DOLAR
EURO
STERLIN
FRANG
ALTIN
BITCOIN

BULGARİSTAN’IN GİZLİ TARİHİ VE OSMANLI DÖNEMİ -5-

Yayınlanma Tarihi :
BULGARİSTAN’IN GİZLİ TARİHİ VE OSMANLI DÖNEMİ -5-

Savder TANIK

I. Vidin İsyanı

1849’da, Vidin’e bağlı Boynitza köyünde; Velço adlı bir köy öğretmeni ile Vasili ve Puyo adlı köy papazı önderliğinde, gospodarlık sistemine (Bir çeşit ağalık)  karşı bir ayaklanma baş göstermiş. Sırpların, 10.000 asker ile sınırda beklediği söylentisi ise isyanın diğer köylere yayılmasına neden olmuş.

Osmanlı yetkilileri, vakit kaybetmeksizin isyancılara nasihatçiler göndermiş, bunun çare olmaması ile de isyancılara karşı düzenli bir askeri birlik yola çıkarılmış.

Osmanlı ordusunun geldiğini duyan asiler, dağılırken isyanın önde gelenleri de Sırbistan’a kaçmış. Ancak; bunlar, daha sonra Sırbistan tarafından Osmanlı Devleti’ne iade edilmiş.

Sırbistan, Osmanlı toprağı değil mi?

Osmanlı, 1829 Edirne Antlaşması ile Sırbistan’a özerklik vermiş. Ancak, Sırplar; bununla yetinmemiş, topraklarını bir üs gibi Bulgarlara kullandırmak ve onlara personel ile lojistik destek vermek suretiyle bağımsızlığı elde etmeye çalışmış. Rusya’yı arkalarına almaları ise Osmanlı’nın bu ülkeye müdahalesini zorlaştırmış.

Bulgar Kilisesi’nin Kurulması

1849’da, Patrikhane’nin izni ve Sultan Abdülmecit’in onayı ile Patrikhane’ye bağlı Bulgar Kilisesi kurulmuş. Bundan sonra, Bulgar Kilisesi; Patrikhane ile olan ilişkisini her geçen gün gevşetmiş, bağımsız bir kilise gibi hareket etmeye başlamış.

Sultan Abdülmecit; bunu, neden kabul etmiş?

Sultan Abdülmecit; bu demokratik açılım ile Bulgar halkının sevgi ve saygısını kazanmaya, isyanın tabana da yayılmasını engellemeye çalışmış.

Demokratik açılımların bir faydası oldu mu?

Osmanlı, Tanzimat ile Fatih Sultan Mehmet’ten o güne kadar olan en büyük demokratik açılımı yapmış. Gayrimüslim tebaa ile Müslim tebaa arasındaki farkı kaldırmış.

Bundan sonra, gayrimüslim tebaa ve yabancılar; yabancı devletler ile yapılan antlaşmalar sonucu kazandıkları yeni haklar ile Müslim tebaaya oranla imtiyazlı bir konuma gelmiş. Bu sefer de Müslim tebaa arasında sorunlar çıkmaya başlamış.

Sonuç olarak; demokratik açılımlar, ayrılıkçı hareketlere çare olamamış, sadece Osmanlı’ya zaman kazandırmış.

Niçin?

Osmanlı; 1789 Fransız devrimi ile 1830 ve 1848 devrimlerini iyi tahlil edememiş, ne anlama geldiğini anlayamamış, ya da anlamak istememiş.

Topraklarında, Panhelenizm-Panslavizm rüzgârlarının hızla estiği bir ortamda, vatandaşlık temeline dayalı sanal Osmanlı kimliği ile toplumsal bütünlüğü sağlayacağını zannetmiş.

Gayrimüslim tebaa tanıdığı hak ve hürriyetler ile asli unsuru olan Müslim tebaayı ikinci sınıf vatandaş konumuna düşürmüş.

Gayrimüslim tebaanın eğitim ve refah seviyesi yükselirken, eğitimsizlik ve fakirlik Müslim tebaanın kaderi olmuş. Dolayısıyla bu kesimde de desteğini kaybetmiş.

