DOLAR
EURO
STERLIN
FRANG
ALTIN
BITCOIN

Alevi İdeolojisi ve Irène Mélikoff

Yayınlanma Tarihi : Güncelleme Tarihi :
Alevi İdeolojisi ve Irène Mélikoff

Ali Bademci

Kim ne dersi desin, bizim ilk cumhuriyet yıllarına denk gelen dönemde ortaya çıkan Fransız Annales Okulu,  tarih yazıcılığı ve yorumlanmasında önemli bir çıkıştır. Tarih materyallerinin sosyoloji, ekonomi, sosyal psikoloji, antropoloji, coğrafya; hatta etnoloji ve inanç (ilâhiyat)  noktai nazarından incelenmesi bambaşka bir ufuk açmıştır. 1929’da Strasbourg Üniversitesi, Marc Bloch ve Lucien Febvre’nin ilk dersleri ile  başlayan yeni anlayış, Fransa’da Georges Duby ile bir miktar daha ileriye taşınırken, bizde Köprülüzade Fuat tarafından  büyük ölçüde benimsenmiştir. Bu yeni anlayıştan sonra Cumhuriyet devrinin hakim ideoloğu, tarihçi-Türkolog Fuat Köprülü’nün fikirlerinde de değişiklik olmuş, 1918’de yayımladığı Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar” adlı eserinde Hoca Ahmet Yesevi görüşlerine 1940’larda İslâm Ansiklopedisi’ne yazdığı yeni madde ile  daha berrak ve Anneles Okulu prensipleri ile örtüşen bakış açısı getirmiştir.

Köprülü’den erken ve orta dönemde en çok etkilenen,  Azeri asıllı Fransız Türkolog’u Irène Mélikoff olmuştur. 1917‘de Petersburg’da Türk asıllı bir işadamının kızı olarak dünyaya gelen Türkolog, Bolşevik İhtilâli dolayısıyla âilesinin önce Finlandiya ve Danimarka’ya sonradan da, Paris’e yerleşmesiyle burada fevkalâde bir eğitim görmüştür. Daha eğitim yıllarında  Hafız Divanı (Ömer Hayyam) ve Şeyh Sadi-i Şirazi’yi okumaya başlamıştır. Hatta Cumhuriyet  devrinde, ümmet toplumundan  millete geçişin  heyecanını, Halide Edip romanları  okuyarak öğrenmiştir.Sorbonne Edebiyat Fakültesi Türkçe-Farsça bölümünden diploma almıştır. Sufilik derslerini Massignon’dan öğrenerek tam bir Türklük bilimci olmuştur. 1954’te doktor olan ünlü bilim adamı; Türkiye’de Fuat Köprülü, Ömer Lütfi Barkan, Salih Zeki (daha sonra onun oğlu ile evlendi), Faik Reşit gibi tarihçi Türkologlardan bir hayli yardım almıştır. 1968’de Profesör olan Mélikoff, bugün elimizde bulunan ve çoğu Anadolu-İran saha çalışmalarından derlenen bilimsel eserlerini işte bu olgunluk döneminde kaleme almıştır. Mélikoff, bugün hâlâ değerlendirmekte güçlük çektiğimiz, onun dışında birçok bilim adamının hatırlamadığı Köprülü öğrencisi Abdülkadir Gölpınarlının modern İslam düşüncelerini de iyi tespit etmiş çalışmalarında ışık olarak kullanmıştır.

