DOLAR
EURO
STERLIN
FRANG
ALTIN
BITCOIN

Uygur Türkleri: Türkiye olmasa nereye gideriz

Yayınlanma Tarihi :

Uygur Özerk Bölgesi olarak bilinen Doğu Türkistan’da beş yıl önce yaşanan olaylarda yüzlerce kişi hayatını kaybetti. Türkiye’ye sığınan Uygur Türkleri, Çin’in baskıcı uygulamalarının devam ettiğini söylüyor.

Her şey, 26 Haziran 2009’da Çin’in Guangdong eyaletindeki Shaoguan şehrinde bir oyuncak fabrikasında Uygur işçilerin Çinli iki kadına tecavüz ettiği haberlerinin çıkmasıyla başladı. Bu haberler daha sonra yalanlandı, hatta Çinlilerin Uygur kadınlara tecavüz ettiği iddia edildi. Ancak fabrikada çıkan olaylarda iki Uygur hayatını kaybetti.

Ölüm haberinin duyulmasının ardından Uygur Özerk Bölgesi olarak bilinen Doğu Türkistan’daki Urumçi kentinde, suçluların bulunması ve olayın üzerine gidilmesi amacıyla 5 Temmuz 2009 günü ‘Adalet İstiyoruz’ sloganıyla gösteriler düzenlendi. Bu gösteriye Çin emniyet güçlerinin müdahalesi sert oldu. Çin kaynaklarına göre 200 civarında, Uygur kaynaklarına göre ise en az 5 bin kişi hayatını kaybetti, binlerce kişi yaralandı, birçok kişi de hapse atıldı.

Uygur Özerk Bölgesi’nde halen 10 milyon Uygur Türk’ü yaşıyor. Bölge nüfusunun yaklaşık yüzde 45’i Müslüman Uygurlardan oluşuyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü 2013’teki raporunda Çin’i, “bölgede yaygın bir etnik ayrımcılık, dini faaliyetlere yönelik baskı ve artan bir kültürel sindirme politikası uygulamak” ile suçlamıştı.

Baskıdan kaçıp geldik

Al Jazeera Türk, Türkiye’deki Uygurlu Türkler ile beş yıl önce Urumçi’de yaşananların ardından çektikleri sıkıntıları konuştu.

Olaylardan beş ay önce eğitim için Türkiye’ye gelen A.C’ye göre, 5 Temmuz’daki eylem Uygurların uzun süredir yaşadıkları ayrımcılık, baskı politikalarının da bir fitiliydi. Türkiye’deki eğitimine devam eden 30 yaşındaki A.C’nin göç kararı aslında Uygurların yaşadıkları zorluklardan kaynaklanıyor.

Uygur Özerk Bölgesi’nde okuduğu üniversiteyi birincilikle bitiren A.C’nin anlatımına göre hikayesi şöyle: Üniversite bitince yüksek lisansa başvuruyor. Okulu birincilikle bitirmesine rağmen okuldan kabul alamıyor. Kabul edilenlerin çok düşük puana sahip olduğunu ve Çinliler olduğunu öğrenince haksızlığa uğradığını düşünüyor. Ardından iş başvurularında bulunuyor. İyi derecede Çincesi de olan A.C’ye başvuruda ‘erkek eleman arıyoruz’ deniliyor. Bunun üzerine A.C bir erkek arkadaşını işyerine yönlendiriyor. Ancak bu sefer de ona ‘Uygur değil Çinli işçi arıyoruz’ deniliyor. Burada da ayrımcılığa uğradığını söyleyen A.C’nin birkaç yerde daha başına benzer durumlar geliyor:

“İş aramaya başladım. Birkaç yere mülakata gittim. Çincem de çok iyiydi zaten. Başvuru yaptığım bir yerde bana “erkek eleman arıyoruz” dediler. Oraya da bir erkek arkadaşımı gönderdim bu sefer, ona “Uygur almayacağız Çinli alacağız” demişler. İşyerlerinde de ayrımcılık yapılıyor Uygurlara karşı.”

