengiz Han orduları ile Deşt-i Kıpçak dediğimiz Karadeniz kuzeyinden  İdil-Ural’a kadar  yayılan Türk Bulgar Hanlığı topraklarında yaşayanlara  bu tarihten sonra  Tatar denmeğe başladı! Kazan’ın ilhakından sonra da aynı hanedan tarafından kurulmuş olan  Kırım Hanlığı topraklarında  Tatar hakimiyeti  Osmanlı himayesinde  daha üç asırdan fazla devam etti! Tatarlar Türkistanlı değil kadim Türk anavatanı  Orhun’ludur. Altınordu  topraklarında  Kıpçaklar’la kaynaşmadan önce de  Türkçe konuşuyorlardı; ki bugün de aynıdır. Dolayısiyle yeni Tatar adında  etnisiteden ziyade   kültür hakimiyeti bulunmaktadır. İlginçtir ki Karedeniz kuzeyinde Bulgar ve Kıpçak gibi Nogaylar’ın da genel adı  Tatar’dır.  Dünkü Rus bürokrasisinde  300 Tatar soyadlı fakat vaftizli  âile bulunduğu ilmen tesbit edilmiştir ki bugün de aynıdır. Kazan ve Kırım Tatarları  arasından  ne kültürel ne de etnik açıdan bir farklılık yoktur! Giraylar hem Kazan hem de Kırım’da hanedan olmuş  Ötüken’in Üngıratları’dır. Elbette bizim son sandrıazamlardan Tevfik Paşa’nın da bir Giray olduğunu  biliyoruz.

Batı Sibirya’da Obi ve İrtiş  nehirlerinin vadisi  tatar Ovası diye anılmakta olup en yoğun yaşadıkları yerler burasıdır. Tobol, Tümen, Tom ve Baraba’da  eskiden beri  çoğunluğu Tatarlar oluşturur ki bir miktar da Kazak nüfus bulunmaktadır. Doğu Sibirya’da ise Altay, Hakas ve Tuva Cumhuriyetlerine  eskiden tamamen Tatar gözü ile bakılırdı. Esasında Moğolistan’dan Pasifik Okyanusu’na kadar devam eden Sibirya coğrafyasının her yanında  Tatarlar’a rastlamak mümkündür. Sadece Orta Asya’da Tatarlar seyrektir; çünkü Altınordu’dan ayrılıp Türkistan’a gelenlere  Özbek veya Kazak denmiştir!

Bugünkü Rusya Federasyonu’nun 21 Özerk Cumhuriyetinden birisi de  Tataristan’dır ve başkenti Kazan’dır. Başkurt ve Çuvaşistan da birer özerk Türk cumhuriyetidir. Çuvaşlar genel olarak Hıristiyanlaştırıldığı için  Ruslaşma daha fazladır.  Rusya Federasyonu’nda  Tataristan içinde ve dağınık olmak üzere  2002 nüfus sayımına göre 5.522.100 Tatar, 1.345.273 Başkurt,1.773.645 Çuvaş, 636.083 Kazak Türkü  ve  nüfusu,  bin ila 500 bin arasında değişken  yüze yakın Türk boyu yaşamaktadır. Dolayısiyle  Rusya Federasyonu hudutları içinde her Türk boyundan oluşmuş bir çeşitlilik bulmak mümkündür. İnşaallah açılan pencere  sadece iktisadi sonuçlar değil kültürel münasebet ve gelişmelere de yolaçar.

 

İyi pazarlar.