Fakat, Mélikoff’un en çok etkilendiği, M. Fuat Köprülü’nün yenilenen düşünceleridir. Bu yönü ile Köprülü’yü ve dünyasını ileriye taşıdığı rahatlıkla ifâde edilebilir. Batılı bilim adamı Markus Dressler’e göre ”Köprülü’nün İslâm öncesi Türk Şamanizmi ile yakından ilişkilendirdiği ‘heterodoks Türk İslâm’ın kökeni ve yapısına dair yaklaşımını takip ettiği görülebilir. Mélikoff, İslâm öncesi Türk Şaman’ın, yani ruhların dünyasına seyahat eden, belli hayvanların şekillerini alan ve tedavi edici, şifa verici, uzlaştırıcı olan, kam-ozan’ın devamlılığının izlerini Alevi dede ve Bektaşi baba kurumlarında sürer. Alevi ibadet ritüellerinde merkezi konumda olan ayin-i cem’de Şamanizm öğelerini ayrımsayan Mélikoff’a göre ayin-i cem, içerdiği nefes, sema, alkol kullanım adetleri ve başı açık olan kadınların katılımı gibi hususiyetleriyle eski Şaman geleneğinin bir devamı olabilir. Şamanizm kalıntılarını Alevi inanç ve mitolojisinde de tespit eder; Alevi Tanrı kavramı onda Şaman Türklerin Gök Tanrı’sını çağrıştırır, Kırklar mitosunun Sufi mitolojisindeki varlığının farkında olsa bile bunu aslen bir Orta Asya geleneği olarak değerlendirir; ilahinin insanda zuhur etmesinin yani Alevilerin hulûl inancının şeceresinin, payı olsa bile aşırı Şiilikte değil, daha ziyade Manich ean  ve Budist örneklerden esinlenerek Orta Asya’da aranması gerektiğini ileri sürer.” şeklindeki görüşlerinde  müthiş isabet vardır.

Dressler’in, Mélikoff değerlendirmelerine katiyen müdahale etmek istemiyoruz: ”Ayrıca Alevi manzume ve geleneğinin önde gelen bir fi gürü olan Turna kuşu ile cisimleşmiş Ali imgesi halkalı escort İslâm öncesi Türk’lerin kadim doğal güçlere olan inançlarını andırmaktadır. Bu yüzden Mélikoff’a göre Alevi’lerin Ali’yi yüceltmeleri İslam öncesi Türk evrenbiliminin Şii terminoloji ile kaynaşması olarak addedilebilir. Mélikoff, Hacı Bektaş’ın Vilayetname’sinde de Şamanist öğeleri ayrımsar. Evliya, eski Türk Şamanlar gibi, devlerle çarpışmış, ruhlar diyarını ziyaret edip ruhlarla buluşmuştur. Kısacası Mélikoff Alevi ve Bektaşi geleneklerini Türk-Altay Şamanist unsurların açıkça baskın olduğu İslami, Manikean ve Hristiyan öğeleri içeren girift bir senkretizm olarak kavramsallaştırmıştır. Şamanist kalıntılar olgusu Köprülü’nün eserlerinde bir motif olarak göze çarpmasına rağmen bulanık kalmıştır. Mélikoff ise çalışmalarında Alevilik ve Bektaşilik’teki bu tip kalıntıları “İslamlaşmış Şamanizm” olarak somutlaştırarak yola çıkar. Benim bu konuya ilişkin anadolu yakası escort ana kaygım Mélikoff’un metodolojisi, kullandığı kuramsal yapı ve tezinin temelinde yatan ‘Şamanizm’, ‘senkretizm’, ve nihai olarak ta ‘din‘ kavramlarıyla ilgilidir.”

İşte Irène Mélikoff  budur ve onun eserleri ile tanışıp çalışmak gibi bir mecburiyet vardır. Öğrencilerinden Yaşar Ocak Hoca, onun kaldığı yerden devam eden bir izlenim veriyor. Lâkin “Akademia içindeki tartışmalarda çok katılmamamıza rağmen  İlâhiyat” kültürünün ağır bastığı ifâde ediliyor. Hâlbuki Köprülü ve Mélikoff’da böyle değildir ve Dressler’in ifâde ettiği gibi “Milliyetçi perspektife yakınlık daha ağır basmaktadır. Yani öne çıkan ve çıkarılması gereken husus Türklük’tür.

