DOLAR 32,3786 % 0.16
EURO 34,9653 % -0.34
STERLIN 40,9761 % 0.21
FRANG 35,9171 % 0.13
ALTIN 2.325,61 % 0,22
BITCOIN 2.263.167 -1.161

“AYDINLI-YÖRÜK-TÜRKMEN” DEYİMLERİ ÜZERİNE

Yayınlanma Tarihi :
“AYDINLI-YÖRÜK-TÜRKMEN” DEYİMLERİ ÜZERİNE

Ali BADEMCİ

           alibademci@gmail.com

 

 

Yaşayan kültürümüzde   bu deyimler  ayırıcı değil  renklendirci olmuşlardır. Mezhep  farklılığından   bütün kaşımalara rağmen  Anadolu Alevileri  Türk ve Türkmen çemberinin  dışına taşınamamış ve cemaatler arasında  herhangi bir husumet oluşturulamamıştır. Bu konuda çalışmaları  artırmalı  ve insanımızı  daha da kendini tanır hâle getirmemiz gerekiyor.

 

 

“AYDINLI-YÖRÜK-TÜRKMEN” DEYİMLERİ ÜZERİNE

 

Anadolu, Türk kültüründe  tâli etnitizm ifâde  eden  çok güzel istilâhları   ortaya çıkarmıştır, ki bunlardan biri de  “Aydınlı” deyimidir. “Yörük-Yörükler” deyimine eş anlamlı olarak  kullanılıyor, ama çoğu zaman da “Halis Türk”  mânâsına geliyor. “Aydınlı Yörükler”, Aydın bölgesi  Yörükleri demek iken, tâli etniste ifâde eden tarzda  “Aydınlı-Yörük” deyimleri  yan yana gelmez; çünkü aynı şey kasdedilmektedir.

 

“Yörük” tali etnisitesi de  Anadolu ve Suriye coğrafyasına aittir. Irak ve İran’dan ötede kullanılmaz! Bazı arkadaşlar  Türk ana etnisitesinde  “Yörük” deyiminin “Türkmen” istilâhının bir önceki evresi olarak   ifâde ediyorlar; buna katılmak mümkün değildir; çünkü “Yörük” deyimini  Osmanlılar’dan  daha evvele  taşıyamadığımız gibi, “Türkmen”  Selçuklu Oğuzları’nın  İran’a  inişleri ile birlikte ortaya çıkmış,  tamamen  İslâmi döneme ait bir  “Türk” tasviridir!

 

İlginçtir ki Selçuklular devrinde göçebelikten   şehirleşmeye geçen   muharip güçler aynı  zamanda ziraat ve hayvancılık da  yapıyorlardı; ki  bunların hepsine bir den Müslüman olmuş Türk anlamında  İran ağzı ile “Türkmân” dendi. İran Türkler’in vatanı olmuştu, o sebeble kalıcı yurtlar zamanla büyük şehirler hâline geldiler ve Tebriz gibi tek taşına  Türkler’i ifâde eder oldular.  Küçük İran kasabaları Türkler’le dolup taştı; fakat  Türkler’in   Türkmen olarak ifâde şekillerinde  bir değişiklik olmadı.

 

1985’de  bizzat görmüş ve tanık olmuştuk ki  Bağdad’da Türkmen sözü pek yaygın değildir,  herhalde biraz Arap yoğunluk biraz da tarihi olayların  etkisi ile “Etrak” karşılığı olarak “Türk” deyimi daha yaygın! Bir Selçuklu adı kullanmasına  karşılık bir zamanlar   onlarla  çok büyük düşmanlık içinde bulunan ve Büveyhî Ordusu’nda  Başkumandanlık yapan  Horasanlı  Aslan Besâsîrî’yi unutmayan  Şiî Türkler hep Türk diye adlandırılıyor!

 

İran Türk Şiası’nın kurucusu olan   Anadolu’nun  Türkmen kavim ve kabilelerine  tarihi lisanla  daha geçen asır başına kadar “Türkmen” denilirken  günümüz İran’ında ancak  Türkmenistan ve Afganistan hudut bölgelerinde yaşayan Sünnî  “Sahra Türkleri” ne  Türkmen deniliyor ve bölgenin adı  resmiyette bile “Türkmen Sahra” diye  zikrediliyor. Dolayısiyle  Türklüğün   Asya’ya mahsus alt etniste deyimlerinin kullanılışında   değişiklikler  ve İslâmî inanç esintilerini fark etmek gerekiyor.

