DOLAR 32,3326 % 0.25
EURO 35,0475 % -0.23
STERLIN 40,8512 % -0.4
FRANG 35,6975 % -0.04
ALTIN 2.285,03 % 0,33
BITCOIN 2.292.306 1.136

YUGOSLAV TİPİ ANAYASA’NIN ÖĞRETTİKLERİ -1-

Yayınlanma Tarihi : Güncelleme Tarihi :
YUGOSLAV TİPİ ANAYASA’NIN ÖĞRETTİKLERİ -1-

Safter TANIK

“Yugoslavya’yı; federal bir devlet yapısında kurmam, en büyük hatamdı.”

Josip Broz Tito

Yugoslavya’nın dağılması ile ilgili olarak; bugün olmasa da, geçmişte birçok yazı yazıldı. Bunların birçoğunda, dağılmanın nedeni olarak; anarşi ile kargaşa ve dış operasyonlar gösterildi. Oysaki bunlar; sebep değil, sonuçtu. Kuruluş felsefesi ve sorunların çözümünde sık-sık başvurulan bir metoda ise fazlaca değinen olmadı.

Yazım; Yugoslavya tarihi, kuruluş felsefesi, Anayasa’nın değişiklikler ile yazboz tahtasına dönmesi, idari ve mali yönetimdeki disiplinsizlik ve sistemden sistemsizliğe geçiş ile ilgilidir.

Yugoslavya, “Güney Slav Ülkesi“ anlamını ifade ediyor.

Yugo-Slav (Güney-Slav) Birlik Hareketi, 19. yüzyıl başlarında ortaya çıktı.

İlkin; Osmanlı’ya karşı isyan şeklinde kendini gösteren bu hareket, I. Dünya Savaşı’ndan (1914-1918) sonra da hedefine ulaştı.

Karadağ’ın Sırbistan’a katılımı ile oluşan bu birlik; Hırvatistan-Slovenya-Bosna Hersek’in de dâhil olması sonucu genişledi.

Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı

Birlik; 1921 Anayasası ile “Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı” adını aldı, Sırbistan kralı Aleksandr da birliğin kralı oldu. Ancak, kurulduğu andan itibaren;  nüfusun yarısını oluşturan Ortodoks Sırplar ile üçte birini oluşturan Katolik Hırvatlar arasındaki güç mücadelesine sahne oldu.

Hırvatlar; Habsburg egemenliği döneminde olduğu gibi, Hırvatistan’ın birlik içinde özerk olmasını istedi. Uzlaşmazlık; 1928’de, Hırvat lider Radiç’in; Meclis’te, bir Karadağlı tarafından öldürülmesine kadar vardı.

Bunu bahane eden Hırvat milletvekilleri; Meclis’ten çekilerek, Zagrep’te; kendilerine özgü, bir Hırvat Meclisi kurdu.

Birinci Yugoslavya

Kral; Hırvatların federal bir sistemi dayatması üzerine, 1929’da; Meclis’i feshetti, ardından birliğin adını “Yugoslavya” şeklinde değiştirerek, tek partiye dayalı bir siyasi yapı oluşturdu.

Sırpların yönetimdeki ağırlığını gizlemek, devletin diğer kurucu unsurları olan Hırvat ve Slovenleri tatmin etmek, diğer etnik unsurlara da siyasi bir kimlik kazandırmak; bunun nedeni idi.

Kralın Öldürülmesi

Kral Aleksandr; 1934’te, Fransa gezisi esnasında; Marsilya’da, bir Hırvat anarşist tarafından öldürüldü. Öldürülmesi üzerine; oğlu, reşit olmadığından; kardeşi Paul, kral naibi olarak ülkenin başına geçti.

Otokratik Parlamenter Monarşi

Yugoslavya, 1935-1939 döneminde; Sırpların-Slovenlerin-Bosnalı Müslümanların desteklediği, Dr. Milan Stoyadinoviç’in başkanlığını yaptığı, Yugoslav Radikal Birliği Partisi’nin; otoriter yönetimi ile idare edildi.

Dr. Vlasko Maçek’in; Hırvat Köylü Partisi, muhalefet görevini üstlendi. 1921’de yasaklanan, 1937’de; Josip Broz Tito’nun genel sekreterliğini üstlendiği, Yugoslavya Komünist Partisi ise; illegal muhalefet partisi olarak faaliyetini sürdürdü.

