DOLAR 32,3759 % 0.15
EURO 35,3249 % 0.11
STERLIN 41,5382 % 0.71
FRANG 35,9293 % 0.18
ALTIN 2.324,45 % 0,17
BITCOIN 2.291.196 2.165

Dr. Abdülkadir Sezgin ile Cami, Namaz ve Cuma Namazı üzerine

Yayınlanma Tarihi : Güncelleme Tarihi :
Dr. Abdülkadir Sezgin ile Cami, Namaz ve Cuma Namazı üzerine

 Oğuz Çetinoğlu‘nun Dr. Abdülkadir Sezgin ile “cami, Namaz ve Cuma” konularında yaptığı ve “Kocaeli Aydınlar Ocağı” sitesinde yayınlanan röpörtaj:

Oğuz Çetinoğlu: Muhterem Hocam! Cami ile ilgili genel bir değerlendirmenizle sohbetimize başlayabilir miyiz?

Dr. Abdülkadir Sezgin: Sevgili Peygamberimiz Hazreti Muhammed (s.a.v.) Efendimizin 622 yılında, günümüzde ‘Medine‘ olarak anılan, o dönemdeki isimlendirmesiyle Yesrib Kasabası’na hicreti sırasında Kuba Köyü’nde yapılan ilk cami Kuba Mescidi’dir.

Kuba Mescidi, Hz. Peygamber’in hicret sırasında yaptığı ve içinde ashabıyla birlikte namaz kıldığı, İslâm’da inşa edilmiş ilk mescididir.

Çetinoğlu:Mescitkelimesinin anlamı nedir?

Sezgin: Mescit, secde edilen yer anlamındadır.

Çetinoğlu: Hicretin gerçekleşmesinden sonra, Medine’de mescit yapıldı

Sezgin: Medine’de Hz. Peygamberin evinin yanına yapılan caminin adı; ‘Mescid-i Nebi‘dir. Halen Medine’de, ‘Ravza-i Nebi‘ olarak bilinen Hz. Peygamberin Türbesi de bulunan Caminin adı da ‘Mescid-i Nebi‘dir.  ‘Mescid-i Nebevi‘ olarak da anılır. Ayrıca Kudüs’te bulunan Mescid-i Aksa’da önemli ve ilk mescitlerden biridir.

Çetinoğlu:Mescitkelimesi Kur’an-ı kerim’de geçiyor

Sezgin:Mescid‘ kelimesi Kur’ân-ı Kerim’de 22 yerde, bu kelimenin çoğulu olan ‘mesâcid‘ kelimesi de toplam 6 âyette geçer. Mescid kelimesinin türediği kök olan ‘secde’ ve türevleri Kur’ân-ı Kerim’de toplam olarak 92 yerde kullanılır.

Allah’ın mescitlerini ancak, Allah’a ve ahiret gününe îmân eden ve namazı kılan ve zekât veren ve Allah’tan başkasından korkmayan kimseler imar eder. İşte onların böylece hidayete erenlerden olması umulur.’ (Tevbe,18).

Kur’an’da, Kâbe’nin olduğu mekân ile Kudüs’deki Mescid’in adı da geçer:

Nereden sefere çıkarsan, namazda yüzünü Mescid-i Haram’a doğru çevir. Bu yöneliş emri Rabbinden gelen gerçek bir haktır. Allah yaptıklarınızdan gafil değildir.’ (Bakara,149).

Bir kısım âyetlerimizi kendisine göstermek için, kulunu bir gece Mescid-i Haram’dan, çevresini bereketlendirdiğimiz Mescid-i Aksa’ya götüren O (Allah) Yücedir.  Gerçekten O, işitendir, görendir.’ (İsra,1).

Çetinoğlu:Camikelimesi?

Sezgin:Cami‘ kelimesi de Arapçadır. ‘Toplanma, bir araya gelme‘ anlamındaki ‘Cem‘ kökünden gelir. ‘Cami‘, ‘Toplayan, bir araya getiren yer, toplanma yeri‘ demektir.

Mescid anlamında Cami kelimesinin hangi tarihte kullanılmaya başladığı bilinmese de, ‘cami‘ birlikte ibâdet edilen mekân anlamında kullanılagelmiştir.