 

Suriye ve Anadolu’de  daha ilginç durumlar var:  “Aydınlı”  deyimi hâlâ kullanılıyor ve  az kalmış konar göçerleri ifâde ediyor! “Yörükler” büyük ölüçüde şahirleşmiş veya devlet iskanına tabi  tutulmuştur.  Selçuklular’ın  Anadolu ve Suriye’yi fethinden sonra   bugün   “Aydınlı”  ve “Yörük” diye  adlandırılan   Türkmenler’in mutlak olarak  hayvancılık ve  ziraatle uğraşan, uç bölgelerinde düşmana en yakın   ovalarda  tedarikçilik  yapan topluluk ve camaatler olarak görüyoruz.  Bunlar çoğu zaman çift mekânlı değildir ve bol otlağı olan  düzlüklerden ayrılmazlar. O sebeble küçükbaş hayvan olarak  daima koyun beslemeyi tercih ederler.  Daha dindar insanlardır.

 

İlginçtir ki  küçük tepeciklerde yaşayan ve genellikle  yaylak-kışlak gibi Orta Asya geleneklerini devam ettiren  muharip Türkmenler  “Yörük-Aydınlı” adını  kendilerinden ziyade   zikredilen tedarikçi unsurlar için kullanırlar! Aydınlı ve “Yörükler”in “Koyun-Kuzu” sevgisine karşılık, dağlı Türkmenler’de “Keçi-Oğlak” muhabbeti daha öndedir. İlginçtir ki Aydınlı ve Yörükler, “Kara-Sarı Keçililer” gibi  kabile veya oymak adları ile anılırken Dağ Türkmenleri’nde  böyle bir  cemaatleşme yoktur. Özellikle  Suriye Halep  ve Bayır Bucak bölgelerinde  saha çalışmaları ile  bu sonuçlara ulaşabiliriz! O sebeble  Türk kültür sosyolojisi ile ilgili yapılan çalışmalarda ve tanzim edilen, Osmanlı’dan kalma iskan  listelerinde  “Yörükan” ve “Türkman”  inceliği  bir taife adı olarak  kullanılmıştır.

 

XX. yüzyıl  Türkiye  sosyolojsinde  “Türkmen” deyimi sür’atle  millet adı olan “Türk” adına dönüşürken “Yörük” ve “Aydınlı” adlandırmaları hâlâ kullanılmaktadır. Elbette “Türkmen” adı hızlı şehirleşme sebebi ile   kabile adlarını  unutturmuş  ve Türkiye Türkleri kendini “Türk” diye ifâde etmeye başlamıştır. Bugün “Türkmen” adı  ancak Irak-Suriye ve evvelden beri İran Türkleri için kullanılmaktadır.

 

Yaşayan kültürümüzde   bu deyimler  ayırıcı değil  renklendirci olmuşlardır. Mezhep  farklılığından   bütün kaşımalara rağmen  Anadolu Alevileri  Türk ve Türkmen çemberinin  dışına taşınamamış ve cemaatler arasında  herhangi bir husumet oluşturulamamıştır. Bu konuda çalışmaları  artırmalı  ve insanımızı  daha da kendini tanır hâle getirmemiz gerekiyor.

 

İyi  Pazarlar Efendim, Hoşçakalın.

