YIL 1920; 23 NİSAN’A İKİ GÜN KALA
MUSTAFA KEMAL VE ANKARA…
(Tarihi belgelerin sesiyle…)
Atilla Çilingir
“Bütün cihan bilmelidir ki artık bu devletin, bu milletin başında hiçbir kuvvet yoktur, hiçbir makam yoktur. Yalnız bir kuvvet vardır. O da millî egemenliktir. Yalnız bir makam vardır. O da milletin kalbi, vicdanı ve mevcudiyetidir.’’( Mustafa Kemal Atatürk.)
‘23 Nisan’, kendisini Türk Milletinin ayrılmaz bir parçası olarak gören herkesin çocukluğunun en güzel anılarını yaşadığı çok özel bir gündür.
Çünkü o özel gün; devletimizin kurucusu Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün çocuklarımıza armağan ettiği, dünyanın hiçbir ülkesinde olmayan çocuk bayramı olarak kutlanır. Türkiye Radyo Televizyon Kurumu, UNESCO’nun 1979’u Çocuk Yılı olarak duyurmasının ardından, TRT Uluslararası 23 Nisan Çocuk Şenliği’ni başlatarak, bayramı uluslararası düzeye taşımıştır.
Çocukluğumuzun en güzel anılarını taşıyan bu özel gün, bize sadece bayram coşkusunu mu anlatır?
Kurtuluş savaşımızda bir yıldız gibi parlayan, milletimizin irade gücünü tarih sayfalarına kazıyan 23 Nisan 1920 tarihinin önemi nedir?
Şimdi biz susalım, yazan kalemler dursun; o günün önemini, coşkusunu tarihe ışık tutan o belgeler anlatsın. Türkiye Cumhuriyeti Devletinin kuruluş mucizesinin lideri, Yüce Önderimiz Mustafa Kemal Atatürk’ün anlatımı, o günlere tanıklık eden belgelerin sesiyle…
İşte 23 Nisan’a iki gün kala, Mustafa Kemal ve Ankara:
‘’……………………………..Baylar, Büyük Millet Meclisi’nin toplanmasını ve açılmasını sağlamak için çalıştığımız bu günlerde bizi en çok uğraştıran: Düzce-Hendek-Gerede gibi Bolu bölgesindeki yerlerden başlayıp, Nallıhan, Beypazarı üzerinden Ankara’ya yaklaşacak gibi gözüken gerici ayaklanma dalgaları olmuştur. Ankara’da toplanmakta olan ve genel durumu henüz gereği gibi bilmeyen milletvekillerini, korkulu olaylar karşısında bırakmamanın ve bu gibi olaylar yüzünden Meclis’in toplanamaması gibi uğursuz bir durumu önlemenin yollarını düşünüyorum. Bunun için Meclis’i açmakta ivedi davranıyorum. Sonunda Ankara’ya gelebilmiş milletvekilleriyle yetinerek, Meclis’i Nisan’ın yirmi üçüncü Cuma günü açmaya karar verdik.
Bu karar üzerine 21 Nisan 1920 günü yaptığım bildirimi, o günün duygu ve anlayışını gösterir bir belge olması bakımından, olduğu gibi bilginize sunmaya karar verdim.
(Belge – 107)
Tel: Çok ivedidir
Ankara’ya ivedi yazı Ankara
21.04.1920
Kolordulara,
(14’üncü Kolordu Komutan Vekilliği’ne),
61’nci Tümen Komutanlığı’na,
Refet Beyefendi’ye,
Bütün İllere,
Bağımsız Sancaklar ’a,
Müdafaa-i Hukuk Merkez Kurulları’na,
Belediye Başkanlıklarına.
- Tanrı’nın yardımıyla Nisan’ın yirmi üçüncü günü, Cuma namazından sonra Ankara’da Büyük Millet Meclisi açılacaktır.