Yılların getirdiği alışkanlık ve birikimi yetersiz yöneticiler, uygulamaya konulan kanunların ağır aksak işleyişine neden olurken, güçlü bir merkezi yönetim oluşturulamamış.

Ekonomik sorunlar-siyasi olaylar-büyük devletlerin tehdit ve tacizleri, her açılım sonrasında; Osmanlı’nın aleyhine işleyen, yeni bir açılımı gündeme getirmiş. Bu da asileri cesaretlendirmiş, güçlendirmiş nihayetinde de isyanların büyümesine yol açmış.

1849 Romen Ayaklanması

1849’da, “1848 devrimini” örnek alan Romenler; Romanya’yı kurmak amacıyla Osmanlı’ya özerk bir statü ile bağlı bulunan Eflak ve Boğdan’da ayaklanmış, isyan burası ile sınırlı kalmayarak Rusya’nın egemenliğinde bulunan Besarabya’ya da (Moldova) sıçramış.

İsyan, Osmanlı ve Rus askeri birliklerinin ortak müdahalesi ile bastırılmış.

II. Vidin İsyanı

1850’de, Kaptan Kristo-Stolo Todorov-İvan Kulin-Pırvan Bırbanov ve-Petko Marinov’dan oluşan komite tarafından, Vidin‘de yeni bir isyan başlatılmış.

İsyan; kısa sürede, 80 köye yayılmış, isyancı sayısı da 10.000’e kadar yükselmiş.

Asiler; bölgede bulunan ve o gün için stratejik önem arz eden tesis ve kurumları ele geçirmiş, bölgeyi dışa bağlayan yolları kontrol altına almış, bölgenin ileri gelenlerini katletmiş. Bununla kalmayan asiler, erkek-kadın-çocuk demeden, Türk ve Müslümanları öldürmeye başlamış, Bulgaristan’ın diğer şehirlerine gönderdikleri isyancılar ile de Bulgarları isyana teşvik etmiş.

Osmanlı Hükümeti’nin, tereddütte kalarak düzenli bir askeri birliği bir türlü yola çıkarmayışı; asileri cesaretlendirmiş, saldırıların Vidin Kalesi’ni hedef alan bir boyuta kadar da gelişmesine yol açmış.

Sabri Paşa olayından dolayı sürekli çekimser kalan Vidin Vilayet Meclisi, durumun ciddiyeti karşısında, “ başıbozuk birliklerin, asiler üzerine sevk edilmesi” kararını almış.

İsyan; başıbozuk birliklerce bastırılmış, bölge Ali Rıza Paşa komutasında gelen düzenli askeri birliklerce de kontrol altına alınmış. Ancak; Sırbistan’a kaçan asiler, sınırı geçerek bölgede tekrar tehdit unsuru olmuş. Bunun üzerine Ali Rıza Paşa’ya bağlı düzenli askeri birlikler, Sırbistan’a girerek asilerin peşine düşmüş. Bu da Sırbistan’ın asilere olan desteğini kesmesine neden olmuş.

İsyanın karakteristik özelliği nedir?

Bulgar asiler; Niş İsyanından, kendilerine ders çıkararak Rusya’nın desteğinin önemini kavramışlar. Geçmişteki Bulgar isyanları ile 1848 devrimlerini inceleyerek Bulgaristan’ın geneline yayılacak bir isyanı planlamışlar. Bu bakımdan I. Vidin İsyanı bunun provası,  II. Vidin İsyanı ise bunun bir uygulamasıdır. Bunun için bu isyan, o ana kadar vuku bulan Bulgar isyanları içinde en organize ve yaygın olanıdır. Buna karşılık Osmanlı Hükümeti, bu isyanı iyi analiz edememiş, tereddütte kalarak zamanında müdahale etmemiş, isyanın yayılmasını ve büyümesini engelleyememiş.

Osmanlı Hükümeti, neden tereddütte kaldı?

Osmanlı Hükümeti, önce bunu önemsemedi, isyanın yayılması ve büyümesi karşısında da telaşa kapıldı, çatışmaların Türk-Bulgar çatışmasına dönüşerek Rusya’nın müdahil olması ise en büyük endişe kaynağı idi.