Irène Mélikoff, 2009’da Fransa’da ölmüştür ama hayatı Türkiye ve Türk insanı arasında geçmiştir. Dünya görüşünden etkilendiği, Halide Edib’in, aynı zamanda matematik alimi olan hocası ve ilk şerifali escort kocası, Salih Zeki Sayar’ın oğlu Faruk Sayar ile 1940 yılında evlenmiştir. Kızları Şirin ise Mersinli tanınmış Marksist Kasım Yeşilgül (Aynı zamanda 2005’de ölümünden evvel AB Alevi temsilcisi)  ile evlenmiş ve bu evlilikten de   Mélikoff’ın bir kız torunu olmuştur. Tanrı Rahmet Eyleye.

Muhabbetle.

YORUM YAP

Bağdar Caddesi Escortmaltepe escortbostancı escortanadolu yakası escortdeneme bonusu veren sitelerhttps://www.tedxpenn.com/escort ankarahttps://greenhousecraftfood.com/ataşehir escortstarzbetpiabetbonusxslotistanbul escort bayanbetturkeybetturkeystarzbetxslotxslotzbahiszbahisBetpas thebarbeehousewife.comhacklinkGrandpashabetdeneme bonusuLinux Hostingankara escortlarGrandpashabethttps://www.cafeneve.com/Casibomhttps://www.corkbin.com/istanbul escortdeneme bonusukingroyalmatadorbet girişjojobet girişaresbetgaziantep escortgaziantep escortporno izlebetkombahis forumCASİBOMasyabahis girişGrandpashabetşişli escortbizbetlevant casinoBetriyal girişcasibomCasibomcasibom girişcasibomcasibomcasibom girişjojobet girişbetturkeymatbetCasinopluslunabet girişultrabetmarsbahis girişbullbahissupertotobetlunabetcasibom girişjojobet güncel girişjojobet güncel girişmatadorbetmatadorbet güncel girişdinamobet güncel girişbetkanyon güncel girişholiganbet güncel girişjojobet güncel girişholiganbet güncel girişdinamobet güncel girişjojobet güncel girişholiganbetCasibom girişcasibommarsbahismarsbahismarsbahismarsbahismariobetbahsegel girişholiganbet girişcasibomholiganbetonwin girişholiganbetsavoybettingbahsegel casibomsavoybettingasyabahis girişcasibomBetebet Girişcasibommarsbahiskingbetting girişonbahisorisbetorisbetbetcio girişgobahiscasibom güncel girişşişli escortbeylikdüzü escortmarsbahiscasibomgrandpashabetmatbetcasibom girişmarsbahismarsbahisjojobetmarsbahisbets10holiganbetsekabet girişdumanbetkralbet güncel girişmarsbahisbahsegelbahsegel güncel girişbetebet güncel girişgrandpashabet girişneritking güncel girişsahabet güncel girişgrandpashabet güncel girişgrandpashabet güncel girişonwin güncel girişgrandpashabet güncel girişjojobetbets10 güncel girişcratosslot güncel girişmatadorbet güncel girişnakitbahissekabet girişonwin girişnakitbahis güncel girişpiabellacasino güncel girişmeritking güncel girişdumanbet güncel girişdumanbet güncel girişbahsegel güncel girişbahsegel güncel girişcasibom güncel girişcratosslot güncel girişmatbet güncel girişgrandpashabet güncel girişsekabet güncel girişjojobet güncel girişsahabet girişgrandpashabet girişmatadorbet girişvaycasino güncel girişkralbet güncel girişGrandpashabet Güncel GirişGrandpashabet Güncel Girişcasibom girişGrandpashabet Güncel GirişjojobetSahabet girişdumanbetkralbet güncel girişmarsbahismarsbahisantalya vip transfermarsbahismarsbahissahabet girişjojobetjojobetjojobetcasibomimajbet girişmarsbahisTümbetbetebetmariobetmatadorbet girişcasibomjojobetcasibom girişsetrabet girişsetrabet meritking girişmeritking girişmatadorbet girişcasibom girişcasibom güncel girişbaywin girişcasibomjojobet