- Yurdun bağımsızlığı, yüce Halifelik ve Padişahlığın kurtarılması gibi önemli ve ölüm kalımla ilgili görevleri yapacak olan bu Büyük Millet Meclisinin açılış gününü Cumaya rastlatmakla o günün kutsallığından yararlanılacak ve bütün sayın milletvekilleriyle birlikte, Kutsal Hacı Bayram Camii’nde Cuma namazı kılınarak, Kur’an’ın ve namazın nurlarından ışık alınacak ve güç kazanılacaktır. Namazdan sonra Peygamberimizin kutsal sakalı ve kutsal sancak alınarak, Meclis’in toplanacağı özel yere gidilecektir. Toplantı yerine girilmeden önce bir dua okunarak, kurbanlar kesilecektir. İş bu törende camiden başlayarak, Meclis’e değin, Kolordu Komutanlığı’nca askeri birliklere özel tören düzeni aldırılacaktır.
- Açılış gününün kutsallığını belirlemek için il merkezinde, Vali Beyefendi Hazretlerinin düzenlemesi ile ‘’Hatim ve Buhari-yi Şerif okunmasına başlanacak ve Hatim-i Şerif’in son bölümleri; uğur için Cuma günü namazdan sonra Meclis’in toplantı yerinin önünde okunup, bitirilecektir. ( Hatim: Kuran-ı Kerimin baştan sona okunması. Buhari: Kur’an-ı Kerimden sonra en değerli kitap olan Sahih-i Buhari adıyla meşhur hadis )
- Kutsal ve yaralı yurdumuzun her köşesinde yukarıda belirtildiği gibi bugünden başlayarak ‘’Buhari ve Hatim-i Şerif ‘’ okunacak. Cuma günü ezandan önce minarelerde sala verilecek; ‘’Hutbe’’ okunurken Halifemiz ve Padişahımız Efendimiz Hazret’lerinin kulu adı anıldığı sırada; kendisinin, ülkesinin ve bütün uyruklarının bir an önce kurtulmaları ve mutluluğa ermeleri için ayrıca dua edilecek; Cuma namazı kılındıktan sonra da hatim tamamlanarak yüce Halifelik ve Padişahlığın ve bütün yurt parçalarının kurtarılması amacıyla yapılan ulusal çalışmaların önemini ve kutsallığını ve her yurttaşın kendi vekillerinden oluşmuş bulunan Büyük Millet Meclisi’nce verilecek yurt ödevlerini yapmak zorunda olduğunu anlatan dinsel söylevler verilecektir. Daha sonra, Halife ve Padişahımızın din ve devletimizin, yurdumuzun ve ulusumuzun kurtuluşu, senliği ve bağımsızlığı için dua edilecektir. Bu dinsel ve yurtsal görev yapıldıktan ve camilerden çıkıldıktan sonra, Osmanlı ülkesinin her yerinde, hükümet konağına gidilerek, Meclisin açılışından dolayı resmi kutlamalarda bulunulacaktır. Her yerde, Cuma namazından önce uygun bir biçimde, ‘’Mevlit’’ okunacaktır.
- İşbu bildirimin hemen yayılması için her araca başvurulacak ve tezelden en sapa köylere, en küçük askeri birliklere, yurttaki bütün örgüt ve kurumlara ulaştırılması sağlanacaktır. Ayrıca büyük kâğıtlara yazılıp her yerde asılacak ve yapılabilen yerlerde basılıp çoğaltılarak parasız dağıtılacaktır.
- Ulu Tanrı’dan tam başarıya ulaşılmasını yakarırız.
Temsilciler Kurulu adına
Mustafa Kemal
Bk. HTVD.( Harp Tarihi Vesikaları Dergisi) sayı 14, belge 363
Söylev: Cilt 1 Sayfa, 313
22 Nisan 1920 günü de şu bildirimi yaydım:
(Belge-108)
Tel Dakika geciktirilmeyecektir.
22 Nisan 1920
Bütün İllere, Bağımsız Sancaklara, Kolordulara, Nazilli’de Albay Refet Beyefendi’ye, Bursa’da 20’nci Kolordu Komutanı Ali Fuat Paşa Hazretlerine, Bursa 56’ncı Tümen Komutanı Albay Bekir Sami Beyefendiye, Balıkesir’de 61’nci Tümen Komutanı Albay Bekir Sami Beyefendi’ye.