Birkaç yerde daha benzer durumla karşılaşan A.C, işyerlerinde de Uygurlar ve Çinliler arasında ciddi maaş farkları olduğunu, Uygur kökenlilerin düşük ücretle çalıştırıldığını söylüyor, bu durumun başka bir ülkeye gitmeye karar vermesine neden olduğunu belirtiyor. Müslüman bir ülke olduğu için de Türkiye’ye gelmeye karar veriyor.

Ailemden üç gün haber alamadım

5 Temmuz akşamı A.C’nin cebine bir mesaj geliyor, “şehitlerimize dua edin” yazıyor mesajda. A.C ne olduğunu tam olarak anlamıyor. “Eski bir olay için dua istiyorlar herhalde” diyor. Ancak sabah arkadaşları arıyor ve Urumçi’de çıkan olayları anlatıyor. A.C üç gün ailesine ulaşamıyor. İnternet ve telefonlar kesiliyor. Üç gün sonra Pekin’de yaşayan bir arkadaşı aracılığıyla annesi ile konuşuyor ve iyi olduğunu öğreniyor.

Ailesinin hâlâ zor şartlarda korku içinde yaşadıklarını belirten A.C , “Çin devleti pasaport da vermiyor, bu yüzden buraya da gelemiyor ailem. Telefonda konuşuyoruz ama onlar da korkuyorlar konuşmaya” diyor. A.C. iki senede bir ancak gidebiliyor ülkesine…

Din eğitimi almak için ülkesinden kaçtı

Musa Can ise 11 yıl önce 2003’te gelmiş İstanbul’a. Kaşgar doğumlu olan 35 yaşındaki Can ülkesinde din eğitimi alamadığı için önce Pakistan’a, İslam Üniversitesi’ne, ardından Türkiye’ye geldiğini anlatıyor:

“Babam dedi ki ‘Senin okuman lazım bir şekilde.’ Pakistan bize yakın olduğu için orada İslam okulları vardı. O yüzden oraya gönderdi. Ama bizde öyle yurtdışına çıkmak gibi seyahat özgürlüğü yok. Pasaport vermiyor devlet. 40 yaşın altındakiler denetimden geçer. Ben de o konuda araştırıyordum. Kaşgar’dan bir şirket Pakistan’a işçi alacakmış. Oraya başvurduk. Yaşım 18’di. Babam da ‘Fırsat gelmiş, katıl. Pakistan’a gittiğin zaman kaç onlardan ve okula git’ dedi.”

Musa Can 18 yıldır ülkesine dönemiyor. [Fotoğraf: Al Jazeera]

Şirkete kabul edilen Can, Pakistan’a gidip şirkette bir ay çalışıyor. Bir ay sonra üç arkadaşıyla birlikte kaçıyor ve Peşaver’e gidiyor. Sekiz sene bu ülkede ilahiyat eğitimi aldıktan sonra Türkiye’ye geliyor. 18 yıldır da ülkesine geri gidemiyor. Zira Pakistan’dan Uygur Özerk Bölgesi’ne dönen arkadaşlarının yasadışı din eğitimi aldıkları gerekçesiyle hapis cezası aldıklarını söylüyor.

Annesini ve babasını bir daha göremedi

Ülkeden çıktıktan sonra bir daha göremediği annesini 10 yıl önce, babasını da geçen yıl da kaybetmiş. Bunları söylerken gözleri dolan Can, Türkiye’de kendine yeni bir hayat kurmuş. İki çocuğu var. Uygur Özerk Bölgesi’ne yayın yapan bir radyoya günlük haberler hazırlıyor. Ancak ülkesinde hâlâ yaşam şartlarının çok zor olduğunu belirtiyor. Anadilde eğitim alamayan çocukların Çince’de zorlandıkları ve eğitimlerine devam etmelerinin de mümkün olmadığını belirtiyor.

“Urumçi eylemleri Uygurların adalet istemesiydi”

Doğu Türkistan Maarif Derneği Başkanı Hidayet Oğuzhan da 2002’de ülkesinden ayrılmış bir Uygur Türk’ü. O da önce Pakistan’a gidip ilahiyat okumuş, ardından altı ülke gezerek Türkiye’ye gelmiş. Urumçi’de 5 Temmuz’da yaşanan olaylarla ilgili olarak “Bu ayrımcı uygulamalara karşı birikmiş bir patlamaydı. Uygurların uzun zamandır uğradıkları adaletsizliğe karşı adalet istemek için yaptıkları bir eylemdi” diyor.