girişonwinjojobetbahsegel güncel girişTarafbetPusulabetmatadorbetPusulabetmatadorbetholiganbet girişsahabet güncel girişjojobetmatadorbet girişmariobetcasibom girişCasiBomcasibom güncel girişimajbetCasibom Girişmatadorbetcasibom girismarsbahisjojobetjojobet girişcasibom giriş güncelcasibom güncel girişBetwoonGrandpashabet Güncel GirişGrandpashabet Güncel Girişdeneme bonusuAtaşehir Escorttipobetbetciopadişahbet girisbetkolikcasibomgalabetjojobet girişmarsbahis girişholiganbet girişimajbetmatbetholiganbetsekabetonwinonwinsahabetjojobet girişjojobetbets10TarafbetXslotbets10casibomjojobetcasibom girişCasibom Girişjojobetmatadorbetdinamobet girişdinamobet girişholiganbet girişcasibomcasibomcasibom girişlimanbetKrankenkassenvergleichbaywinbaywinEscortelexbetelexbet girişTarafbetcasibom girişcasibom güncel girişgrandpashabetgrandpashabet
escort Bağcılar escort Bahçelievler escort Bakırköy escort Bayrampaşa escort Beylikdüzü escort Güngören escort İstiklal escort Kadıköy escort Sultanbeyli escort Üsküdar escort Avsallar escort Mahmutlar escort Oba escort Mecidiyeköy escort Ölüdeniz escort Güllük escort Kültür escort Ataşehir escort Avcılar escort Başakşehir escort Esenler escort Esenyurt escort Fatih escort Gaziosmanpaşa escort Kartal escort Küçükçekmece escort Maltepe escort Pendik escort Sultangazi escort Ümraniye escort Adapazarı escort Yalıkavak escort güvenilir casino siteleri Yalova escort Muğla escort Aydın escort Çanakkale escort Balıkesir escort Tekirdağ escort Manisa escort Trabzon escort Kahramanmaraşescort Kütahya escort Osmaniye escort Sivas escort Tokat escort Çorum escort Yozgat escort Isparta escort Elazığ escort Ordu escort Edirne escort Erzincan escort Zonguldak escort Rize escort Uşak escort Kırşehir escort Erzurum escort Giresun escort Amasya escort Sinop escort Niğde escort Bolu escort Karaman escort Kırıkkale escort Bayburt escort Ardahan escort Gümüşhane escort Artvin escort Çankırı escort Bartın escort Sinop escort Bilecik escort Karabük escort Burdur escort Nevşehir escort Kıbrıs escort Kırklareli escort Kastamonu escort Düzce escort Aksaray escort Adıyaman escort Afyon escort Arnavutköy escort Bebek escort Beşiktaş escort Beykoz escort Beyoğlu escort Büyükçekmece escort Çatalca escort Çekmeköy escort Eyüpsultan escort Kağıthane escort Sancaktepe escort Sarıyer escort Şile escort Silivri escort Şişli escort Taksim escort Zeytinburnu escort Aliağa escort Balçova escort Bayındır escort Bayraklı escort Bergama escort Beydağ escort Bornova escort Buca escort Çeşme escort Çiğli escort Karşıyaka escort Fehiye escort Marmaris escort Gaziemir escort Dikili escort Menderes escort Menemen escort Torbalı escort Atakum escort Çerkezköy escort Yenişehir escort Bodrum escort Toroslar escort Tarsus escort Silifke escort Mezitli escort Erdemli escort Anamur escort Akdeniz escort Melikgazi escort Elbistan escort Lüleburgaz escort İzmit escort İlkadım escort Çorlu escort Battalgazi escort Yeşilyurt escort Milas escort Ceyhan escort Çukurova escort Kozan escort Sarıçam escort Seyhan escort Emirdağ escort Sandıklı escort Merzifon escort Suluova escort Taşova escort Altındağ escort Batıkent escort Çankaya escort Çubuk