1939’da, Hırvat Köylü Partisi’nin; reddedilemeyecek bir ölçüde, güçlü bir konuma gelmesi sonucu, Stoyadinoviç; istifa etmek zorunda kaldı. Haliyle, Hırvatlara da; ekonomik-sosyal-kültürel ve siyasi alanda, geniş bir özerklik verildi.

Alman İşgali ve İç Savaş

1941’de, Yugoslavya; Alman işgaline uğradı, Kral ve hükümet de İngiltere’ye kaçtı.

Almanya, Paveliç’in başkanlığında; işbirlikçi bir hükümet ve bir Hırvat-Sloven devleti kurdu, bu devletle de bir ittifak anlaşması yaptı.

Yugoslavya, 1941-1944 döneminde; Almanya destekli Ustaşalar, işgale direnen İngiltere destekli Mihailoviç’in Çetnikleri ve SSCB destekli Tito’nun Partizanları arasında geçen, kanlı bir iç savaşı yaşadı.

Savaşta, 1.027.000 sivil ve asker hayatını kaybetti.

Savaşın başında, kral taraftarı Mihailoviç’e destek veren İngiltere; savaşın sonuna doğru, O’na olan desteği kesti, tüm müttefik yardımları da Tito’nun partizanlarına yöneldi.

1944’te, Almanlar; ülkeden çekilirken, savaş; Tito’nun, zaferi ile sonuçlandı.

SSCB Ordu’sunun Geri Çekilmesi

Yugoslavya topraklarına giren, SSCB Ordu’su; A.B.D. ve İngiltere’nin, araya girmesi ile geri çekildi. Tabii ki bu; Yugoslavya’nın, doğu-batı bloğu dışında kalması gibi, müttefikler arasında alınan bir karara dayanıyordu.

1945’te, İngiltere’de bulunan sürgün hükümeti; ülkeye dönmüş ise de, yapılan genel seçimleri; ülke yönetimini ve 800.000 kişilik bir orduyu elinde tutan, Halk Cephesi; % 90’lık bir oranla kazandı.

İkinci Yugoslavya

Seçimlerden sonra; “Sovyet tipi federal bir anayasa” hazırlanarak krallığa son verildi, “Sırbistan-Hırvatistan-Slovenya-Bosna Hersek-Karadağ ve Makedonya” diye isimlendirilen, 6 devletten oluşan, Yugoslavya Federal Halk Cumhuriyeti kuruldu, Josip Broz Tito da devlet başkanlığına getirildi.

Federal Devlet ve Üç Kurucu Unsur

Yugoslavya’nın, 1946 Anayasa’sı; federal devlet yapısını öngören, “uluslar başlığı altında” da Sırplar-Hırvatlar ve Slovenlerden söz eden, diğer etnik-dini-mezhebi grupları ise azınlık olarak kabul eden bir özelliğe sahipti.

Yine, 1946 Anayasası’nda; ulusların, ayrılma hakkı da dâhil olmak üzere, kendi kaderini tayin etme hakkından söz edilirken, bunların; ayrılmaz bir bütünün, parçaları olduğu vurgusu yapılmış.

Üç Parçadan Bir Bütün Çıkarmak

İkinci Yugoslavya; birinci Yugoslavya’da olduğu gibi, üç kurucu ulusa dayalı, ondan farklı olarak; federal bir devlet yapısında kuruldu. Ancak; amaç, buradan yola çıkılarak; dil, ideoloji, coğrafya ve vatandaşlık temelinde, “tek millet ve tek devlet” oluşturmaktı. Bunun için; “Yugoslav” kimliği, üst kimlik olarak kabul edildi, totaliter yönetim ve baskı altında; Parti, Ordu, eğitim-öğretim kurumları da bu hedefe odaklandı.

Bağlantısızlık Dış Politikası

1946’da, Tito’nun siyasi muhalifi olan kral taraftarı Mihailoviç; idam edildi.

1948’de, Tito; Sovyet ağırlıklı bir dış politikadan vazgeçerek, doğu-batı dengelerini esas alan bir dış politikaya yöneldi. Bu değişiklik de; ekonomik-sosyal-kültürel-siyasal alanda, bazı liberal adımların atılmasına neden oldu.

Anayasa’nın Yazboz Tahtasına Dönmesi

Yugoslavya; 1953, 1963, 1968, 1971, 1974 yıllarında anayasa değişikliğine gitti. Ancak, 1971 ve 1974 anayasa değişikliği; devlet yapısı ve yönetim şekli açısından, köklü bir değişikliği getiriyordu.