Tanrı’nın yardımıyla Nisan’ın 23’ncü Cuma günü Büyük Millet Meclisi açılarak çalışmaya başlayacağından, o günden sonra bütün sivil ve askeri orunların (makam, mevki) ve bütün ulusun buyruk alacağı en yüce kat, adı geçen Meclis olacaktır. Bilginize sunulur.
Temsilciler Kurulu adına
Mustafa Kemal
Bk. Söylev: Cilt 1, sayfa, 314
Ve o gün Ankara…
‘’23 Nisan 1920’de Hacıbayram Camii’nde- Cuma Namazı kılındıktan sonra, camiin avlusunda büyük bir kalabalık toplanmıştı. En önde, yeşil örtülü bir rahlenin üstüne konulmuş olan Kuran-ı Kerim ve Lihye-i Saadeti (Yüce Peygamber Efendimizin Kutsal Sakalının adı.) başının üzerinde taşıyan bir kişi vardı. Törene katılmış olanların geçeceği yolun iki tarafına halk ve asker sıralanmış bulunuyordu. Yavaş, yavaş yürüyen ve her tip insandan meydana gelmiş bir alay, tekbir getire getire Meclis’in toplanacağı binanın önüne geldi ve durdu.
Burada bir dua okunduktan ve kurbanlar kesildikten sonra milletvekilleri bir araya geldiler. BMM Toplantı salonu; ortasında mektep sıraları ve bir odun sobası, bir kürsü ve bir de tavandan sarkan gaz lambasından ibaretti. Ama ilerleyen yıllarda, bu mütevazı salondan Türkiye Cumhuriyeti doğacaktı.
Millet Meclisi saat 14.45’de en yaşlı Milletvekili olan Sinop Milletvekili Şerif Bey’in bir söylevi ile açıldı.
‘’Hüzzar-ı Kiram’’ (Peygamber Efendimize iman etmek) diye başlayan bu söylevinde Şerif Bey: İstanbul’un geçici olarak yabancılar tarafından işgal edildiğini ve bu suretle ‘’Hilafet Makamı’nın ve Hükümet Merkezi’nin’’ istiklalini kaybettiğini, bu hale boyun eğmenin ise ‘’ecnebi esaretini kabul’’ etmek demek olduğunu, hâlbuki öteden beri özgür yaşamış Türk Milleti’nin yine de aynı suretle yaşamak istediğini, esir olmayı şiddetle reddettiğini ve bundan dolayı, bu meclisin toplandığını söyledikten sonra, ‘’Milletimizin dâhili ve harici istiklal-i tam dâhilinde mukadderatını bizzat deruhte ve idare etmeye başladığını bütün cihana ilan ederek Büyük Millet Meclisi’ni açıyorum’’ demişti…’’
Ertesi gün 24 Nisan Cumartesi günü Mustafa Kemal Meclis huzurunda kapsamlı bir konuşma yaptı. Aynı gün yapılan seçimle ve 110 oy ve oy birliği ile Meclis Başkanlığı’na seçildi.
Mustafa Kemal yapmış olduğu konuşmasında; Meclis’in olağanüstü yetkilerle millet egemenliğine dayanarak toplandığını belirtmiştir.
Mustafa Kemal Paşa’ya göre, TBMM, kurucu meclis yetkisine haizdir. ‘’Mevcut Kanun-i Esasi’yi kaldırır, yerine yenisini koyabilir.’’
23 Nisan 1920’de kurulan yeni Meclis, 1 Numaralı kararı ile kendi kuruluşunu düzenlemiştir.
Meclisin açılışını izleyen gün, Mustafa Kemal Paşa’nın teklifi ile Meclis aşağıdaki esasları kabul etmiştir.
- Mecliste beliren milli iradenin, yurt alın yazısına doğrudan doğruya el koymasını kabul etmek temel ilkedir. Türkiye Büyük Millet Meclisinin üstünde bir güç yoktur.