escort Etimesgut escort Haymana escort Kahramankazan escort Keçiören escort Kızılcahamam escort Mamak escort Polatlı escort Pursaklar escort Sincan escort Ulus escort Yenimahalle escort Aksu escort Alanya escort Belek escort Demre escort Döşemealtı escort Elmalı escort Finike escort Gazipaşa escort Kaş escort Kemer escort Kepez escort Konyaaltı escort Korkuteli escort Kumluca escort Lara escort Manavgat escort Muratpaşa escort Serik escort Side escort Didim escort Efeler escort Nazilli escort Söke escort Altıeylül escort Ayvalık escort Bandırma escort Bigadiç escort Burhaniye escort Dursunbey escort Edremit escort Erdek escort Gömeç escort Gönen escort Havran escort İvrindi escort Karesi escort Kepsut escort Susurluk escort Büyükorhan escort Gemlik escort Görükle escort Gürsu escort Harmancık escort İnegöl escort İznik escort Karacabeyescort Kestel escort Mudanya escort Mustafakemalpaşa escort Nilüfer escort Orhangazi escort Osmangazi escort Yıldırım escort Biga escort Çan escort Gelibolu escort Karahayıt escort Merkezefendi escort Pamukkale escort Keşan escort Aziziye escort Palandöken escort Yakutiye escort Odunpazarı escort Tepebaşı escort Araban escort İslahiye escort Karkamış escort Nizip escort Nurdağı escort Oğuzeli escort Şahinbeyescort Şehitkamil escort Yavuzeli escort Bulancak escort Espiye escort Görele escort Altınözü escort Arsuz escort Antakya escort Defne escort Dörtyol escort Erzin escort Hassa escort İskenderun escort Kırıkhan escort Kumlu escort Payas escort Reyhanlı escort Samandağ escort Eğirdir escort Yalvaç escort Foça escort Karabağlar escort Kemalpaşa escort Kiraz escort Kınık escort Konak escort Narlıdere escort Ödemiş escort Tire escort Urla escort Safranbolu escort Akhisar escort Alaşehir escort Kırkağaç escort Salihli escort Sarıgöl escort Şehzadeler escort Soma escort Turgutlu escort Yunusemre escort Akkışla escort Bünyan escort Develi escort Kocasinan escort Talas escort Yahyalı escort Gazimusağa escort Girne escort İskele escort Lefke escort Lefkoşa escort Başiskele escort Çayırova escort Darıca escort Afşin escort Dulkadiroğlu escort Göksun escort Onikişubat escort Türkoğlu escort Kızıltepe escort Mut escort Dalaman escort Gümbet escort Datça escort Kavaklıdere escort Köyceğiz escort Menteşe escort Turgutreis escort Ula escort Yatağan escort Fatsa escort Altınordu escort Ünye escort Düziçi escort Kadirli escort Ardeşen escort Akyazı escort Arifiye escort Erenler escort Geyve escort Hendek escort Karasu escort Kaynarca escort Sapanca escort Derince escort Dilovası escort Gebze escort Gölcük escort Kandıra escort Karamürsel escort Kartepe escort Körfez escort Akşehir escort Beyşehir escort Bosna escort Ereğli escort Karapınar escort Meram escort Selçuklu escort Gediz escort Simav escort Tavşanlı escort Doğanşehir escort Bafra escort Çarşamba escort Boyabat escort Kapaklı escort Süleymanpaşa escort Erbaa escort Niksar escort Turhal escort Akçaabat escort Of escort Ortahisar escort Yomra escort Armutlu escort Çiftlikköy escort Çınarcık escort Akdağmadeni escort Boğazlıyan escort Sarıyaka escort Sorgun escort Alaplı escort Çaycuma escort Devrek escort Ereğli escort Kilimli escort Kozlu escort