Cami kelimesinin kullanılmaya başlanılmasından sonra, birlikte ibâdet edilen küçük yapılara veya bazı kurum ve kuruluşlarda ibâdet için ayrılmış mekânlara ‘mescit‘, büyüklerine ‘cami‘ denilmeye başlanılmıştır.

Türk Kültüründe mescid; caminin küçük olanlarına verilen isim haline gelmiştir.

Batı dillerindeki  ‘mosque / mosk‘ kelimesi, Endülüs’te gelişmiş olan İslam medeniyetinin bakiyesi olarak İspanyolca ‘mezquita‘ kelimesinden geçmiş. Bu kelime de Arapça ‘mescid‘ kelimesinden…

Çetinoğlu: Bir denamazgâh var

Sezgin: Eskiden şehirlerde ve askerî bölgelerde, birlikte ibâdet etmeye yarayan açık alanlar vardı. Bu yerlere ‘namazgâh‘ denirdi. Bu namazgâhlardan bazılarının yerine cami yapılmış olup, ‘Namazgâh Camisi‘ olarak adlandırılmışlardır.

Câmi sözcüğü, aynı zamanda Cenab-ı Allah’ın 99 isminden birisidir. Bu anlamda ‘Câmiistediğini, istediği zaman, istediği yerde toplayan‘ güç ve kudretin sahibi Cenab-ı Hak demektir.

Çetinoğlu: Cenab-ı Allah’ın 99 ismi arasındaCami‘ kelimesi geçiyor…

Sezgin: Özellikle Türkler tarafından kullanılan ‘Cami‘ kelimesi bu anlam dikkate alınarak, ‘Allah için toplanılan‘, ‘Allah’ın huzurunda toplanılan yer‘ anlamındadır.

Çetinoğlu: Hadis-i Şerif’lerde daha çokmescitkelimesi geçiyor

Sezgin: Evet! Hz. Peygamber’in hadislerinde Mescid kelimesine çokça rastlanılır:

1-‘Allah’ın en çok sevdiği yerler mescitlerdir.’ (Müslim, Mesâcid 288, hadis numarası: 671)

2-‘Yeryüzü bana mescid ve (teyemmüm için) temiz kılındı. Ümmetimden kim bir namaz vaktine ulaşınca, nerede olursa namazını kılsın.’ (Nesâî, Mesâcid 42, hadis numarası: 2, 56)

Çetinoğlu: Hocam, ‘Namaz hakkında da bilgi verir misiniz?

Sezgin: İslâm’da Allah’a imândan sonra ilk farz kılınan ibâdet, namazdır. İkinci vahiy ile el-Müddessir Suresinin ilk ayetlerinin indirilmesinden sonra, Mekke’nin üst yanında bir vâdide Cebrail,  Hz. Peygamber’e gösterip öğretmek için abdest almış, peşinden Hz. Muhammed de Cebrail’den gördüğü şekilde abdest almıştır.

Sonra Cibril (a.s.) Hz. Peygamber (s.a.s.)’e namaz kıldırmış ve namaz kılmayı öğretmiştir. (İbn Hişâm, 1/260-261; Tecrid Tercemesi, 2/231, (Hadis numarası: 227’nin açıklaması); Tâhir Olgun, İbâdet Târihi, 28, İstanbul, 1946)

Eve dönünce Rasûlullah (s.a.s.) abdest almayı ve namaz kılmayı eşi Hz. Hatice’ye öğretmiş, o da abdest almış ve ikisi birlikte cemâatle namaz kılmışlardır.

Hz. Peygamber’e ilk imân eden ve O’nunla birlikte ilk defa namaz kılan kişi, eşi Hz. Hatice oldu. Daha sonra evlâtlığı Hârise oğlu Zeyd ve Peygamberimizin amcasının oğlu Hz. Ali oldular.

Çetinoğlu: İlk Cuma namazı ne zaman kılındı?

Sezgin: Allah Rasûlü Efendimiz, Rabb’inin emri üzerine, arkadaşı Hz. Ebu Bekir (r.a)’le beraber Mekke’den Medine’ye hicreti esnasında Kuba Köyü‘ne geldiler. Peygamber Efendimiz (s.a.v), Amr b. Avf oğullarında on dört gün ikamet etti. Bu esnada onlarla beraber Kûba Mescidi’ni inşa ettiler.