Çok Kültürlüğün Öne Çıkarılması

1946 Anayasası’nda; “uluslar olarak” sadece Sırplar-Hırvatlar ve Slovenlerden söz edilirken, 1971’de yapılan değişiklikle, buna; Boşnaklar-Makedonlar ve Karadağlılar ilave edilmiş, 20 civarındaki dini-mezhebi-etnik unsur için de “ulusallık” sözcüğü kullanılmış.

Yerinden Yönetimin Öne Çıkarılması

1974’te yapılan Anayasa değişikliğiyle, Sırbistan’a bağlı Kosova ve Voyvodina; özerk bölgeler haline gelirken, 6 federe devlete de; adeta bağımsız bir devlet gibi, hareket etmesini mümkün kılacak bir şekilde, ekonomik-sosyal-kültürel-siyasal yetkiler tanınmış.

Olayın Arka Planı

1946 Anayasa’sından önce; ideologlar arasında, devlet ve milletin tartışması yapılmış. Marksist-Leninist’ler; üniter devlet ve tek milleti savunurken, Stalinist’ler; Sovyet modelini savunmuş. SSCB’nin de etkisi ile Sovyet modeli benimsendi.

1946 Anayasa’sıyla, üç kurucu ulus ve federal bir devlet yapısından yola çıkılarak; dil, ideoloji, coğrafya ve vatandaşlık temelinde, “Yugoslav” ve “Yugoslavya” adı altında, “tek millet ve tek devlet” inşa edilmeye çalışıldı. Totaliter yönetim ve baskıya, Parti, Ordu, eğitim-öğretim kurumlarının yoğun çalışmasına rağmen bu amaca ulaşılamadı.

1946 Anayasa’sının, üç federe devlet ve üç kurucu ulusu ortaya çıkarması; kurucu ulusların kimliğinin güçlenmesine, kurucu ulusların kimliğinin güçlenmesi; dini-mezhebi-etnik azınlıkların baskı altında kalarak üst kimlik arayışına, dini-mezhebi-etnik azınlıkların baskı altında kalarak üst kimlik arayışı da; Yugoslav kimliğinin hem kurucu uluslar, hem de dini-mezhebi-etnik azınlıklar için, bir anlam ifade etmemesine yol açtı. Bu sefer de; yeni federe devlet ve kurucu uluslar oluşturmayla, ayrışma ve bölünmeye çözüm arandı

Boşnak ve Makedonların kurucu ulus talebi; Karadağ’ın ilave edilmesi ile karşılık buldu, Kosova ve Voyvodina’ya da; özerklik verildi.

Federal ve Özerk Devlet Yapısı ile Özyönetimin Olumsuz Sonuçları 

Federal ve özerk devlet yapısı ile özyönetimden; devlet ve toplum bütünlüğünün sağlanması amaçlanmış ise de, bu; ayrışma ve bölünme için ideal bir altyapıyı oluşturdu, ülke; Batı’nın, ekonomik-sosyal-siyasal operasyonlarına da açık bir hale geldi.

Toplumsal Hareketlenmeler

Hırvatistan’da Hırvat-Sırp, Kosova’da Arnavut-Sırp, Voyvodina’da Macar-Sırp kamplaşması ciddi boyutlara ulaştı.

Tito sonrasında, Yugoslavya’nın dağılacağı söylentisi ayyuka çıktı.

Yugoslavya’nın Bölünmüş Halini Gösteren Haritalar

Ülkenin parçalanmış halini gösteren haritalar; o günün gündem konusu oldu. Küçük çapta da olsa; yer, yer görülen etnik çatışmalar tehlike sinyali vermeye başladı.

Dış Müdahale Tehlikesi

Tito, etnik gruplar arasındaki çatışmanın; ciddi boyutlara ulaşmasından, akabinde; A.B.D. ve S.S.C.B. gibi süper güçlerin, ülkeye müdahale etmesinden çekiniyordu. Bu, Tito’nun; 1972’de, Hırvatistan Meclisi’nde yaptığı konuşmadan da açıkça anlaşılıyor.

Ölümünden sonra, ülkenin parçalanma ihtimalini yüksek gören Tito; son çare olarak, “Dönüşümlü Başkanlık Sistemini“ vasiyet etti. Buna göre, ülke; 9 kişiden oluşan, “Başkanlık Konseyi” ile yönetilecek, üyelerden her biri de sırayla 1 yıl için başkanlık görevini ifa edecekti.

1980’de, Tito’nun ölümü sonucu; “Dönüşümlü Başkanlık Sistemine” geçildi, bu sefer de; uygulamada, çözülemeyen aksaklıklar baş gösterdi.

Neden?

