Safter TANIK
İktidarın himmet ettiği haklar ile yetinen, ülke sorunlarına ilgi duymayan, görev ve sorumluluk almaktan kaçınan, sorunun çözümünü hep başkasından bekleyen, sürekli bir kurtarıcı arayan örgütsüz toplumlarda; lider ve liderlik çok önemli bir unsurdur.
Zira bu tür toplumlarda; her zaman kelleyi koltuğa almış, sihirli bir değnek ile tüm sorunları bir anda çözecek; “ kurtarıcı-mehdi-kahraman” ya da adına ne denirse densin, olağanüstü özelliğe sahip bir kişi aranır.
Siyasi liderlere; adeta ilahi takdirin belirlediği kutsal bir kişi olarak bakılması, takipçilerinin; kendini liderle özdeşleştirmesi, liderde kendinden bir şey araması veya bulması; toplumun bu özelliğine dayanır. Haliyle bu tür toplumlarda, fikirler ve partiler değil, liderler öne çıkar.
Güçlü liderler; partiyi başarıdan başarıya taşır, zayıf liderler ise; hem savunulan düşünceye, hem de partiye zarar verir.
Güçlü bir liderin çıkışı ise tesadüfe ve anormal şartlara bağlıdır. Zira bu tür toplumlarda; liderin marifeti, başarı grafiği ile ölçülür. Başarılı kabul edilen liderler; günahına bakılmaksızın göğe çıkartılır, başarısız kabul edilen liderler; yerden, yere vurulur. İdeoloji ve partinin yara alması ise fazlaca bir önem taşımaz.
Örgütlü toplumlarda, liderin; zayıf ya da güçlü olmasının, fazlaca bir önemi yoktur. Lider değişse bile, kurulu mekanizma; kaldığı yerden, aynen çalışmaya devam eder, önemli olan ise savunulan ideoloji ile partinin kurumsal kimliğinin zarar görmemesidir.
Lider kimdir?
Kimine göre; iyi yönetici, kimine göre; cesur, kimine göre; ülkücü, kimine göre; devrimci, kimine göre; bilge, kimine göre; erdemli, kimine göre; ilkeli-sorumlu-samimi, kimine göre; deha, kimine göre; umutsuzlara umut veren, kimine göre; büyük düşünen-büyük işler yapan, kimine göre; pratik-üstünlük kuran-risk alan, kimine göre; uzak görüşlü, kimine göre; inançlı-kararlı, kimine göre; mütevazı-haddini bilen, kimine göre; ihtiyatlı, kimine göre; sabırlı-sakin, kimine göre; uzlaşmacı, kimine göre; adil-tok gözlü, kimine göre; koruyan-kollayan, kimine göre; iyi bir strateji ve taktiksen, kimine göre; iyi bir hatip ve propagandist bir kişidir.
Her ne kadar; liderin, birçok tanımı var ise de; bunlardan her biri, tek başına; lideri tanımlamamakla birlikte, bir liderde öyle veya böyle olması gereken özellikleri ifade eder.
Bana sorarsanız, lider; bir düşünce sistemi ve hedefi olan, insanları bunun etrafında toplayarak peşinden sürükleyen, geliştirdiği strateji ve taktikler ile de, hedefe götüren bir rehberdir.
Liderlik nedir?
Liderlik ise; insanları bir fikre inandırma, onlar üzerinde bir beklenti ve heyecan oluşturma, onları belli bir istikamete sürükleme ve onların umutlarını gerçekleştirme sanatıdır.
Liderin özellikleri nelerdir?
Bundan, yaklaşık 1000 yıl önce yaşamış; ünlü Türk düşünürü Yusuf Has Hacip, Kutadgu Bilig (Kutlu Kılan Bilgi) adlı eserinde;
“… Bey memleket ve kanunu siyaset ile düzene koyar; halk hareketini onun siyasetine bakarak tanzim eder.
Beyler örf ve kanuna nasıl riayet ederlerse, halk da aynı şekilde örf ve kanuna itaat eder.
Halk için beyin çok seçkin olması lazımdır…” demiş.
Türk toplumunun düşünce mantığına baktığımızda; dünden, bugüne; fazlaca bir şeyin değişmediği anlaşılıyor. Bunun için de; lider, her şeyden önce seçkin olmalıdır.