Medine’de yapılan ilk mescit bu oldu. İlk Cuma namazı da burada farz kılındı. Ensar’dan, Said b. Zürare‘nin evinde iki rekât namaz kılarken, Allah (c.c) da, Nebisi, Hz. Muhammed’e Cibril’i göndererek Cuma namazının farz olduğunu bildirdi. Böylelikle Cuma namazı Ümmet-i Muhammed’e farz oldu.

Rânuna mevkiine geldiklerinde Cuma namazı vakti girdi. Efendimiz Rânûna Vadisi’nin ortasındaki Cuma Mescidi’nin yerine indi ve burada Cuma namazı kıldı. Bu, Peygamber Efendimizin Medine’de kıldığı ilk Cuma namazıydı.

Resûl-i Ekrem Efendimiz burada arka arkaya iki hutbe okudu.

Çetinoğlu: Kur’an’da Cuma namazı ile ilgili âyetlerden söz eder misiniz?

Sezgin:Ey iman edenler! Cuma günü, namaz için ezan okunduğu zaman hemen Allah’ın zikrine, (hutbe dinlemeye ve namaz kılmaya) gidin; alışverişi bırakın. Bu (hutbe dinlemek ve namaz kılmak), sizin için daha hayırlıdır; eğer bilirseniz.’ (Cuma:9)

Namaz kılınınca artık yeryüzüne dağılın ve Allah’ın lütfundan nasibinizi arayın. Allah’ı çok zikredin ki kurtuluşa eresiniz.’ (Cuma, 10)

Bu ayette geçen, ‘Cuma günü, namaz için ezan okunduğu zaman hemen Allah’ın zikrine, (hutbe dinlemeye ve namaz kılmaya) gidin‘ İlâhi emri, Cuma namazı kılınabilmesi için çalışmanın helal olmadığı ve Cuma namazı kılınacak kadar sürenin tatil olduğu şeklinde kabul edilmiştir.

Bunun dışında Müslümanların tatili‘ denilebilecek bir zaman yoktur. İslam gücü yettiğince hayat boyu çalışmayı emrediyor, hükmüne varılmıştır.

Çetinoğlu: Cumartesi Yahudilerin, Pazar Hıristiyanların, Cuma günü de Müslümanların tatili olsunDiyenler vardı…

Sezgin: Bu sözün İslam kültür ve tarihi açısından anlamı yoktur. Halkın ifadesiyle, Gavurun var, bizim de olsun‘ mantığı ile teklif  Cuma tatili anlamsız ve boş bir gayrettir.

Çetinoğlu: Cuma namazının ezanı minâreden okunmuyor

Sezgin: Hz. Peygamber, Hz. Ebubekir ve Hz. Ömer devirlerinde Cuma namazı vaktinde ezan dışarıda okunmaz, hatip minbere çıkınca okunurdu. Bu gün bu ezana  ‘iç ezan‘ diyoruz.

Hz. Osman zamanında Medine’nin nüfusundaki artış ve ümmetin diğer namazlarda olduğu gibi, namaza dâvet anlamında mescit dışında da okunmaya başlandığını biliyoruz. Bu uygulama bütün İslam dünyasında icmâ – ı ümmet‘ hâline gelmiş ve ortak olarak uygulanmaktadır.

Osmanlı döneminde bu hususa esprili bir anlatımla, Cuma namazı dış ezanla avâma, iç ezanla havâsa farz olur.’ denilirdi.

Çetinoğlu: Cuma salâsının okunması ihtiyarî midir?

Sezgin: Cuma günleri, daha çok Arap şairlerin Hz. Peygamber hakkında yazdıkları mersiyeler, günün Cuma olduğunu ve cuma namazını için hazırlık yapılmasının sağlanması amacıyla minarelerden okunmasına Cuma salâsı denildi.

Osmanlı döneminde Cuma salâsında, benzer Naat veya kaside okunduğu olmuşsa da daha sonraları, ülke genelinde ortak sembol olmak üzere Cuma salası olarak Hz. Peygambere ‘Salât ü Selam adı verilen Essalâtü Vesselamü aleyke Yâ Rasûlallah‘ diye başlayan salâ okunmaya başlanmıştır. Bu gelenek hâlen ülkemizde, Cuma namazından yaklaşık bir saat önce makamla minarelerden okunmaktadır.