- Türkiye Büyük Millet Meclisi yasam ve yürütme yetkilerini kendinde toplamıştır. Meclisten seçilecek ve vekil olarak görevlendirilecek bir kurul hükümet işine bakar.
Not; Padişah ve halife, baskı ve zordan kurtulduğu zaman, Meclis’in düzenleyeceği kanuni esaslara göre durumunu alır.
Büyük Millet Meclisi sadece yasama yetkisini değil aynı zamanda yürütme yetkisini de, milli iradenin merkezini teşkil eden Mecliste toplamıştır. Meclis Başkanı seçimi yapıldıktan sonra hükümet kurma işi hemen ele alındı. Bununla beraber 2 Mayıs 1920 tarihine kadar hükümet kurulamadı. Bu sebeple de işler, hükümet kuruluncaya kadar Mustafa Kemal’in başkanlığında yedi kişilik bir ‘’Geçici İcra Kurulu’’ tarafından yürütüldü.
Ve acıdır ki! B.M.M’nin açıldığı gün, Hendek’te ayaklanma ol olmuş, Düzce yanmakta idi…’’
Değerli Okur;
Günümüzün Türkiye’sinde yaşanan ihanetlere odaklı terör olaylarını değerlendirdiğimizde, ülkemizin bulunduğu coğrafyada ‘Arap Baharı’ adıyla başlayan/başlatılan emperyalist senaryoların hüküm sürdüğü bir süreç yaşanırken; özellikle Suriye sınırımızda yaşanan iç savaşın, devletimize yansımalarına baktığımızda..! Tarih sayfalarımızı bir kez daha çevirip, devletimize, milletimize armağan edilen çok önemli değerleri bir kez daha anlamamız, o değerler elde edilinceye kadar, milletçe ödediğimiz bedellerin ne olduğunu bir kez daha hatırlamamız gerekir.
İki bin yıllık tarihimizin son yüzyılı; can ve kan bedeli ödeyerek vatan bellediğimiz aziz topraklarımızda, adeta bir kan çanağında kurulan devletimizi anlatır.
Bu kan çanağında; Türk Milletinin atalarından ona emanet vatanına, bayrağına, dinine, diline, örfüne, geleneğine, tarihine olan sadakati, bağlılığı vardır.
Onun içindir ki, Çanakkale’de başlayıp, Dumlupınar’da, Kocatepe’de, Sakarya’da süregelen bu sadakat, en önemli karşılığını 23 Nisan 1920’de almış; milletin iradesi bu tarihte açılan Büyük Millet Meclisi ile taçlanmıştır.
O nedenle 23 Nisan 1920 tarihi:
Çocukluğumuzun unutulmaz o güzel anılarını taşıdığı gibi; bizleri ümmet olmaktan, millet olabilme vasfına taşıyan Mustafa Kemal ve dava arkadaşlarının, egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğunun ilan edildiği, ‘en üst irade makamı’ olarak T.B.M.M’nin açılışının tarih sayfalarına kazındığı ve milletimizin mührünü taşıyan önemli bir gündür.
Gücünü, milletimizin kayıtsız şartsız egemenliğinden alan T.B.M.M’nin 99’ncu kuruluş yıldönümünde; milletçe coşku içinde kutlayacağımız bu önemli günü bizlere armağan eden devletimizin kurucusu, Büyük Önderimiz Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve dava arkadaşlarını, rahmet, minnet ve şükran duygularıyla anıyorum. Vatan onlara minnettardır.
(Not: Yazımın içeriğinde tırnak içine almış olduğum bölümler; Değerli Bilim insanları ve Atatürkçü düşüncenin önde gelen isimleri Sn. Prof. Dr. Ali Dönmez’in, ‘Dağ Başını Duman Almış’’ isimli kitabı ile Değerli Dostum Dr. Orhan Çekiç’in, T.B.M.M’nin 80’nci yıl dönümü anısına hazırlamış olduğu ‘’İmparatorluk’dan Cumhuriyet’e’’ isimli kitabından alınmıştır. Kendilerini sevgiyle selamlıyorum.)