YORUM YAP

Bağdar Caddesi Escorthamile pornobodrum escortbahis sitelerigaziantep escortgaziantep escortmaltepe escortbostancı escortanadolu yakası escortizmir escortdeneme bonusu veren sitelerhttps://www.tedxpenn.com/escort ankaraankara escorthttps://greenhousecraftfood.com/ataşehir escortbetperBetofficeMebbistrendyol indirim kodutipobetPusulabetCasibomstarzbet giriştipobetbetturkey twitterbetturkey girişvevobahisgobahisbetsatligobetistanbul escortslot siteleri https://en-iyi-10-slot-siteleri.comsekabetstarzbet adamsah.netbahis sitelerimarsbahiswinxbetbahis sitelericasino siteleriselçuksportsdeneme bonusuistanbul escortcasibomstarzbetpiabetstarzbet girişstarzbet girişbahsegelbahsegelklasbahisankara kombi servisiklasbahisbetebetbelugabahistipobetmariobetbetistmersin günlük kiralık evmarkajbetparibahisbetineceltabetmatadorbetgrandpashabetcasibomgobahisparmabetbettiltbetnisbetsatbetorspinligobetbetkanyonbetturkeyonwinsahabetrokubetmarsbahisextrabetikimisliwinxbetbahisalgorabetelexbetfunbahisartemisbetbetmatiksupertotobetoleybetbetlikekralbetperabetimajbetlimanbetsavoybetintobetdiscountcasinomostbetbetroadpiabetmeritkingholiganbetjasminbetasyabahisredwinbetkolikdiscountcasino7slotsmilanobetelitbahisorisbetxslotaresbetfavoribahispadisahbetnakitbahispolobetsekabetmatbetpalacebetmrbahistulipbetnorabahismilosbetrexbetjetbahisjojobetonbahissuperbetinbetexperbetperbahigopokerbetalordbahisvdcasinocasinovalebetonredpinupbahis1000baymaviakcebetnoktabetneyinebetturkeymariobetfavorisen1xbetBelge istemeyen bahis siteleribahiscomtipobetgrandbettingtruvabetbahiscasinotarafbetbahiscommariobetbetistmarkajbetbetinematadornetcasibombelugabahisbetebet1xbetasyabahiscasinovalediscountcasinoelexbetfavoribahisbahiscombahiscombelugabahisbelugabahisbetistbetistceltabetceltabetklasbahisklasbahismariobetmariobetrestbetrestbettarafbettarafbettipobettipobetcasibomcasibomcasibomcasibomstarzbetsahnebetlimanbetredwinmatadorbetmatadorbetbetkombetkomvenüsbethilbetjasminbetpiabetartemisbetmaltcasinoasyabahisbetorspinbettiltmarkajbetbetkombelugabahisrestbetbetpercasibomsancaktepe çilingircasibomcasibomcasibomcasibom
escort Bağcılar escort Bahçelievler escort Bakırköy escort Bayrampaşa escort Beylikdüzü escort Güngören escort İstiklal escort Kadıköy escort Sultanbeyli escort Üsküdar escort Avsallar escort Mahmutlar escort Oba escort Mecidiyeköy escort Ölüdeniz escort Güllük escort Kültür escort Ataşehir escort Avcılar escort Başakşehir escort Esenler escort Esenyurt escort Fatih escort Gaziosmanpaşa escort Kartal escort Küçükçekmece escort Maltepe escort Pendik escort Sultangazi escort Ümraniye escort Adapazarı escort Yalıkavak escort güvenilir casino siteleri Yalova escort Muğla escort Aydın escort Çanakkale escort Balıkesir escort Tekirdağ escort Manisa escort Trabzon escort Kahramanmaraşescort Kütahya escort Osmaniye escort Sivas escort Tokat escort Çorum escort Yozgat escort Isparta escort Elazığ escort Ordu escort Edirne escort Erzincan escort Zonguldak escort Rize escort Uşak escort Kırşehir escort Erzurum escort Giresun escort Amasya escort Sinop escort Niğde escort Bolu escort Karaman escort Kırıkkale escort Bayburt escort Ardahan escort Gümüşhane escort Artvin escort Çankırı escort Bartın escort Sinop escort Bilecik escort Karabük escort Burdur escort Nevşehir escort Kıbrıs escort Kırklareli escort Kastamonu escort Düzce escort Aksaray escort Adıyaman escort Afyon escort Arnavutköy escort Bebek escort Beşiktaş escort Beykoz escort Beyoğlu escort Büyükçekmece escort Çatalca escort Çekmeköy escort Eyüpsultan escort Kağıthane escort Sancaktepe escort Sarıyer escort Şile escort Silivri escort Şişli escort Taksim escort Zeytinburnu escort Aliağa escort Balçova escort Bayındır escort Bayraklı escort Bergama escort Beydağ escort Bornova escort Buca escort Çeşme escort Çiğli