Çetinoğlu: Cuma namazının farz olması şartları nelerdir?

Sezgin: Diğer namazların farz olması için aranan şartlara ilâveten cuma namazının bir kimseye farz olabilmesi için aşağıdaki şartlar gerekir:

1- Erkek olmak; cuma namazı kadına farz değildir, kılarsa sahih olur ve artık o günün öğle namazını kılmaz.

2- Hür olmak.

3- Cuma kılınan yerde ikamet eder olmak.

4-  Mâzeret sahibi olmamak:

Çetinoğlu: Mâzeret sebebiyle cuma namazı farz olmayanlar kimlerdir?

Sezgin: Şöylece sıralanabilir:

1- Cumaya gittiği takdirde zarar görecek hastaya,

2- Kendisini cumaya götürecek kimsesi olmayan kör ve kötürüme, özürlüye,

3- Bitkin hâle gelmiş yaşlı kişilere,

4- Tehlikeli sıcak ve soğuktan korkan kimseye,

5- Çok yağmur ve çamur bulunduğunda,

6- Haksız olarak yakalanıp hapsedilmekten korkan kimseye,

7- Gittiği takdirde mal, can veya namusun zâyi olmasından korkan kimselere

Cuma farz değildir. (Bunlardan mükellefiyetleri düşer, sorumlu tutulmazlar).

Çetinoğlu: Cuma namazının sıhhatinin şartları nelerdir?

Sezgin: Onları da şöylece sıralamak mümkündür:

1- Cuma kılınacak yer, şehir veya şehir hükmünde olan yer olacak. Şehir, en büyük camii cuma ile mükellef olanları alamayacak kadar nüfusu olan yerdir. “Şehir, Bir idarecisi ve bir de hâkimi olan yer” diye de tavsif edilmiştir. Daha uzaktakiler şehir dışında sayılırlar.

Ayrıca, bir içtihada göre devletin şehir saydığı yer şehir kabul edilir.

2– İmam, devlet başkanı veya onun vekâlet ve / veya izin verdiği kimse olacak.

3- Camide cuma kılınmasına devlet izin verecek. (Devlet başkanının izni cami yapılırken ve ilk hutbe okunurken istenir). Bu izin bundan sonrası için de geçerli olur.

4- Öğle vaktinde kılınacak.

5- Hutbe okunacak.

6- Cami herkese açık olacak.

7- Cemaat ile kılınacak.

Yukarıdaki şartların bazı maddelerinde ehli Sünnet mezhepleri arasında farklılık varsa da genel esaslarda ciddî bir ihtilaf yoktur. Bunlar daha çok, cemaatin kaç kişi olacağı, bir şehirde bir yerde Cuma kılınması gibi hususlardadır.

Çetinoğlu: Cami yapılacak yere ve cuma hutbesi okuyacak kişiye izin verme yetkisi kime aittir?

 

Sezgin: Selçuklu ve Osmanlı döneminde yapılmış camilerin tamamına cami yapılmadan önce, beş vakit ve Cuma kılınmak üzere devlet başkanı olan padişah tarafından ‘cami yapma izni‘ verilmiştir. Caminin tamamlanmasından sonra da hutbe okuyacak hatibi için hayat boyu geçerli yetki verilmiştir.

Ahmet Hamdi Akseki’nin 1957 yılında basılan ‘İslam Dini‘ isimli eserinin 172. sayfasında belirttiğine göre; Cumhuriyet döneminde Diyanet İşleri Başkanlığı bu konudaki bir izin talebine 6.2.1933 tarihinde köylerde de Cuma kılınabileceğine yazılı olarak izin vermiştir

Bu izinden sonra Diyanet İşleri Başkanı Rifat Börekçi ile Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal ATATÜRK arasında yapılmış bir görüşmeye dayanılarak, 16 Şubat 1934 tarihinde, Diyanet İşleri Başkanlığı’nda yazılarak, Cumhurbaşkanı’nın imzası alınan bir yazı ile devlet başkanına ait olan, nereye cami yapılacağı ve kimin hutbe okuyacağına dairCUMA BERATI” denilen izin verme yetkisi Vilayet ve Kaza müftülerine devredilmiştir.

Hâlen çerçeveli bir levha olarak, bütün camilerde bulunan ‘Cuma Beratı‘ olarak anılan bu izin belgesi, caminin bağlı olduğu il ve ilçe Müftüsünce imzalanmaktadır.