Siyasi Af

1850’de, Bağımsız Bulgar Kilisesi’nin fikir babalarından biri olan İlarion Makaripolski affedilmiş, affedilmesi ile de İstanbul’a dönmüş.

Kırım Savaşı

1854’te, 2000 kişiden oluşan bir Bulgar gönüllü ordusu, Rusların safında Kırım Savaşı’na katılmış.

Eğitim Seferberliği

1856’da, Köy ve kasabalarda Bulgarca okuma-yazma öğreten, Çitalişte adı verilen okuma odaları açılmaya başlanmış.

Basın Yayın Furyası

1856’da, Bulgarlar arasında milli duygular ile bağımsızlık fikirlerin yayılmasını hedefleyen kitap sayısı, yılda ortalama 70’e yükselmiş. Bu kitapların birçoğu ise Avusturya-Romanya-Rusya’da basılarak ülkeye gönderilen kitaplardan oluşmuş.

Yine aynı yılda, Bulgaristan ve dışında Bulgarca çıkan gazete-dergi sayısı 95’e yükselmiş. Bunun 32 tanesi ise Osmanlı topraklarında basılarak yayınlanmış.

Basılıp, yayınlanan tüm kitap, gazete ve dergilerin finansmanını ise Rusya-Avusturya ve Romanya’da yaşayan Bulgar işadamları üstlenmiş.

Romanya’nın Kuruluşu

1859’da, Osmanlı’ya özerk statü ile bağlı bulunan, Eflak ve Boğdan birleşerek Romanya’yı oluşturmuş.

Bulgar Kilisesi’nin Bağımsızlığını İlan Etmesi  

1858’de İlarion Makaripolski’nin başpiskopos olması, Patrikhane ile ilişkileri kopma noktasına getirmiş, gerginlik öyle bir safhaya gelmiş ki Bulgarlar, Patrikhane’yi Hıristiyan Katolik mezhebine geçmekle tehdit etmişler.

1860’da İlarion Makaripolski, Bulgar Kilisesi’nin bağımsızlığını ilan etmiş. Tabii ki bu ne Patrikhane, ne de Osmanlı Devleti tarafından tanınmamış.

Eyaletten Vilayete Geçiş

Tanzimat ile eyalet sisteminden, merkezi yönetime geçilmesi kararlaştırılmış ise de bunun bir türlü uygulamasına geçilememiş.

1861’de, Cebel-i Lübnan’da; çıkan karışıklık ve büyük devletlerin müdahalesi ile de özerk bir yapının kurulması, bardağı taşıran son damla olmuş. Bunun sonucu olarak, merkezi yönetim çalışmaları hızlandırılmış, 1864’te de “Vilayet Nizamnamesi” çıkarılmış.

Uygulamada, önce bir pilot bölge seçilmesi, burada kazanılacak tecrübe ile de safha, safha diğer bölgelere geçilmesi gibi bir strateji izlenmiş.

Niş-Vidin-Rusçuk eyaletleri birleştirilerek “Tuna Vilayeti” adı altında ilk uygulamaya geçilmiş, başına da Mithat Paşa getirilmiş.

Bulgar Gizli Merkez Komitasının Kurulması

Bulgar tarihçiler; Bulgar Gizli Merkez Komitası’nın kurulmasını, Bulgar milli kurtuluş hareketinin başlangıcı olarak kabul ediyor.

Bulgar Gizli Merkez Komitası; 1866’da, “1862’den bu yana bu konuda çalışmaları bulunan ve Bulgar çetecilerinin ideoloğu sayılan Georgi Rakovski” tarafından kurulmuş.

Georgi Rakovski kimdir?

1821’de, Bulgaristan’ın Kuzeydoğusunda bulunan Kotel kasabasında doğmuş. Zengin, vatansever bir Bulgar ailesinden geliyor.

Fener Rum Ortodoks Koleji’nde eğitim-öğrenim görmüş, terör eylemi nedeni ile idama mahkûm olmuş, Yunanlı bir arkadaşının yardımı ile Yunanistan’a kaçırılmış.