YORUM YAP

Bağdar Caddesi Escorthamile pornobodrum escortbahis sitelerigaziantep escortgaziantep escortmaltepe escortbostancı escortanadolu yakası escortizmir escortdeneme bonusu veren sitelerhttps://www.tedxpenn.com/escort ankaraankara escorthttps://greenhousecraftfood.com/ataşehir escortbetperBetofficeMebbistrendyol indirim kodutipobetPusulabetCasibomstarzbet giriştipobetbetturkey twitterbetturkey girişvevobahisgobahisbetsatligobetistanbul escortslot siteleri https://en-iyi-10-slot-siteleri.comsekabetstarzbet adamsah.netbahis sitelerimarsbahiswinxbetbahis sitelericasino siteleriselçuksportsdeneme bonusuistanbul escortcasibomstarzbetpiabetstarzbet girişstarzbet girişbahsegelbahsegelklasbahisankara kombi servisiklasbahisbetebetbelugabahistipobetmariobetbetistmersin günlük kiralık evmarkajbetparibahisbetineceltabetmatadorbetgrandpashabetcasibomgobahisparmabetbettiltbetnisbetsatbetorspinligobetbetkanyonbetturkeyonwinsahabetrokubetmarsbahisextrabetikimisliwinxbetbahisalgorabetelexbetfunbahisartemisbetbetmatiksupertotobetoleybetbetlikekralbetperabetimajbetlimanbetsavoybetintobetdiscountcasinomostbetbetroadpiabetmeritkingholiganbetjasminbetasyabahisredwinbetkolikdiscountcasino7slotsmilanobetelitbahisorisbetxslotaresbetfavoribahispadisahbetnakitbahispolobetsekabetmatbetpalacebetmrbahistulipbetnorabahismilosbetrexbetjetbahisjojobetonbahissuperbetinbetexperbetperbahigopokerbetalordbahisvdcasinocasinovalebetonredpinupbahis1000baymaviakcebetnoktabetneyinebetturkeymariobetfavorisen1xbetBelge istemeyen bahis siteleribahiscomtipobetgrandbettingtruvabetbahiscasinotarafbetbahiscommariobetbetistmarkajbetbetinematadornetcasibombelugabahisbetebet1xbetasyabahiscasinovalediscountcasinoelexbetfavoribahisbahiscombahiscombelugabahisbelugabahisbetistbetistceltabetceltabetklasbahisklasbahismariobetmariobetrestbetrestbettarafbettarafbettipobettipobetcasibomcasibomcasibomcasibomstarzbetsahnebetlimanbetredwinmatadorbetmatadorbetbetkombetkomvenüsbethilbetjasminbetpiabetartemisbetmaltcasinoasyabahisbetorspinbettiltmarkajbetbetkombelugabahisrestbetbetpercasibom
escort Bağcılar escort Bahçelievler escort Bakırköy escort Bayrampaşa escort Beylikdüzü escort Güngören escort İstiklal escort Kadıköy escort Sultanbeyli escort Üsküdar escort Avsallar escort Mahmutlar escort Oba escort Mecidiyeköy escort Ölüdeniz escort Güllük escort Kültür escort Ataşehir escort Avcılar escort Başakşehir escort Esenler escort Esenyurt escort Fatih escort Gaziosmanpaşa escort Kartal escort Küçükçekmece escort Maltepe escort Pendik escort Sultangazi escort Ümraniye escort Adapazarı escort Yalıkavak escort güvenilir casino siteleri Yalova escort Muğla escort Aydın escort Çanakkale escort Balıkesir escort Tekirdağ escort Manisa escort Trabzon escort Kahramanmaraşescort Kütahya escort Osmaniye escort Sivas escort Tokat escort Çorum escort Yozgat escort Isparta escort Elazığ escort Ordu escort Edirne escort Erzincan escort Zonguldak escort Rize escort Uşak escort Kırşehir escort Erzurum escort Giresun escort Amasya escort Sinop escort Niğde escort Bolu escort Karaman escort Kırıkkale escort Bayburt escort Ardahan escort Gümüşhane escort Artvin escort Çankırı escort Bartın escort Sinop escort Bilecik escort Karabük escort Burdur escort Nevşehir escort Kıbrıs escort Kırklareli escort Kastamonu escort Düzce escort Aksaray escort Adıyaman escort Afyon escort Arnavutköy escort Bebek escort Beşiktaş escort Beykoz escort Beyoğlu escort Büyükçekmece escort Çatalca escort Çekmeköy escort Eyüpsultan escort Kağıthane escort Sancaktepe escort Sarıyer escort Şile escort Silivri escort Şişli escort Taksim escort Zeytinburnu escort Aliağa escort Balçova escort Bayındır escort Bayraklı escort Bergama escort Beydağ escort Bornova escort Buca escort Çeşme escort Çiğli escort Karşıyaka escort