Uygurların okullarda, üniversitelerde, işyerlerinde ve sosyal hayatta haksızlığa uğradığını, Uygur genç kızlarının Çin devleti tarafından zorla Uygur Özerk Bölgesi dışında çalıştırılmaya götürüldüğünü belirten Oğuz, kızlarını göndermek istemeyen ailelerin tehdit aldıklarını belirtiyor.

Doğu Türkistan Maarif Derneği Başkanı Hidayet Oğuz’a göre Türkiye onlar için nefes alacakları tek yer. [Fotoğraf: Al Jazeera]

Şu anda Türkiye’de 20 bin kadar Uygur Türk’ü olduğunu tahmin ettiklerini söyleyen Oğuz, 7 bin kadar Uygur’un da Urumçi olaylarından sonra vatandaşlık aldığını söylüyor. Uygur Türklerinin en rahat yaşayacağı yerin Türkiye olduğunu ifade eden Oğuz, “Bizim başka nefes alacağımız, gideceğimiz yer yok. Türkiye Uygur Türklerine kapıyı kapatmaz, bunu biliyoruz. Uygurlar, ‘Türkiye olmazsa nereye gideriz’ der” diye konuşuyor.

Röportaj: Sümeyye Ertekin

Aljazeera

YORUM YAP

Bağdar Caddesi Escortmaltepe escortbostancı escortanadolu yakası escortdeneme bonusu veren sitelerhttps://www.tedxpenn.com/escort ankarahttps://greenhousecraftfood.com/ataşehir escortstarzbetpiabetbonusxslotistanbul escort bayanbetturkeybetturkeystarzbetxslotxslotzbahiszbahisBetpas thebarbeehousewife.comhacklinkGrandpashabetdeneme bonusuLinux Hostingankara escortlarGrandpashabethttps://www.cafeneve.com/Casibomhttps://www.corkbin.com/istanbul escortdeneme bonusukingroyalmatadorbet girişjojobet girişaresbetgaziantep escortgaziantep escortporno izlebetkombahis forumCASİBOMasyabahis girişGrandpashabetşişli escortbizbetlevant casinoBetriyal girişcasibomCasibomcasibom girişcasibomcasibomcasibom girişjojobet girişbetturkeymatbetCasinopluslunabet girişultrabetmarsbahis girişbullbahissupertotobetlunabetdumanbetjojobet güncel girişjojobet güncel girişmatadorbetmatadorbet güncel girişdinamobet güncel girişbetkanyon güncel girişholiganbet güncel girişjojobet güncel girişholiganbet güncel girişdinamobet güncel girişjojobet güncel girişholiganbetCasibom girişcasibommarsbahismarsbahismarsbahismarsbahismariobetbahsegel girişholiganbet girişcasibomholiganbetonwin girişholiganbetsavoybettingbahsegel casibomsavoybettingasyabahis girişcasibomBetebet Girişcasibommarsbahiskingbetting girişonbahisorisbetorisbetbetcio girişgobahiscasibom güncel girişşişli escortbeylikdüzü escortmarsbahiscasibomgrandpashabetmatbetcasibom girişmarsbahismarsbahisjojobetmarsbahisbets10holiganbetsekabet girişdumanbetkralbet güncel girişmarsbahisbahsegelbahsegel güncel girişbetebet güncel girişgrandpashabet girişneritking güncel girişsahabet güncel girişgrandpashabet güncel girişgrandpashabet güncel girişonwin güncel girişgrandpashabet güncel girişjojobetbets10 güncel girişcratosslot güncel girişmatadorbet güncel girişnakitbahissekabet girişonwin girişnakitbahis güncel girişpiabellacasino güncel girişmeritking güncel girişdumanbet güncel girişdumanbet güncel girişbahsegel güncel girişbahsegel güncel girişcasibom güncel girişcratosslot güncel girişmatbet güncel girişgrandpashabet güncel girişsekabet güncel girişjojobet güncel girişsahabet girişgrandpashabet girişmatadorbet girişvaycasino güncel girişkralbet güncel girişGrandpashabet Güncel GirişGrandpashabet Güncel Girişcasibom girişGrandpashabet Güncel GirişjojobetSahabet girişdumanbetkralbet güncel girişmarsbahismarsbahisantalya vip transfermarsbahismarsbahistipobetjojobetjojobetjojobetcasibomimajbet