Balkanları gezmiş, Balkan komitacıları ile tanışmış, Romanya’da komitacılık faaliyeti nedeniyle tutuklanmış ise de oradan Paris’e kaçmış.

1848’de, Paris Komünü direnişine katılmış.

1849’da, gizli olarak İstanbul’a dönmüş, Bağımsız Bulgar Kilisesi eylemlerine iştirak etmiş, Rus elçiliği ile ilişki kurmuş.

1861’de, Belgrat’a gelmiş.

1862’de, içinde Sırpların da yer aldığı Bulgar Gönüllüler Örgütü ve Bulgar Lejyonunu kurmuş.

1866’da, Bükreş’e geçerek Bulgar Gizli Merkez Komitası’nı inşa etmiş.

Örgütün Hedefi, Yapısı ve Eylem Stratejisi

Örgüt, bağımsız bir Bulgar Devleti’ni kurmayı amaçlamış.

Örgüt yapısı, Bükreş’te inşa edilen merkez komitası ile bu komitanın emir, talimat ve kontrolünde hareket eden, Romanya’nın Bulgaristan sınırında üstlenen çetelerden oluşmuş.

Çeteler, az sayıda personelden oluşan, vur kaç taktiğini uygulayan, hızlı hareket eden bir yapıda organize edilmiş.

Örgütün temel stratejisi; küçük gruplar halinde Bulgaristan’a sızmak, baskınlar düzenlemek, propaganda yapmak, yeni eleman-taraftar kazanmak,  lojistik destek sağlamak, neticede kurtarılmış bölgeler oluşturmak şeklinde imiş.  Bunu uygulayan Bulgar çeteleri ise her defasında büyük kayıplar vererek geri çekilmek zorunda kalmış. Bunun için de bu strateji ve taktikler eleştirilmeye başlanmış.

1867’de Georgi Rakovski, yakalandığı tüberküloz hastalığı nedeni ile Bükreş’te ölmüş. Bunun sonucu olarak; Bulgar Gizli Merkez Komitası,  Rusya’nın da tavsiyesi ile eylemlerine ara vermiş.