1974 Anayasa’sı; federe devletlere, öyle yetkiler tanıyordu ki bunları adeta bağımsız kılmıştı. Bu nedenle federe devletlerin hiçbirisi, ne “Başkanı” ne de “Başkanlık Konseyi’ni“ kale almadı. Bunun yanı sıra “Başkanlık Konseyi” içindeki çekişme de sistemi çalışamaz bir hale getirdi.

DEVAM EDECEK

YORUM YAP

Bağdar Caddesi Escorthamile pornobodrum escortbahis sitelerigaziantep escortgaziantep escortmaltepe escortbostancı escortanadolu yakası escortizmir escortdeneme bonusu veren sitelerhttps://www.tedxpenn.com/escort ankaraankara escorthttps://greenhousecraftfood.com/ataşehir escortbetperBetofficeMebbismatbetholiganbettrendyol indirim kodutipobetPusulabetCasibomstarzbet giriştipobetbetturkey twitterbetturkey girişvevobahisgobahisbetsatligobetistanbul escortslot siteleri https://en-iyi-10-slot-siteleri.comsekabetstarzbet adamsah.netbahis sitelerimarsbahiswinxbetbahis sitelericasino siteleriselçuksportsdeneme bonusuistanbul escortcasibomstarzbetpiabetstarzbet girişstarzbet girişbahsegelbahsegelklasbahisankara kombi servisiklasbahisbetebetbelugabahistipobetmariobetbetistmersin günlük kiralık evmarkajbetparibahisbetineceltabetmatadorbetgrandpashabetcasibomgobahisparmabetbettiltbetnisbetsatbetorspinligobetbetkanyonbetturkeyonwinsahabetrokubetmarsbahisextrabetikimisliwinxbetbahisalgorabetelexbetfunbahisartemisbetbetmatiksupertotobetoleybetbetlikekralbetperabetimajbetlimanbetsavoybetintobetdiscountcasinomostbetbetroadpiabetmeritkingholiganbetjasminbetasyabahisredwinbetkolikdiscountcasino7slotsmilanobetelitbahisorisbetxslotaresbetfavoribahispadisahbetnakitbahispolobetsekabetmatbetpalacebetmrbahistulipbetnorabahismilosbetrexbetjetbahisjojobetonbahissuperbetinbetexperbetperbahigopokerbetalordbahisvdcasinocasinovalebetonredpinupbahis1000baymaviakcebetnoktabetneyinebetturkeymariobetfavorisen1xbetBelge istemeyen bahis siteleribahiscomtipobetakcebet
escort Bağcılar escort Bahçelievler escort Bakırköy escort Bayrampaşa escort Beylikdüzü escort Güngören escort İstiklal escort Kadıköy escort Sultanbeyli escort Üsküdar escort Avsallar escort Mahmutlar escort Oba escort Mecidiyeköy escort Ölüdeniz escort Güllük escort Kültür escort Ataşehir escort Avcılar escort Başakşehir escort Esenler escort Esenyurt escort Fatih escort Gaziosmanpaşa escort Kartal escort Küçükçekmece escort Maltepe escort Pendik escort Sultangazi escort Ümraniye escort Adapazarı escort Yalıkavak escort güvenilir casino siteleri Yalova escort Muğla escort Aydın escort Çanakkale escort Balıkesir escort Tekirdağ escort Manisa escort Trabzon escort Kahramanmaraşescort Kütahya escort Osmaniye escort Sivas escort Tokat escort Çorum escort Yozgat escort Isparta escort Elazığ escort Ordu escort Edirne escort Erzincan escort Zonguldak escort Rize escort Uşak escort Kırşehir escort Erzurum escort Giresun escort Amasya escort Sinop escort Niğde escort Bolu escort Karaman escort Kırıkkale escort Bayburt escort Ardahan escort Gümüşhane escort Artvin escort Çankırı escort Bartın escort Sinop escort Bilecik escort Karabük escort Burdur escort Nevşehir escort Kıbrıs escort Kırklareli escort Kastamonu escort Düzce escort Aksaray escort Adıyaman escort Afyon escort Arnavutköy escort Bebek escort Beşiktaş escort Beykoz escort Beyoğlu escort Büyükçekmece escort Çatalca escort Çekmeköy escort Eyüpsultan escort Kağıthane escort Sancaktepe escort Sarıyer escort Şile escort Silivri escort Şişli escort Taksim escort Zeytinburnu escort Aliağa escort Balçova escort Bayındır escort Bayraklı escort Bergama escort Beydağ escort Bornova escort Buca escort Çeşme escort Çiğli escort Karşıyaka escort Fehiye escort Marmaris escort Gaziemir escort Dikili escort Menderes escort Menemen escort Torbalı