Bu belgenin aslı tarafımdan yüksek lisans çalışmam sırasında, Cumhurbaşkanlığı arşivi il ve ilçe müftülüklerinin arşivlerinde yapılan araştırmalarda aslı veya suretine rastlanılmamıştır. Meslekteki büyüklerimize ait beyanlar ise, 1965 yılında Kocatepe Camii yanındaki binaya taşınırken, ‘Başkanlık ulemâsından yetkili bazılarının yeni binaya eski evrak yakışmaz‘ diyerek, mevcut Başkanlık arşivindeki evrakın SEKA‘ya kâğıt yapılmak üzere gönderildiklerini anlatmışlardır.

Çetinoğlu: Meraklılarının sorduğu bir soru var: Osmanlı saraylarının içinde niçin cami yok?

Sezgin: Evet! İçinde çok büyük mekânlar, salonlar, hatta tiyatro bile bulunan Osmanlı sarayında Cuma namazı kılınacak caminin niçin bulunmadığı sorusu zaman zaman sorulur.

Cuma namazının kılındığı ve Cuma hutbesinin okunduğu yerin kapısı herkese açık olacak. Böyle olmaz da gelmek isteyenlerden içeri giremeyecek yerlerde kılınan Cuma namazı sağlıklı olmaz, geçersiz sayılır. ‘Halkın serbestçe giremediği, avlularla, surlarla çevrili, girilmesi için özel izin gerektiren yerlerde Cuma kılınamaz‘ kuralı gereği, Osmanlı Saraylarında Cuma namazı kılınabilecek cami yapılmamıştır.

Küçük, mescit şeklindeki yapılar ise, ikamet edenlerle çalışanların günlük namazlarını kılabilmeleri için yapılmıştır.

Bir de Osmanlı Sultanları, halkın içine girmeyi, onları dinleyerek halkın ihtiyaçlarını ve taleplerini almayı çok önemserlerdi. Onun için her Cuma günü resmî tören düzenlenerek yapılan Cuma Selamlığı’na giderek büyük bir camide halkla birlikte namaz kılmak ve cemaate iştirak eden halktan, isteyen herkesle görüşme, dilekçe kabul etme faaliyetleri sebebiyle de saraya cami yapılsa, belki bu işten vazgeçileceği endişesini de zikretmek lazımdır.

Çetinoğlu: Her camide bulunan; kürsü, minber ve mihrap hakkında da bilgi lütfeder misiniz Hocam?

Sezgin: Caminin ana giriş kapısından girildiğinde sağ karşıda minber vardır. Bu kelime, ‘Mimber‘ şeklinde de söylenir. Mimber, Hz. Peygamber’in ilk yaptığı Kuba Mescidi ile Mescid-i Nebi’de de vardı. İlk önce bir Hurma kütüğü konulmuştu. Hz. Peygamber, bu kütüğün üstünde hutbe okurdu. Kısa bir süre sonra bu kütük kaldırıldı ve üç basamaklı bir mimber yapıldı.

Bektaşi Dergâhları başta olmak üzere bu üç basamaklı minber sembolik anlamı sebebiyle muhafaza edilir. Bektaşiler bu sembolik minbere Taht-ı Muhammed adını verirler. ‘Allah’ın Nuru’nu temsil ettiği kabul edilen ‘çerağlar / çıra, mum ve / veya benzeri aydınlatıcılar bu tahtın üstüne konulur.

Toplantıya katılanlar, “Taht-ı Muhammed”den parlayan ilahî ışıkla aydınmış olur.

Camide Minber Hz. Peygamberin aynı zamanda devlet başkanı olmasından sebep, devleti temsil eder. Devlete ait işler ciddî ve resmî işlerdir. Bu sebeple hutbe resmî devlet metni‘  olarak devleti kuran iradenin diliyle okunur.

Karahanlı, Selçuklu, Akkoyunlu, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran iradenin özü aynı şekilde Türk’tür; dili Türkçedir.