 -DEVAM EDECEK-

YORUM YAP

Bağdar Caddesi Escortmaltepe escortbostancı escortanadolu yakası escortdeneme bonusu veren sitelerhttps://www.tedxpenn.com/https://greenhousecraftfood.com/ataşehir escortstarzbetpiabetbonusxslotistanbul escort bayanbetturkeybetturkeystarzbetxslotzbahiszbahisBetpas thebarbeehousewife.comGrandpashabetdeneme bonusuhttps://www.cafeneve.com/https://www.corkbin.com/istanbul escortdeneme bonusugaziantep escortgaziantep escortporno izleşişli escortcasibomcasibomcasibom güncel girişistanbul escortbeylikdüzü escortcasibommarsbahisonwincasibomstakebets10 güncel girişstakejokerbetmarsbahis giriştümbet girişgrandpashabetgrandpashabetcasibom güncel girişcasibomwww.medlockprimaryschool.comcasibompusulabet girişOnwin resmi girişBodrum escortÇerkezköy escortSakarya escortMeritking giriş resmicasibom girisalobetankara escortGrandpashabetbetwoonspincoGrandpashabetjojobet girişbetebet girişnakitbahis güncel girişonwinjojobet güncel girişjojobetdinamobet güncel girişbetkanyon güncel girişotobet güncel girişcasibomjojobetjojobetjojobet güncel girişjojobet güncel girişjojobet güncel girişjojobet güncel girişjojobet güncel girişmatadorbet güncel girişmatadorbet güncel girişholiganbet güncel girişmarsbahis güncel girişmarsbahis güncel girişmeritking girişdumanbet güncel girişbetebet girişbahsegel güncel girişmarsbahisvaycasino güncel girişultrabet güncel girişcasibom güncel girişmarsbahis güncel girişonwin güncel girişnakitbahis güncel girişbetnanoaresbetbetexperbetsmovebetsmovebetistparibahisbetwoonjojobetsuperbetinbetwoonbetwoonselçuksportsCasibomcasibombets10 güncel girişjojobet970sekabet girişCasibommeritkingJojobetsetrabetsetrabetbets10tümbetcasibom güncelpusulabetpusulabetpusulabetpusulabetpusulabetJojobet güncelcasibom girişcasibom girişcasibom girişcasibomcasibomistanbul escortbets10 girişcasibomtipobetmeritkingcasibom girişmarsbahiscasibomcasibomcasibomdeneme bonusu veren sitelerDeneme Bonusu Veren Sitelerdeneme bonusu veren sitelerHoliganbetstarzbet girişcasibom girişsahabet girişcoinbaronwinjojobet girişonwinmeritking girişasyabahisGalabetcasibom girişcasibom girisCASİBOMbetewinotobetcasibomjojobettipobet güncel girişcasibom girişCasibomcasibom güncelbetorspin güncel girişcasibomcasibom güncel girişgrandpashabetmobilbahissahabet girişmarsbahis güncel girişcasibom girişcasibom girişjojobet girişmatadorbet güncel girişgrandpashabet güncel girişgrandpashabet güncel girişsahabet güncel girişjojobetsekabetcasibom güncel girişbahsegel girişholiganbetKocaeli Escortpusulabetmarsbahishiltonbetsekabet güncel girişonwin güncel girişbetmoonTümbetjojobetholiganbetcasibombetparksekabetonwinsahabetmatadorbetgrandpashabetmatadorbetmeritkingcasibomKocaeli EscortkingbettingMeritkingbiolinkmatbet güncel girişbetwoonvaycasinosekabetMadridbet GirişmadridbetholiganbetBets10onwinİzmit EscortOnwinparibahisbetturkeymatadorbetonwinonwin girişonwin güncel girişgrandpashabetjojbdn12süperbetincasibomMatadorbetonwin
escort Bağcılar escort Bahçelievler escort Bakırköy escort Bayrampaşa escort Beylikdüzü escort Güngören escort İstiklal escort Kadıköy escort Sultanbeyli escort Üsküdar escort Avsallar escort Mahmutlar escort Oba escort Mecidiyeköy escort Ölüdeniz escort Güllük escort Kültür escort Ataşehir escort Avcılar escort Başakşehir escort Esenler escort Esenyurt escort Fatih escort Gaziosmanpaşa escort Kartal escort Küçükçekmece escort Maltepe escort Pendik escort Sultangazi escort Ümraniye escort Adapazarı escort Yalıkavak escort güvenilir casino siteleri Yalova escort Muğla escort Aydın escort Çanakkale escort Balıkesir escort Tekirdağ escort Manisa escort Trabzon escort Kahramanmaraşescort Kütahya escort Osmaniye escort Sivas escort Tokat escort Çorum escort Yozgat escort Isparta escort Elazığ escort Ordu escort Edirne escort Erzincan escort Zonguldak escort Rize escort Uşak escort Kırşehir escort Erzurum escort Giresun escort Amasya escort Sinop escort Niğde escort Bolu escort Karaman escort Kırıkkale escort Bayburt escort Ardahan escort Gümüşhane escort Artvin escort Çankırı escort Bartın escort Sinop escort Bilecik escort Karabük escort Burdur escort Nevşehir escort Kıbrıs escort Kırklareli escort Kastamonu escort Düzce escort Aksaray escort Adıyaman escort