escort Atakum escort Çerkezköy escort Yenişehir escort Bodrum escort Toroslar escort Tarsus escort Silifke escort Mezitli escort Erdemli escort Anamur escort Akdeniz escort Melikgazi escort Elbistan escort Lüleburgaz escort İzmit escort İlkadım escort Çorlu escort Battalgazi escort Yeşilyurt escort Milas escort Ceyhan escort Çukurova escort Kozan escort Sarıçam escort Seyhan escort Emirdağ escort Sandıklı escort Merzifon escort Suluova escort Taşova escort Altındağ escort Batıkent escort Çankaya escort Çubuk escort Etimesgut escort Haymana escort Kahramankazan escort Keçiören escort Kızılcahamam escort Mamak escort Polatlı escort Pursaklar escort Sincan escort Ulus escort Yenimahalle escort Aksu escort Alanya escort Belek escort Demre escort Döşemealtı escort Elmalı escort Finike escort Gazipaşa escort Kaş escort Kemer escort Kepez escort Konyaaltı escort Korkuteli escort Kumluca escort Lara escort Manavgat escort Muratpaşa escort Serik escort Side escort Didim escort Efeler escort Nazilli escort Söke escort Altıeylül escort Ayvalık escort Bandırma escort Bigadiç escort Burhaniye escort Dursunbey escort Edremit escort Erdek escort Gömeç escort Gönen escort Havran escort İvrindi escort Karesi escort Kepsut escort Susurluk escort Büyükorhan escort Gemlik escort Görükle escort Gürsu escort Harmancık escort İnegöl escort İznik escort Karacabeyescort Kestel escort Mudanya escort Mustafakemalpaşa escort Nilüfer escort Orhangazi escort Osmangazi escort Yıldırım escort Biga escort Çan escort Gelibolu escort Karahayıt escort Merkezefendi escort Pamukkale escort Keşan escort Aziziye escort Palandöken escort Yakutiye escort Odunpazarı escort Tepebaşı escort Araban escort İslahiye escort Karkamış escort Nizip escort Nurdağı escort Oğuzeli escort Şahinbeyescort Şehitkamil escort Yavuzeli escort Bulancak escort Espiye escort Görele escort Altınözü escort Arsuz escort Antakya escort Defne escort Dörtyol escort Erzin escort Hassa escort İskenderun escort Kırıkhan escort Kumlu escort Payas escort Reyhanlı escort Samandağ escort Eğirdir escort Yalvaç escort Foça escort Karabağlar escort Kemalpaşa escort Kiraz escort Kınık escort Konak escort Narlıdere escort Ödemiş escort Tire escort Urla escort Safranbolu escort Akhisar escort Alaşehir escort Kırkağaç escort Salihli escort Sarıgöl escort Şehzadeler escort Soma escort Turgutlu escort Yunusemre escort Akkışla escort Bünyan escort Develi escort Kocasinan escort Talas escort Yahyalı escort Gazimusağa escort Girne escort İskele escort Lefke escort Lefkoşa escort Başiskele escort Çayırova escort Darıca escort Afşin escort Dulkadiroğlu escort Göksun escort Onikişubat escort Türkoğlu escort Kızıltepe escort Mut escort Dalaman escort Gümbet escort Datça escort Kavaklıdere escort Köyceğiz escort Menteşe escort Turgutreis escort Ula escort Yatağan escort Fatsa escort Altınordu escort Ünye escort Düziçi escort Kadirli escort Ardeşen escort Akyazı escort Arifiye escort Erenler escort Geyve escort Hendek escort Karasu escort Kaynarca escort Sapanca escort Derince escort Dilovası escort Gebze escort Gölcük escort Kandıra escort Karamürsel escort Kartepe escort Körfez escort Akşehir escort Beyşehir escort Bosna escort Ereğli escort Karapınar escort Meram escort Selçuklu escort Gediz escort Simav escort Tavşanlı escort Doğanşehir escort Bafra escort Çarşamba escort Boyabat escort Kapaklı escort Süleymanpaşa escort Erbaa escort Niksar escort Turhal escort Akçaabat escort Of escort Ortahisar escort Yomra escort Armutlu escort Çiftlikköy escort Çınarcık escort Akdağmadeni escort Boğazlıyan escort Sarıyaka escort Sorgun escort Alaplı escort Çaycuma escort Devrek escort Ereğli escort Kilimli escort Kozlu escort