Çetinoğlu: Günümüzde bazı yerlerde Kürtçe Hutbe okunmasını isteyenler var

Sezgin: Afedersiniz Kürtçe ne zaman devlet dili olmuştu? Kürtçe denilen dilde ‘Kürt‘ ve ‘Kürtçe‘ kelimeleri var mıdır? Varsa  Kürtçe biliyor musunuz?‘ diye sorulmuyor da niçin Kırmançca biliyor musunuz?‘ diye sorulur. “Gorani” ve “Sorani” bölgelerinde de soru aynı şekildedir.

Bu sorular ‘ben Kürdüm‘ diyenleri aşağılamak veya Kürt’ü, ve / veya Kürtlüğü inkâr anlamına da soruluyor değil. Bir parça Kırmanç dili veya şivesi öğrenmiş, Gorani ve Sorani bölgelerinde ilmî araştırma yapmış biri olarak merakımı gidermek için soruyorum.

Çetinoğlu: Camideki iç mekânlardan söz ediyorduk

Sezgin: Caminin ana girişine göre karşıda ve sol tarafta bulunan ve halkın aydınlatılması maksadına yönelik konuşma yapılması için konulmuş KÜRSÜnün halkı temsil ettiği kabul edilir. Aydınlatılması gereken en önemli kesim halk olduğu için kendiliğinden böyle bir kabul ortaya çıkmış olabilir.

Kürsü, Peygamberimiz Hz. Muhammed’in din nasihattir hadisleri gereği nasihat makamıdır. Kürsü’de halkın kolayca anlayacağı bir dil ile konunun anlaşılması için hikâye, darb-ı mesel, şiir, fıkra gibi şeylerden de yararlanılabilir.

Çetinoğlu: Sonuncu ve en önemli bölüm: Mihrab

Sezgin: Caminin ana giriş kapısına göre tam karşıdaki duvarın ortasında ise, halkla devleti birleştiren ve herkesi ‘Hak Divanı’nda buluşturan Mihrab vardır.

Mihrab’da namazı kıldıracak imam bulunur. Bu makamda bulunmak “Hak Divanı diye de anlatılan, Allah’ın huzurunda olmanın vakar ve ciddiyeti vardır. Bu sebeple de herkesi Yüce yaratanın huzurunda, O’nun rahmetine nail olmaya dâvet yapılır. Peşinden namazı kıldıracak olan imam niyet eder: Niyet ettim, Allah rızası için …… Namazının farzını kılmaya ve imam oldum bana tabi olanlara (uyanlara) Der.

Mihrap, siyasetin asla olamayacağı, tam bir tarafsızlık gerektiren, Allah’la baş başa olmanın idrak noktasıdır.

Cemaat, eskiden imama uyarken,  Durdum Divana (Hak divanı kastedilir) uydum hazır olan imama derdi. Bu ifâde yukarıda anlatılanlarla uyum ve ahenk içinde olmayı da ifade ederdi.

Üzülerek ifade etmeliyiz ki, bu makamların özelliklerini koruyamazsak, dini koruyamamış hâle düşeriz.

Allah dinini ve Kitabını kıyamete kadar koruyacaktır. Bunda şüphe yok, ama hangi coğrafyada, hangi milletin gönlünde koruyacağını ise, sadece O biliyor.

Biz ise, bu topraklarda, milletimizin elinde ve gönlünde asırlardır duran İslam’ın sancaktarlığı da dâhil, bütün değerlerimizi kıyamete kadar muhafaza edelim istiyoruz.

Çetinoğlu: Hocam çok teşekkür ederim. Bir başka sohbetimizde, camilerdeki yıldızlı işaretleri ve bunların temsil ettiği değerleri, çiçek resimlerini ve anlamlarını konuşuruz inşallah.