Fehiye escort Marmaris escort Gaziemir escort Dikili escort Menderes escort Menemen escort Torbalı escort Atakum escort Çerkezköy escort Yenişehir escort Bodrum escort Toroslar escort Tarsus escort Silifke escort Mezitli escort Erdemli escort Anamur escort Akdeniz escort Melikgazi escort Elbistan escort Lüleburgaz escort İzmit escort İlkadım escort Çorlu escort Battalgazi escort Yeşilyurt escort Milas escort Ceyhan escort Çukurova escort Kozan escort Sarıçam escort Seyhan escort Emirdağ escort Sandıklı escort Merzifon escort Suluova escort Taşova escort Altındağ escort Batıkent escort Çankaya escort Çubuk escort Etimesgut escort Haymana escort Kahramankazan escort Keçiören escort Kızılcahamam escort Mamak escort Polatlı escort Pursaklar escort Sincan escort Ulus escort Yenimahalle escort Aksu escort Alanya escort Belek escort Demre escort Döşemealtı escort Elmalı escort Finike escort Gazipaşa escort Kaş escort Kemer escort Kepez escort Konyaaltı escort Korkuteli escort Kumluca escort Lara escort Manavgat escort Muratpaşa escort Serik escort Side escort Didim escort Efeler escort Nazilli escort Söke escort Altıeylül escort Ayvalık escort Bandırma escort Bigadiç escort Burhaniye escort Dursunbey escort Edremit escort Erdek escort Gömeç escort Gönen escort Havran escort İvrindi escort Karesi escort Kepsut escort Susurluk escort Büyükorhan escort Gemlik escort Görükle escort Gürsu escort Harmancık escort İnegöl escort İznik escort Karacabeyescort Kestel escort Mudanya escort Mustafakemalpaşa escort Nilüfer escort Orhangazi escort Osmangazi escort Yıldırım escort Biga escort Çan escort Gelibolu escort Karahayıt escort Merkezefendi escort Pamukkale escort Keşan escort Aziziye escort Palandöken escort Yakutiye escort Odunpazarı escort Tepebaşı escort Araban escort İslahiye escort Karkamış escort Nizip escort Nurdağı escort Oğuzeli escort Şahinbeyescort Şehitkamil escort Yavuzeli escort Bulancak escort Espiye escort Görele escort Altınözü escort Arsuz escort Antakya escort Defne escort Dörtyol escort Erzin escort Hassa escort İskenderun escort Kırıkhan escort Kumlu escort Payas escort Reyhanlı escort Samandağ escort Eğirdir escort Yalvaç escort Foça escort Karabağlar escort Kemalpaşa escort Kiraz escort Kınık escort Konak escort Narlıdere escort Ödemiş escort Tire escort Urla escort Safranbolu escort Akhisar escort Alaşehir escort Kırkağaç escort Salihli escort Sarıgöl escort Şehzadeler escort Soma escort Turgutlu escort Yunusemre escort Akkışla escort Bünyan escort Develi escort Kocasinan escort Talas escort Yahyalı escort Gazimusağa escort Girne escort İskele escort Lefke escort Lefkoşa escort Başiskele escort Çayırova escort Darıca escort Afşin escort Dulkadiroğlu escort Göksun escort Onikişubat escort Türkoğlu escort Kızıltepe escort Mut escort Dalaman escort Gümbet escort Datça escort Kavaklıdere escort Köyceğiz escort Menteşe escort Turgutreis escort Ula escort Yatağan escort Fatsa escort Altınordu escort Ünye escort Düziçi escort Kadirli escort Ardeşen escort Akyazı escort Arifiye escort Erenler escort Geyve escort Hendek escort Karasu escort Kaynarca escort Sapanca escort Derince escort Dilovası escort Gebze escort Gölcük escort Kandıra escort Karamürsel escort Kartepe escort Körfez escort Akşehir escort Beyşehir escort Bosna escort Ereğli escort Karapınar escort Meram escort Selçuklu escort Gediz escort Simav escort Tavşanlı escort Doğanşehir escort Bafra escort Çarşamba escort Boyabat escort Kapaklı escort Süleymanpaşa escort Erbaa escort Niksar escort Turhal escort Akçaabat escort Of escort Ortahisar escort Yomra escort Armutlu escort Çiftlikköy escort Çınarcık escort Akdağmadeni escort Boğazlıyan escort Sarıyaka escort Sorgun escort Alaplı escort Çaycuma escort Devrek escort Ereğli escort Kilimli escort Kozlu escort