Afyon escort Arnavutköy escort Bebek escort Beşiktaş escort Beykoz escort Beyoğlu escort Büyükçekmece escort Çatalca escort Çekmeköy escort Eyüpsultan escort Kağıthane escort Sancaktepe escort Sarıyer escort Şile escort Silivri escort Şişli escort Taksim escort Zeytinburnu escort Aliağa escort Balçova escort Bayındır escort Bayraklı escort Bergama escort Beydağ escort Bornova escort Buca escort Çeşme escort Çiğli escort Karşıyaka escort Fehiye escort Marmaris escort Gaziemir escort Dikili escort Menderes escort Menemen escort Torbalı escort Atakum escort Çerkezköy escort Yenişehir escort Bodrum escort Toroslar escort Tarsus escort Silifke escort Mezitli escort Erdemli escort Anamur escort Akdeniz escort Melikgazi escort Elbistan escort Lüleburgaz escort İzmit escort İlkadım escort Çorlu escort Battalgazi escort Yeşilyurt escort Milas escort Ceyhan escort Çukurova escort Kozan escort Sarıçam escort Seyhan escort Emirdağ escort Sandıklı escort Merzifon escort Suluova escort Taşova escort Altındağ escort Batıkent escort Çankaya escort Çubuk escort Etimesgut escort Haymana escort Kahramankazan escort Keçiören escort Kızılcahamam escort Mamak escort Polatlı escort Pursaklar escort Sincan escort Ulus escort Yenimahalle escort Aksu escort Alanya escort Belek escort Demre escort Döşemealtı escort Elmalı escort Finike escort Gazipaşa escort Kaş escort Kemer escort Kepez escort Konyaaltı escort Korkuteli escort Kumluca escort Lara escort Manavgat escort Muratpaşa escort Serik escort Side escort Didim escort Efeler escort Nazilli escort Söke escort Altıeylül escort Ayvalık escort Bandırma escort Bigadiç escort Burhaniye escort Dursunbey escort Edremit escort Erdek escort Gömeç escort Gönen escort Havran escort İvrindi escort Karesi escort Kepsut escort Susurluk escort Büyükorhan escort Gemlik escort Görükle escort Gürsu escort Harmancık escort İnegöl escort İznik escort Karacabeyescort Kestel escort Mudanya escort Mustafakemalpaşa escort Nilüfer escort Orhangazi escort Osmangazi escort Yıldırım escort Biga escort Çan escort Gelibolu escort Karahayıt escort Merkezefendi escort Pamukkale escort Keşan escort Aziziye escort Palandöken escort Yakutiye escort Odunpazarı escort Tepebaşı escort Araban escort İslahiye escort Karkamış escort Nizip escort Nurdağı escort Oğuzeli escort Şahinbeyescort Şehitkamil escort Yavuzeli escort Bulancak escort Espiye escort Görele escort Altınözü escort Arsuz escort Antakya escort Defne escort Dörtyol escort Erzin escort Hassa escort İskenderun escort Kırıkhan escort Kumlu escort Payas escort Reyhanlı escort Samandağ escort Eğirdir escort Yalvaç escort Foça escort Karabağlar escort Kemalpaşa escort Kiraz escort Kınık escort Konak escort Narlıdere escort Ödemiş escort Tire escort Urla escort Safranbolu escort Akhisar escort Alaşehir escort Kırkağaç escort Salihli escort Sarıgöl escort Şehzadeler escort Soma escort Turgutlu escort Yunusemre escort Akkışla escort Bünyan escort Develi escort Kocasinan escort Talas escort Yahyalı escort Gazimusağa escort Girne escort İskele escort Lefke escort Lefkoşa escort Başiskele escort Çayırova escort Darıca escort Afşin escort Dulkadiroğlu escort Göksun escort Onikişubat escort Türkoğlu escort Kızıltepe escort Mut escort Dalaman escort Gümbet escort Datça escort Kavaklıdere escort Köyceğiz escort Menteşe escort Turgutreis escort Ula escort Yatağan escort Fatsa escort Altınordu escort Ünye escort Düziçi escort Kadirli escort Ardeşen escort Akyazı escort Arifiye escort Erenler escort Geyve escort Hendek escort Karasu escort Kaynarca escort Sapanca escort Derince escort Dilovası escort Gebze escort Gölcük escort Kandıra escort Karamürsel escort Kartepe escort Körfez escort Akşehir escort Beyşehir escort Bosna escort Ereğli escort Karapınar escort Meram escort Selçuklu escort Gediz escort Simav escort Tavşanlı escort Doğanşehir escort Bafra escort Çarşamba escort Boyabat escort Kapaklı escort Süleymanpaşa escort Erbaa escort Niksar escort Turhal escort Akçaabat escort Of escort Ortahisar escort Yomra escort Armutlu escort Çiftlikköy escort Çınarcık escort Akdağmadeni escort Boğazlıyan escort Sarıyaka escort Sorgun escort Alaplı escort Çaycuma escort Devrek escort Ereğli escort Kilimli escort Kozlu escort