Sezgin: İnşallah

  21 Temmuz 2013

http://www.kocaeliaydinlarocagi.org.tr/Yazi.aspx?ID=4820

YORUM YAP

Bağdar Caddesi Escorthamile pornobodrum escortbahis sitelerigaziantep escortgaziantep escortmaltepe escortbostancı escortanadolu yakası escortizmir escortdeneme bonusu veren sitelerhttps://www.tedxpenn.com/escort ankaraankara escorthttps://greenhousecraftfood.com/ataşehir escortbetperBetofficeMebbismatbetholiganbettrendyol indirim kodutipobetPusulabetCasibomstarzbet giriştipobetbetturkey twitterbetturkey girişvevobahisgobahisbetsatligobetistanbul escortslot siteleri https://en-iyi-10-slot-siteleri.comsekabetstarzbet adamsah.netbahis sitelerimarsbahiswinxbetbahis sitelericasino siteleriselçuksportsdeneme bonusuistanbul escortcasibomstarzbetpiabetstarzbet girişstarzbet girişbahsegelbahsegelklasbahisankara kombi servisiklasbahisbetebetbelugabahistipobetmariobetbetistmersin günlük kiralık evmarkajbetparibahisbetineceltabetmatadorbetgrandpashabetcasibomgobahisparmabetbettiltbetnisbetsatbetorspinligobetbetkanyonbetturkeyonwinsahabetrokubetmarsbahisextrabetikimisliwinxbetbahisalgorabetelexbetfunbahisartemisbetbetmatiksupertotobetoleybetbetlikekralbetperabetimajbetlimanbetsavoybetintobetdiscountcasinomostbetbetroadpiabetmeritkingholiganbetjasminbetasyabahisredwinbetkolikdiscountcasino7slotsmilanobetelitbahisorisbetxslotaresbetfavoribahispadisahbetnakitbahispolobetsekabetmatbetpalacebetmrbahistulipbetnorabahismilosbetrexbetjetbahisjojobetonbahissuperbetinbetexperbetperbahigopokerbetalordbahisvdcasinocasinovalebetonredpinupbahis1000baymaviakcebetnoktabetneyinebetturkeymariobetfavorisen1xbetBelge istemeyen bahis siteleribahiscomtipobetgrandbettingtruvabetbahiscasinotarafbetbahiscommariobetbetistmarkajbetbetinematadornetcasibombelugabahisbetebet1xbetasyabahiscasinovalediscountcasinoelexbetfavoribahisbahiscombahiscombelugabahisbelugabahisbetistbetistceltabetceltabetklasbahisklasbahismariobetmariobetrestbetrestbettarafbettarafbettipobettipobetcasibomcasibomcasibomcasibomstarzbetsahnebetlimanbetredwinmatadorbetmatadorbetbetkombetkom
escort Bağcılar escort Bahçelievler escort Bakırköy escort Bayrampaşa escort Beylikdüzü escort Güngören escort İstiklal escort Kadıköy escort Sultanbeyli escort Üsküdar escort Avsallar escort Mahmutlar escort Oba escort Mecidiyeköy escort Ölüdeniz escort Güllük escort Kültür escort Ataşehir escort Avcılar escort Başakşehir escort Esenler escort Esenyurt escort Fatih escort Gaziosmanpaşa escort Kartal escort Küçükçekmece escort Maltepe escort Pendik escort Sultangazi escort Ümraniye escort Adapazarı escort Yalıkavak escort güvenilir casino siteleri Yalova escort Muğla escort Aydın escort Çanakkale escort Balıkesir escort Tekirdağ escort Manisa escort Trabzon escort Kahramanmaraşescort Kütahya escort Osmaniye escort Sivas escort Tokat escort Çorum escort Yozgat escort Isparta escort Elazığ escort Ordu escort Edirne escort Erzincan escort Zonguldak escort Rize escort Uşak escort Kırşehir escort Erzurum escort Giresun escort Amasya escort Sinop escort Niğde escort Bolu escort Karaman escort Kırıkkale escort Bayburt escort Ardahan escort Gümüşhane escort Artvin escort Çankırı escort Bartın escort Sinop escort Bilecik escort Karabük escort Burdur escort Nevşehir escort Kıbrıs escort Kırklareli escort Kastamonu escort Düzce escort Aksaray escort Adıyaman escort Afyon escort Arnavutköy escort Bebek escort Beşiktaş escort Beykoz escort Beyoğlu escort Büyükçekmece escort Çatalca escort Çekmeköy escort Eyüpsultan escort Kağıthane escort Sancaktepe escort Sarıyer escort Şile escort Silivri escort Şişli escort Taksim escort Zeytinburnu escort Aliağa escort Balçova escort Bayındır escort Bayraklı escort Bergama escort Beydağ escort Bornova escort Buca escort Çeşme escort Çiğli escort Karşıyaka escort Fehiye