DOLAR 32,4156 % 0.19
EURO 35,7329 % 0.62
STERLIN 41,8107 % 1.05
FRANG 35,9177 % 0.16
ALTIN 2.326,05 % 0,24
BITCOIN 2.301.920 2.31

SURİYE JEOETNOLOJİSİNDE İDLİP 

Yayınlanma Tarihi :
SURİYE JEOETNOLOJİSİNDE İDLİP 

Ali BADEMCİ

alibademci@gmail.com

 

Kadim Suriye’nin Türkler’den önce de çok milletli, çok dinli ve İslâmi asırdan sonra da çok mezhepli olduğunu iyi bilmekteyiz. Roma ve Bizans Hristiyanlık döneminde de bu yönlü mezhep farklılıklarını ve sebeblerini elbette çok eski ve yeni kaynaklar ile tarih hareketlerinden anlayabilmekteyiz. O sebeble Hristiyanlık dönemini bilmeden, İslâmi dönemin izah zorluğu olduğu gibi, İslâmi dönemi açıklığa kavuşturmadan Suriye’nin bugünkü durumunu çözemezsiniz. Siyaset üretme iddiasında bulunanlar Hristiyan dönem ile İslâmi dönem ve bundan sonra berraklaşan jeoetnolojik haritanın farkında değildir. Meseleye bu yönü ile bakarsanız Suriye’de İslâmi, hatta Emevî döneminin hâtırası olan çılgın bir mezhep mücadelesini göremezsiniz. Suriye’de Emevi-Vahhabi-Baas dönemlerinde oluşturulan ve Arap dili ile bir ideologya halini alan derin Arap Milliyetçiliğidir. Ne yazık ki Türkî dönemlerde Türkçe, sırf devlet olmak sebeblerinden dolayı terkedilmiş, dolayısıyla meselenin tamamen etnik zemine oturması bilgisizlik veya batılıların kasıtlı durumlarından ötürü bugünkü hâli almıştır. Öyle olunca da ABD Suriye’de Arap Milliyetçiliğine karşı savaşacak güç bulamaz duruma gelmiş ve tarihte binlerce sefer denenip de netice alınmayan “Ekrad” kartına sarınılmıştır. Bu kartın işe yaramadığını  Selâhiddin Eyyubî şahsında  en güzel açıklayan da  İbnî Haldun’dur. Bu konuda Şeref Han’ın Şerefnamesi bile çok önemli bilgi ve belgeler niteliğindedir. Bu yazıda iyi bir Suriye numunesi İdlib’i inceleyecek ve kadavra durumuna getirilmiş Türklüğü izaha kavuşturacağız. İdlip bir “Suriye deneği” olarak ele alınacaktır. Aynı durumu Haleb ve Bayır-Bucak, Hama ve Hums gibi büyük yerleşim birimlerine teşmil edecek  çalışmalar aciliyet arzediyor. Elimizde herşey var ama çalışacak nitelikli insan yok! Maalesef siyaset, ilmi yozlaştırmış ve taşınabilirlik özelliğini kaybettirmiştir.

 

Bugünkü İdlib Suriye’nin normal büyüklükte konumu ile ondört ilinden biridir. Selçuklu, Osmanlı ve Memlûk döneminde burası sıradan bir kaza durumundadır. Birçok bölgesi köy görünümünde ve hâlen de öyledir. Doğuya doğru gidildikçe iptidailik artar ve geniş Suriye çölleri başlar. Esas olan güneyden gelen ve Türkiye ile Hatay’ın doğu hududunu çizen Asi Havzası’dır. Türkiye ve Suriye’de Afrin ile kendini tamamlayan Asi Havzası ekonomik yönden olduğu gibi jeo-etnik yönden de çok şey ifâde etmektedir. Çünkü daha evvel de birçok yazımızda konu ettiğimiz gibi Afrin+Asi Havzası Lübnan’da nehrin son bulduğu noktaya kadar tarihi Kıpçak-Karluk-Oğuz (Türkmen) şerididir. Araplar bu ile Muhafazatü’l İdlip derler ki bu deyimin Arap kültüründe neyi ifâde ettiği hususunun araştırılması gerekir. İdlip adının nasıl oluştuğu hususunu da etimolojik sözlüklerde  bulamıyoruz. İlk bakışta Türkçe fonetiğe uygunluğu görülmektedir; lâkin bu işi mütehassıs dilcilerin açıklaması gerekiyor. Güneydoğuda Maaret el-Numan ilçesi ilk Arap yerleşim merkezlerindendir. Fakat Baas devrinden önce diğer ilçelerden hemen Reyhanlı bitişiği ve bir Kuseyr toprağı olan Harim’de Türkçe’nin Arapça’dan fazla kullanıldığını biliyoruz. Harim’de Halep etkisi de fazladır, çünkü Araplar’ın Babü’l Hava adını verdikleri Cilvegözü ile Harim hemhududtur.  Numan’ın kuzeyi Cisrişuğur’ın güneyinde  Eriha ilçesi için  de aynı şeyleri söyleyebiliriz. Elbette İdlib’in doğusunda  Halep ikliminden pek farklı olarak  Arap ağırlığını kabul etmek lâzımdır ki  bunun tarihi kökleri vardır. İlginçtir ki Türkî dönemlerde son zamanlara kadar ayrılıkçı hareketler göremiyoruz; buralar Osmanlılığa çok bağlıdır ve mezhebî duygular da çok kuvvetlidir.