escort Karşıyaka escort Fehiye escort Marmaris escort Gaziemir escort Dikili escort Menderes escort Menemen escort Torbalı escort Atakum escort Çerkezköy escort Yenişehir escort Bodrum escort Toroslar escort Tarsus escort Silifke escort Mezitli escort Erdemli escort Anamur escort Akdeniz escort Melikgazi escort Elbistan escort Lüleburgaz escort İzmit escort İlkadım escort Çorlu escort Battalgazi escort Yeşilyurt escort Milas escort Ceyhan escort Çukurova escort Kozan escort Sarıçam escort Seyhan escort Emirdağ escort Sandıklı escort Merzifon escort Suluova escort Taşova escort Altındağ escort Batıkent escort Çankaya escort Çubuk escort Etimesgut escort Haymana escort Kahramankazan escort Keçiören escort Kızılcahamam escort Mamak escort Polatlı escort Pursaklar escort Sincan escort Ulus escort Yenimahalle escort Aksu escort Alanya escort Belek escort Demre escort Döşemealtı escort Elmalı escort Finike escort Gazipaşa escort Kaş escort Kemer escort Kepez escort Konyaaltı escort Korkuteli escort Kumluca escort Lara escort Manavgat escort Muratpaşa escort Serik escort Side escort Didim escort Efeler escort Nazilli escort Söke escort Altıeylül escort Ayvalık escort Bandırma escort Bigadiç escort Burhaniye escort Dursunbey escort Edremit escort Erdek escort Gömeç escort Gönen escort Havran escort İvrindi escort Karesi escort Kepsut escort Susurluk escort Büyükorhan escort Gemlik escort Görükle escort Gürsu escort Harmancık escort İnegöl escort İznik escort Karacabeyescort Kestel escort Mudanya escort Mustafakemalpaşa escort Nilüfer escort Orhangazi escort Osmangazi escort Yıldırım escort Biga escort Çan escort Gelibolu escort Karahayıt escort Merkezefendi escort Pamukkale escort Keşan escort Aziziye escort Palandöken escort Yakutiye escort Odunpazarı escort Tepebaşı escort Araban escort İslahiye escort Karkamış escort Nizip escort Nurdağı escort Oğuzeli escort Şahinbeyescort Şehitkamil escort Yavuzeli escort Bulancak escort Espiye escort Görele escort Altınözü escort Arsuz escort Antakya escort Defne escort Dörtyol escort Erzin escort Hassa escort İskenderun escort Kırıkhan escort Kumlu escort Payas escort Reyhanlı escort Samandağ escort Eğirdir escort Yalvaç escort Foça escort Karabağlar escort Kemalpaşa escort Kiraz escort Kınık escort Konak escort Narlıdere escort Ödemiş escort Tire escort Urla escort Safranbolu escort Akhisar escort Alaşehir escort Kırkağaç escort Salihli escort Sarıgöl escort Şehzadeler escort Soma escort Turgutlu escort Yunusemre escort Akkışla escort Bünyan escort Develi escort Kocasinan escort Talas escort Yahyalı escort Gazimusağa escort Girne escort İskele escort Lefke escort Lefkoşa escort Başiskele escort Çayırova escort Darıca escort Afşin escort Dulkadiroğlu escort Göksun escort Onikişubat escort Türkoğlu escort Kızıltepe escort Mut escort Dalaman escort Gümbet escort Datça escort Kavaklıdere escort Köyceğiz escort Menteşe escort Turgutreis escort Ula escort Yatağan escort Fatsa escort Altınordu escort Ünye escort Düziçi escort Kadirli escort Ardeşen escort Akyazı escort Arifiye escort Erenler escort Geyve escort Hendek escort Karasu escort Kaynarca escort Sapanca escort Derince escort Dilovası escort Gebze escort Gölcük escort Kandıra escort Karamürsel escort Kartepe escort Körfez escort Akşehir escort Beyşehir escort Bosna escort Ereğli escort Karapınar escort Meram escort Selçuklu escort Gediz escort Simav escort Tavşanlı escort Doğanşehir escort Bafra escort Çarşamba escort Boyabat escort Kapaklı escort Süleymanpaşa escort Erbaa escort Niksar escort Turhal escort Akçaabat escort Of escort Ortahisar escort Yomra escort Armutlu escort Çiftlikköy escort Çınarcık escort Akdağmadeni escort Boğazlıyan escort Sarıyaka escort Sorgun escort Alaplı escort Çaycuma escort Devrek escort Ereğli escort Kilimli escort Kozlu escort