escort Marmaris escort Gaziemir escort Dikili escort Menderes escort Menemen escort Torbalı escort Atakum escort Çerkezköy escort Yenişehir escort Bodrum escort Toroslar escort Tarsus escort Silifke escort Mezitli escort Erdemli escort Anamur escort Akdeniz escort Melikgazi escort Elbistan escort Lüleburgaz escort İzmit escort İlkadım escort Çorlu escort Battalgazi escort Yeşilyurt escort Milas escort Ceyhan escort Çukurova escort Kozan escort Sarıçam escort Seyhan escort Emirdağ escort Sandıklı escort Merzifon escort Suluova escort Taşova escort Altındağ escort Batıkent escort Çankaya escort Çubuk escort Etimesgut escort Haymana escort Kahramankazan escort Keçiören escort Kızılcahamam escort Mamak escort Polatlı escort Pursaklar escort Sincan escort Ulus escort Yenimahalle escort Aksu escort Alanya escort Belek escort Demre escort Döşemealtı escort Elmalı escort Finike escort Gazipaşa escort Kaş escort Kemer escort Kepez escort Konyaaltı escort Korkuteli escort Kumluca escort Lara escort Manavgat escort Muratpaşa escort Serik escort Side escort Didim escort Efeler escort Nazilli escort Söke escort Altıeylül escort Ayvalık escort Bandırma escort Bigadiç escort Burhaniye escort Dursunbey escort Edremit escort Erdek escort Gömeç escort Gönen escort Havran escort İvrindi escort Karesi escort Kepsut escort Susurluk escort Büyükorhan escort Gemlik escort Görükle escort Gürsu escort Harmancık escort İnegöl escort İznik escort Karacabeyescort Kestel escort Mudanya escort Mustafakemalpaşa escort Nilüfer escort Orhangazi escort Osmangazi escort Yıldırım escort Biga escort Çan escort Gelibolu escort Karahayıt escort Merkezefendi escort Pamukkale escort Keşan escort Aziziye escort Palandöken escort Yakutiye escort Odunpazarı escort Tepebaşı escort Araban escort İslahiye escort Karkamış escort Nizip escort Nurdağı escort Oğuzeli escort Şahinbeyescort Şehitkamil escort Yavuzeli escort Bulancak escort Espiye escort Görele escort Altınözü escort Arsuz escort Antakya escort Defne escort Dörtyol escort Erzin escort Hassa escort İskenderun escort Kırıkhan escort Kumlu escort Payas escort Reyhanlı escort Samandağ escort Eğirdir escort Yalvaç escort Foça escort Karabağlar escort Kemalpaşa escort Kiraz escort Kınık escort Konak escort Narlıdere escort Ödemiş escort Tire escort Urla escort Safranbolu escort Akhisar escort Alaşehir escort Kırkağaç escort Salihli escort Sarıgöl escort Şehzadeler escort Soma escort Turgutlu escort Yunusemre escort Akkışla escort Bünyan escort Develi escort Kocasinan escort Talas escort Yahyalı escort Gazimusağa escort Girne escort İskele escort Lefke escort Lefkoşa escort Başiskele escort Çayırova escort Darıca escort Afşin escort Dulkadiroğlu escort Göksun escort Onikişubat escort Türkoğlu escort Kızıltepe escort Mut escort Dalaman escort Gümbet escort Datça escort Kavaklıdere escort Köyceğiz escort Menteşe escort Turgutreis escort Ula escort Yatağan escort Fatsa escort Altınordu escort Ünye escort Düziçi escort Kadirli escort Ardeşen escort Akyazı escort Arifiye escort Erenler escort Geyve escort Hendek escort Karasu escort Kaynarca escort Sapanca escort Derince escort Dilovası escort Gebze escort Gölcük escort Kandıra escort Karamürsel escort Kartepe escort Körfez escort Akşehir escort Beyşehir escort Bosna escort Ereğli escort Karapınar escort Meram escort Selçuklu escort Gediz escort Simav escort Tavşanlı escort Doğanşehir escort Bafra escort Çarşamba escort Boyabat escort Kapaklı escort Süleymanpaşa escort Erbaa escort Niksar escort Turhal escort Akçaabat escort Of escort Ortahisar escort Yomra escort Armutlu escort Çiftlikköy escort Çınarcık escort Akdağmadeni escort Boğazlıyan escort Sarıyaka escort Sorgun escort Alaplı escort Çaycuma escort Devrek escort Ereğli escort Kilimli escort Kozlu escort