 

Bugünkü İdlip büyükçe bit il; 6000 km2 yüzölçümü ve 2 milyon civarında nüfusu bulunmaktadır. Bu büyüklük Lazkiye’nin 5 katı, Rakka’ya denk, Şam Vilâyeti’nin 2,5 katı, Haleb’in 1/3’ü kadar mesahadır. Selkin (Salgın-Salkıyye), Azmarin, Derkuş (Derguş), Kunaya, Killi, Misrin, Kufmoran, Kubra,Dana, Tokharim  gibi köy konumunda bulunan yerleşim merkezlerinin  özellikle Memlük devri  kayıtlarından iyice takip edilmesi gerekmektedir. Kuseyr ve Bayır Bucak Türk insanının,  anası Selkinli ise, babası Derkuş’ludur. Kuseyr’in birçok Türkçe konuşan ve bugün Türkmen diye adlandırılan   Asi Havzası köyleri bölünmüş yerleşim  yerleridir. Kuvvetle muhtemeldir ki Selkın bir Kıpçak boyunun adıdır; Altınözü Selkiya köyü Türkçe konuştuğu halde İdlip Selkın Arapça konuşmaktadır. İdlip kadar büyük ve önemli bir kültür merkezi olan Cisrişuğur üzerinde birçok açıklamalar yaptık. Burası Bayır-Bucak ve Hama kapısıdır. Zaten Türkiye Salkını’nı da içine alan bölgeler Bayır’dır ve bugünkü  mücadelenin mihengi noktasıdır. Asi Havzası’nda bulunan Karluk-Kıpçak ve Oğuzlar’ın çoğu son devir Arap ayrılıkçı hareketlerinde bugünkü Bayır ve Yayladağı’na itilmişlerdir. Bu insanları bugün etnik olarak birbirinden ayıramıyorsunuz. Selkinler’i, Araplar Arap olarak kabul etmez; bunların kız güzelliği, sarışınlığı ve mavi gözler Kıpçaklar’ı andırmaktadır. Şahsen bizim Osman Yorulmaz Hoca’nın bilhassa bu Selkinler üzerinde Kangılılar gibi mükemmel bir çalışma yapmasını arzu ederiz.

 

İlginç olan bir durumda Bayır Bucak’ın Yesevî inanç yapısının İdlip Asi Havzası’nda da  açıkça görülmesidir. İdlip hududları içinde bulunan ve mistik yapısı ile küçük bir köy olan  Savran-Sauran-Sabran Oğuzları üzerinde  yoğunlaşmak gerekiyor; çünkü bugün  külliyesi Yayladağı ile Altınözü arasında  Şeyhköy’de bulunan  Halvetî Şeyhi Ahmed Kuseyri’nin babası  Abdurrahman  Türkistan Savran doğumludur. O sebeble Savranlılar’ın da incelenmesi gerekiyor. Çünkü burası Hace Ahmed’in Yesi (Türkistan) şehrine sadece birkaç on  kilometre mesafededir. Ayrıca tarihi Sauran’ın  Kıpçak-Kazak kültüründe  Kızılorda’nın başkentliğini yapma gibi bir hususiyet ile Göktürkler sonrası  Şaman ve Müslüman Oğuzlar’ın hudut şehri konumunda bulunması da çok önemlidir. Savran aşiretinin Suriye’de Emir Timur ile mücadelelerini ve Karakoyunlular’ın yanında yer almalarını,   bu coğrafyada yaşayan Bayatlar’ın  Kara-Karacalı-Karakoyun gibi  soy ve boy adlarından anlıyoruz. Ayrıca Emir Timur’un Türkistan’da Savran katliamının Anadolu dönüşünde gerçekleştiğini yüzeysel de olsa bilmekteyiz. Celâleddin Mengüberdi ile Moğol istilâsından kaçan Savraniler’in Anadolu’da dağılımlarının da incelenmesi ve bugün bu isimle anılan  Anadolu köylerinin  açıklanması gerekiyor.