“Seçkin” demek; “sıradan değil, üstün yeteneklere sahip olmak” demektir. Türk toplumunun, lideri; kutsal bir kişi gibi görmesi, O’na toz kondurmak istememesi de bu düşünce mantığına dayanır.
Lider, her şeyden önce bir ideal adamıdır. Politik manevralar hariç, düşünce felsefe ve mantığından asla taviz vermez, veremez de.
Haliyle büyük düşünen, büyük hedefleri olan, ideali uğruna her türlü risk ve fedakârlığı göze alan, uzun bir yolda bıkıp-usanmadan ihtiyat ve sabırla adım atan, inandırıcılığı-verdiği umut ve heyecan ile takipçi sayısını her gün arttıran bir kişi görünümündedir.
İdealini kaybeden, düşünce felsefe ve mantığı anlaşılamayan, riskten hoşlanmayan, mevcudu öyle veya böyle korumaya çalışan, küçük hedefler ile yetinen, günlük düşünen ancak gündem konusu olamayan, çevresine bir inanç-umut ve heyecan veremeyen kişiler, lider değil, yöneticidir.
Liderin gücü, yakın çevresi ile ölçülür.
Güçlü liderler, özel yetenekli kişiler ile çalışmayı tercih eder. Ne yapar, yapar; bu özellikteki kişi ya da kişileri bulur, çıkarır; mevki ve makam endişesi taşımaz.
Kurumlaşmaya önem verir; tam anlamı ile bir organizasyon dehasıdır.
Lider; bilgili, idealine uygun ahlaki-fiziki-zihni kapasiteye sahip bir kişidir. Bilgi ve erdemden yoksun bir lider ise asla düşünülemez.
“… İnsan, her işe bilgi ile başlar ve akıl ile sona erdirir.
Bey; halkı, bilgi ile elinde tutar; bilgisi olmazsa, aklı hiçbir işe yaramaz.
Bey; takva sahibi ve temiz olmalıdır, eğer bey; takva sahibi ve temiz kalpli olmazsa, hiçbir vakit temiz ve isabetli hareket edemez.
Bey; her türlü fazileti tam olarak elde etmeli, uygunsuz ve olmayacak işlerden uzak durmalıdır.
Beyin; özü, sözü doğru ve tabiatı güzide olmalıdır.” (Yusuf Has Hacip-Kutadgu Bilig).
Lider; mütevazı-haddini bilen, ilkeli-sorumlu-samimi, umutsuzlara umut veren, büyük düşünen-uzak görüşlü, pratik-sorun çözen-inisiyatif kullanan-risk alan- inançlı-kararlı, ihtiyatlı, sabırlı-sakin, uzlaşmacı, adil-tok gözlü olmalıdır.
“… Bey; hayâ sahibi, yumuşak huylu ve asil tabiatlı olmalıdır.
Bey, adil olmalıdır.
Bey, sabırlı ve sakin olmalıdır.
Bey; tok gözlü olmalı, sözünde ve hareketinde açık ve vazıh davranmalıdır.
Bey, çok ihtiyatlı ve çok da uyanık olmalı; beyler ihmalkâr olursa, bunun cezasını başkaları çeker.
Bey, fesatlık yapmamalıdır. Bu hareket yüzünden ikbal elden gider.
Halk için; beyin, cesur ve kahraman olması iyidir; büyük işleri ancak bu meziyetler ile karşılamak mümkündür.” (Yusuf Has Hacip-Kutadgu Bilig).
Lider, iyi bir hatip ve propagandist; iyi bir strateji ve taktik adamıdır.
Lider; her zaman ve her yerde, farklılığını ortaya koymak zorundadır.
Karşıtını taklit etmesi ya da onunla aynı yolda yürüdüğü intibahını vermesi; lidere puan kazandırmaz, kaybettirir. Zira insanlar; taklidini değil, orijinalini tercih eder; zayıftan değil, güçlüden yanadır; risk almaktan da korkarlar.
Talebi olmayan insanlar, duyarsızdır; bu gibi kişilere, doğrudan bir şey arz edilemez. Onlara, ihtiyacı olduğu anlatılmalıdır!
Lider, “hareket” demektir.
Cephede bulunmayan, ordusunu sırça köşkten idare etmeye çalışan komutan; komutanlık, yapamaz!
Bir liderin, son sınavı ise; geride, insanları ikna edecek ve onları kazanacak bir kişi bırakmasıdır.