girişmarsbahisTümbetbetebetmariobetmatadorbet girişcasibomjojobetcasibom girişsetrabet girişsetrabet meritking girişmeritking girişmatadorbet girişcasibom girişcasibom güncel girişsahabet girişcasibomjojobet girişonwinjojobetbahsegel güncel girişTarafbetPusulabetmatadorbetPusulabetmatadorbetholiganbet girişsahabet güncel girişiptvmatadorbet girişmariobetcasibom girişCasiBomcasibom güncel girişimajbetCasibom Giriştipobet güncel girişcasibom girismarsbahisjojobetjojobet girişcasibom giriş güncelcasibom güncel girişBetwoonGrandpashabet Güncel GirişGrandpashabet Güncel Girişdeneme bonusuAtaşehir Escorttipobetbetciopadişahbet giriscasinopercasibomgalabetjojobet girişmarsbahis girişholiganbet girişimajbetmatbetholiganbetsekabetonwinonwincasibomjojobet girişjojobetbets10TarafbetXslotbets10casibomjojobetcasibom girişCasibom Girişjojobetmatadorbetdinamobet girişdinamobet girişholiganbet girişcasibomcasibomcasibom girişlimanbetKrankenkassenvergleichsahabet girişsahabet girişEscortmarsbahismeritkingTarafbetcasibom girişcasibom güncel girişgrandpashabetgrandpashabet
escort Bağcılar escort Bahçelievler escort Bakırköy escort Bayrampaşa escort Beylikdüzü escort Güngören escort İstiklal escort Kadıköy escort Sultanbeyli escort Üsküdar escort Avsallar escort Mahmutlar escort Oba escort Mecidiyeköy escort Ölüdeniz escort Güllük escort Kültür escort Ataşehir escort Avcılar escort Başakşehir escort Esenler escort Esenyurt escort Fatih escort Gaziosmanpaşa escort Kartal escort Küçükçekmece escort Maltepe escort Pendik escort Sultangazi escort Ümraniye escort Adapazarı escort Yalıkavak escort güvenilir casino siteleri Yalova escort Muğla escort Aydın escort Çanakkale escort Balıkesir escort Tekirdağ escort Manisa escort Trabzon escort Kahramanmaraşescort Kütahya escort Osmaniye escort Sivas escort Tokat escort Çorum escort Yozgat escort Isparta escort Elazığ escort Ordu escort Edirne escort Erzincan escort Zonguldak escort Rize escort Uşak escort Kırşehir escort Erzurum escort Giresun escort Amasya escort Sinop escort Niğde escort Bolu escort Karaman escort Kırıkkale escort Bayburt escort Ardahan escort Gümüşhane escort Artvin escort Çankırı escort Bartın escort Sinop escort Bilecik escort Karabük escort Burdur escort Nevşehir escort Kıbrıs escort Kırklareli escort Kastamonu escort Düzce escort Aksaray escort Adıyaman escort Afyon escort Arnavutköy escort Bebek escort Beşiktaş escort Beykoz escort Beyoğlu escort Büyükçekmece escort Çatalca escort Çekmeköy escort Eyüpsultan escort Kağıthane escort Sancaktepe escort Sarıyer escort Şile escort Silivri escort Şişli escort Taksim escort Zeytinburnu escort Aliağa escort Balçova escort Bayındır escort Bayraklı escort Bergama escort Beydağ escort Bornova escort Buca escort Çeşme escort Çiğli escort Karşıyaka escort Fehiye escort Marmaris escort Gaziemir escort Dikili escort Menderes escort Menemen escort Torbalı escort Atakum escort Çerkezköy escort Yenişehir escort Bodrum escort Toroslar escort Tarsus escort Silifke escort Mezitli escort Erdemli escort Anamur escort Akdeniz escort Melikgazi escort Elbistan escort Lüleburgaz escort İzmit escort İlkadım escort Çorlu escort Battalgazi escort Yeşilyurt escort Milas escort Ceyhan escort Çukurova escort Kozan escort Sarıçam escort Seyhan escort