 

Elbette ortaya koyduğumuz bilgiler ham bilgilerdir; kültür tarihçilerimizin bu konulara açıklık getirmesi elbette ve özellikle İdlip Asi Havzası’nın Kuseyr ve Bayır’ın Halep yolu olduğunu daha doğru meskukat ile açıklığa kavuşturması lazımdır. Elimizdeki saha çalışmaları ile  bizler ancak bu kadar mesafe alabiliyoruz.

 

Muhabbetle.

YORUM YAP

Bağdar Caddesi Escorthamile pornobodrum escortbahis sitelerigaziantep escortgaziantep escortmaltepe escortbostancı escortanadolu yakası escortizmir escortdeneme bonusu veren sitelerhttps://www.tedxpenn.com/escort ankaraankara escorthttps://greenhousecraftfood.com/ataşehir escortbetperBetofficeMebbismatbetholiganbettrendyol indirim kodutipobetPusulabetCasibomstarzbet giriştipobetbetturkey twitterbetturkey girişvevobahisgobahisbetsatligobetistanbul escortslot siteleri https://en-iyi-10-slot-siteleri.comsekabetstarzbet adamsah.netbahis sitelerimarsbahiswinxbetbahis sitelericasino siteleriselçuksportsdeneme bonusuistanbul escortcasibomstarzbetpiabetstarzbet girişstarzbet girişbahsegelbahsegelklasbahisankara kombi servisiklasbahisbetebetbelugabahistipobetmariobetbetistmersin günlük kiralık evmarkajbetparibahisbetineceltabetmatadorbetgrandpashabetcasibomgobahisparmabetbettiltbetnisbetsatbetorspinligobetbetkanyonbetturkeyonwinsahabetrokubetmarsbahisextrabetikimisliwinxbetbahisalgorabetelexbetfunbahisartemisbetbetmatiksupertotobetoleybetbetlikekralbetperabetimajbetlimanbetsavoybetintobetdiscountcasinomostbetbetroadpiabetmeritkingholiganbetjasminbetasyabahisredwinbetkolikdiscountcasino7slotsmilanobetelitbahisorisbetxslotaresbetfavoribahispadisahbetnakitbahispolobetsekabetmatbetpalacebetmrbahistulipbetnorabahismilosbetrexbetjetbahisjojobetonbahissuperbetinbetexperbetperbahigopokerbetalordbahisvdcasinocasinovalebetonredpinupbahis1000baymaviakcebetnoktabetneyinebetturkeymariobetfavorisen1xbetBelge istemeyen bahis siteleribahiscomtipobetgrandbettingtruvabetbahiscasinotarafbetbahiscommariobetbetistmarkajbetbetinematadornetcasibombelugabahisbetebet1xbetasyabahiscasinovalediscountcasinoelexbetfavoribahisbahiscombahiscombelugabahisbelugabahisbetistbetistceltabetceltabetklasbahisklasbahismariobetmariobetrestbetrestbettarafbettarafbettipobettipobetcasibomcasibomcasibomcasibomstarzbetsahnebetlimanbetredwinmatadorbetmatadorbetbetkombetkom
escort Bağcılar escort Bahçelievler escort Bakırköy escort Bayrampaşa escort Beylikdüzü escort Güngören escort İstiklal escort Kadıköy escort Sultanbeyli escort Üsküdar escort Avsallar escort Mahmutlar escort Oba escort Mecidiyeköy escort Ölüdeniz escort Güllük escort Kültür escort Ataşehir escort Avcılar escort Başakşehir escort Esenler escort Esenyurt escort Fatih escort Gaziosmanpaşa escort Kartal escort Küçükçekmece escort Maltepe escort Pendik escort Sultangazi escort Ümraniye escort Adapazarı escort Yalıkavak escort güvenilir casino siteleri Yalova escort Muğla escort Aydın escort Çanakkale escort Balıkesir escort Tekirdağ escort Manisa escort Trabzon escort Kahramanmaraşescort Kütahya escort Osmaniye escort Sivas escort Tokat escort Çorum escort Yozgat escort Isparta escort Elazığ escort Ordu escort Edirne escort Erzincan escort Zonguldak escort Rize escort Uşak escort Kırşehir escort Erzurum escort Giresun escort Amasya escort Sinop escort Niğde escort Bolu escort Karaman escort Kırıkkale escort Bayburt escort Ardahan escort Gümüşhane escort Artvin escort Çankırı escort Bartın escort Sinop escort Bilecik escort Karabük escort Burdur escort Nevşehir escort Kıbrıs escort Kırklareli escort Kastamonu escort Düzce escort Aksaray escort Adıyaman escort Afyon escort Arnavutköy escort Bebek escort Beşiktaş escort Beykoz escort Beyoğlu escort Büyükçekmece escort Çatalca escort Çekmeköy escort Eyüpsultan escort Kağıthane escort Sancaktepe escort Sarıyer escort Şile escort Silivri escort Şişli escort Taksim escort Zeytinburnu escort Aliağa escort Balçova escort Bayındır escort