Emirdağ escort Sandıklı escort Merzifon escort Suluova escort Taşova escort Altındağ escort Batıkent escort Çankaya escort Çubuk escort Etimesgut escort Haymana escort Kahramankazan escort Keçiören escort Kızılcahamam escort Mamak escort Polatlı escort Pursaklar escort Sincan escort Ulus escort Yenimahalle escort Aksu escort Alanya escort Belek escort Demre escort Döşemealtı escort Elmalı escort Finike escort Gazipaşa escort Kaş escort Kemer escort Kepez escort Konyaaltı escort Korkuteli escort Kumluca escort Lara escort Manavgat escort Muratpaşa escort Serik escort Side escort Didim escort Efeler escort Nazilli escort Söke escort Altıeylül escort Ayvalık escort Bandırma escort Bigadiç escort Burhaniye escort Dursunbey escort Edremit escort Erdek escort Gömeç escort Gönen escort Havran escort İvrindi escort Karesi escort Kepsut escort Susurluk escort Büyükorhan escort Gemlik escort Görükle escort Gürsu escort Harmancık escort İnegöl escort İznik escort Karacabeyescort Kestel escort Mudanya escort Mustafakemalpaşa escort Nilüfer escort Orhangazi escort Osmangazi escort Yıldırım escort Biga escort Çan escort Gelibolu escort Karahayıt escort Merkezefendi escort Pamukkale escort Keşan escort Aziziye escort Palandöken escort Yakutiye escort Odunpazarı escort Tepebaşı escort Araban escort İslahiye escort Karkamış escort Nizip escort Nurdağı escort Oğuzeli escort Şahinbeyescort Şehitkamil escort Yavuzeli escort Bulancak escort Espiye escort Görele escort Altınözü escort Arsuz escort Antakya escort Defne escort Dörtyol escort Erzin escort Hassa escort İskenderun escort Kırıkhan escort Kumlu escort Payas escort Reyhanlı escort Samandağ escort Eğirdir escort Yalvaç escort Foça escort Karabağlar escort Kemalpaşa escort Kiraz escort Kınık escort Konak escort Narlıdere escort Ödemiş escort Tire escort Urla escort Safranbolu escort Akhisar escort Alaşehir escort Kırkağaç escort Salihli escort Sarıgöl escort Şehzadeler escort Soma escort Turgutlu escort Yunusemre escort Akkışla escort Bünyan escort Develi escort Kocasinan escort Talas escort Yahyalı escort Gazimusağa escort Girne escort İskele escort Lefke escort Lefkoşa escort Başiskele escort Çayırova escort Darıca escort Afşin escort Dulkadiroğlu escort Göksun escort Onikişubat escort Türkoğlu escort Kızıltepe escort Mut escort Dalaman escort Gümbet escort Datça escort Kavaklıdere escort Köyceğiz escort Menteşe escort Turgutreis escort Ula escort Yatağan escort Fatsa escort Altınordu escort Ünye escort Düziçi escort Kadirli escort Ardeşen escort Akyazı escort Arifiye escort Erenler escort Geyve escort Hendek escort Karasu escort Kaynarca escort Sapanca escort Derince escort Dilovası escort Gebze escort Gölcük escort Kandıra escort Karamürsel escort Kartepe escort Körfez escort Akşehir escort Beyşehir escort Bosna escort Ereğli escort Karapınar escort Meram escort Selçuklu escort Gediz escort Simav escort Tavşanlı escort Doğanşehir escort Bafra escort Çarşamba escort Boyabat escort Kapaklı escort Süleymanpaşa escort Erbaa escort Niksar escort Turhal escort Akçaabat escort Of escort Ortahisar escort Yomra escort Armutlu escort Çiftlikköy escort Çınarcık escort Akdağmadeni escort Boğazlıyan escort Sarıyaka escort Sorgun escort Alaplı escort Çaycuma escort Devrek escort Ereğli escort Kilimli escort Kozlu escort