Bayraklı escort Bergama escort Beydağ escort Bornova escort Buca escort Çeşme escort Çiğli escort Karşıyaka escort Fehiye escort Marmaris escort Gaziemir escort Dikili escort Menderes escort Menemen escort Torbalı escort Atakum escort Çerkezköy escort Yenişehir escort Bodrum escort Toroslar escort Tarsus escort Silifke escort Mezitli escort Erdemli escort Anamur escort Akdeniz escort Melikgazi escort Elbistan escort Lüleburgaz escort İzmit escort İlkadım escort Çorlu escort Battalgazi escort Yeşilyurt escort Milas escort Ceyhan escort Çukurova escort Kozan escort Sarıçam escort Seyhan escort Emirdağ escort Sandıklı escort Merzifon escort Suluova escort Taşova escort Altındağ escort Batıkent escort Çankaya escort Çubuk escort Etimesgut escort Haymana escort Kahramankazan escort Keçiören escort Kızılcahamam escort Mamak escort Polatlı escort Pursaklar escort Sincan escort Ulus escort Yenimahalle escort Aksu escort Alanya escort Belek escort Demre escort Döşemealtı escort Elmalı escort Finike escort Gazipaşa escort Kaş escort Kemer escort Kepez escort Konyaaltı escort Korkuteli escort Kumluca escort Lara escort Manavgat escort Muratpaşa escort Serik escort Side escort Didim escort Efeler escort Nazilli escort Söke escort Altıeylül escort Ayvalık escort Bandırma escort Bigadiç escort Burhaniye escort Dursunbey escort Edremit escort Erdek escort Gömeç escort Gönen escort Havran escort İvrindi escort Karesi escort Kepsut escort Susurluk escort Büyükorhan escort Gemlik escort Görükle escort Gürsu escort Harmancık escort İnegöl escort İznik escort Karacabeyescort Kestel escort Mudanya escort Mustafakemalpaşa escort Nilüfer escort Orhangazi escort Osmangazi escort Yıldırım escort Biga escort Çan escort Gelibolu escort Karahayıt escort Merkezefendi escort Pamukkale escort Keşan escort Aziziye escort Palandöken escort Yakutiye escort Odunpazarı escort Tepebaşı escort Araban escort İslahiye escort Karkamış escort Nizip escort Nurdağı escort Oğuzeli escort Şahinbeyescort Şehitkamil escort Yavuzeli escort Bulancak escort Espiye escort Görele escort Altınözü escort Arsuz escort Antakya escort Defne escort Dörtyol escort Erzin escort Hassa escort İskenderun escort Kırıkhan escort Kumlu escort Payas escort Reyhanlı escort Samandağ escort Eğirdir escort Yalvaç escort Foça escort Karabağlar escort Kemalpaşa escort Kiraz escort Kınık escort Konak escort Narlıdere escort Ödemiş escort Tire escort Urla escort Safranbolu escort Akhisar escort Alaşehir escort Kırkağaç escort Salihli escort Sarıgöl escort Şehzadeler escort Soma escort Turgutlu escort Yunusemre escort Akkışla escort Bünyan escort Develi escort Kocasinan escort Talas escort Yahyalı escort Gazimusağa escort Girne escort İskele escort Lefke escort Lefkoşa escort Başiskele escort Çayırova escort Darıca escort Afşin escort Dulkadiroğlu escort Göksun escort Onikişubat escort Türkoğlu escort Kızıltepe escort Mut escort Dalaman escort Gümbet escort Datça escort Kavaklıdere escort Köyceğiz escort Menteşe escort Turgutreis escort Ula escort Yatağan escort Fatsa escort Altınordu escort Ünye escort Düziçi escort Kadirli escort Ardeşen escort Akyazı escort Arifiye escort Erenler escort Geyve escort Hendek escort Karasu escort Kaynarca escort Sapanca escort Derince escort Dilovası escort Gebze escort Gölcük escort Kandıra escort Karamürsel escort Kartepe escort Körfez escort Akşehir escort Beyşehir escort Bosna escort Ereğli escort Karapınar escort Meram escort Selçuklu escort Gediz escort Simav escort Tavşanlı escort Doğanşehir escort Bafra escort Çarşamba escort Boyabat escort Kapaklı escort Süleymanpaşa escort Erbaa escort Niksar escort Turhal escort Akçaabat escort Of escort Ortahisar escort Yomra escort Armutlu escort Çiftlikköy escort Çınarcık escort Akdağmadeni escort Boğazlıyan escort Sarıyaka escort Sorgun escort Alaplı escort Çaycuma escort Devrek escort Ereğli escort Kilimli escort Kozlu escort