İSLAM-BATI İLİŞKİLERİ ÇERÇEVESİNDE MEDENİYET MESELESİ
Halim KAYA
Tahsin Görgün Hocanın “İslam-Batı İlişkileri Çerçevesinde Medeniyet Meselesi” adlı kitabını Kitapçının vitrininde görünce arkadaşım Aydın Acar’a kitapçı senin çocukluk arkadaşın şu kitabı maliyetine al dedim. Aydın Acar gitti, ancak kitabı bizim tahminlerimizden 3 kat daha pahalıya almış olarak geldi. Ben parasını takdim ettim ancak arkadaşım Aydın Acar “Kitap benim hediyem olsun” dedi. Her ne kadar toplumumuz çok az okuyan bir toplum olsa da, benim gibi bazıları zorla kendisine kitap aldırsa da, hala kitap hediye edecek insanlar var, şükürler olsun Allah’a.
Tahsin Görgün Hocanın “İslam-Batı İlişkileri Çerçevesinde Medeniyet Meselesi” adlı kitabı Endülüs Yayınları arasından 2022 yılında 5. Baskısını yapmış. Önceki baskıları da aynı yayınevi mi yaptı bu konuda bir bilgi yok, ancak büyük ihtimalle aynı yayınevi yapmıştır. Kitap, Önsöz, Medeniyet Terimi ve Kavramı, Civilisation Kelimesi ve Kavramı, Civilisation ve Kültür, Medeniyet ve Sömürgecilik: Mission Civilsatrice/ Medenileştirme Misyonu, “Civilisation”/ Medeniyetten Önce, Külli Bir Kavram Olarak Medeniyet ve medeniyetler, Medeniyetlerin Halleri, Batı Tahakkümü öncesi Tarih ve Dönemlendirme veya Dünya Tarihinde İslam Medeniyetinin Yeri, “Civilisation”/ “Medeniyet”ten Sonra, Mevcut Durum ve Durumdan Çıkan Vazifeler, Ahlaki Otonomi ve İstiğna Fikri, Dünya Tarihi Perspektifinden Gelecek, Temel Sorunlar: Nereden Geldik? Nereye Gidiyoruz? Bizden Ne Bekleniyor? Başlıklarını ihtiva eden 112 sayfadan oluşmuştur.
Tahsin Görgün Hoca “Medeniyet Nedir?” (S:9) diye soruyor, bu soruyu okuyunca benim aklıma iki farklı Medeniyet tanımı geldi. Birincisi; Allah’ın indirdiği din vasıtasıyla insan oğlunun ilkellikten, vahşilikten kurtularak cemiyette birlikte yaşadığı canlı cansız bütün varlıkların hukukuna bile isteye saygılı davranmaya başlaması, davranışlarından kendi açısından fedakârlık yapmakta gayet ince, zarif, nazik davranmasıdır. İkincisi ise insan oğlunun ilahi kaynaklı bilginin üzerine ilave ettiği gözlem ve deneylerine dayanarak artırdığı bilgi ile meydana getirdiği kültür ve sanat eserlerinde estetik anlayışının en ince noktalarını sergilemesidir.
Tahsin Görgün Hoca Medeniyeti ele alırken İslam medeniyeti ve Batı Medeniyeti (S:10) olarak bir ayrım ve karşılaştırma üzerinden Medeniyet tanımlamaya çalışmaktadır. Batı bir coğrafik mana ifade eden ve yön tayinine yarayan kavram, din ise inancımıza göre bilginin ilk kaynağı olması dolayısıyla “İslam Medeniyeti” isimlendirmesi doğru olsa da “Bat Medeniyeti” ile karşılaştırılması hasebiyle yanlış bir isimlendirmedir. Ancak “İslam Medeniyeti” kavramı yerine “Doğu Medeniyeti” denilirse isimlendirme doğru yapılmış olsa da kapsam bakımında “İslam Medeniyeti” kavramından daha geniş bir kavram olacaktır. Ya da “Batı medeniyeti” eğer “Hristiyan Medeniyeti” olarak isimlendirilmiş olursa kanaatimce “İslam Medeniyeti” ile aynı anlamda bir manaya sahip olacak, aynı mana ve kapsamda olmaları dolayısıyla da karşılaştırılmaları doğru olacaktır.
Kavram ve Terim kelimelerini açıklarken “Kavram, aslında herhangi bir şeyin dil öncesi varlığını ifade etmektedir. ‘İnsan’ kelimesini kullansak da kullanmasak da insan diye bir şey var. (…) İşte o dil öncesi varlığın kendisine kavram, o varlığın ismine, o varlığa verilen ada da terim diyoruz.” (S:11) Burada bir anlam daraltması var. Genellikle “Terim” bir bilim dalının kavramlara yüklediği mana olarak tanımlanırken kavram da genel kabul görmüş ortak isimlendirme olarak algılanmaktadır. Somut olanın zihindeki tasarımına, soyutlaştırılmasına kavram, bu kavramların bir bilim dalında ortak kullanımda kabul görmüş haline de terim demek genel yaygın kullanılmaktadır.
Tahsin Görgün Hoca Civilisation kelimesini ilk kullanan kişi olan Mirabeau’nun 1757 yılında yazdığı ‘L’Ami des Hommes Ou Traité de la Papulation’ (S:12) adlı eserinden aktardığı paragraftan anlaşılacağı gibi Mirabeau Civilisation/Medeniyet kelimesine daha çok din ile ilgili, dine dayalı bir mana vermiştir. (S:13-14) Mirabeau’ya göre belli bir içersinde özel bir gayretle düzen teşekkül ediyor, bu düzenin teşekkül etmiş haline de medeniyet/Civilisation deniliyor. Tahsin Görgün Hoca Mirabeau’nun medeniyet dediği şey bütün halkı kapsamıyor, Fransa’da belli bir grubun aristokratların yaşadığı hayattır diyor. (S:14) “başka insanların bu hayatı örnek alarak, bir tür taklit yoluyla, bazı davranışlarını ve özellikle tüketim alışkanlıklarını üstlenebil” (S:18)meleri yoluyla nasıl “Batı Avrupa’da aristokrat olmayanlar-hizmetçiler ve görevliler- aristokratları taklit ederek medeniyetten nasipleniyorsa, diğer kıta ve bölgelerde yaşayan insanlarda benzer bir şekilde ‘medenileşebilir’ler.” (S:18) taklit yoluyla bazı davranışlarını aristokratlara benzetenlerin neyin medeniyete ait olacağı, neyin medeniyete ait olmayacağı hususunda belirleyici bir konumlarının olmadığını ifade etmeleri Batılıların aristokrat kesiminin kendileri dışındaki insanları hizmetçi ve emrindeki memurlar gibi gördüğünün de işaretidir. “Civilizastion’un hem kaynağı hem de mekânı Batı Avrupa’dır” (S:18) Burada şu sonucu çıkarabiliriz biz ne kadar Batılaşmak istersek isteyelim hiçbir zaman tam manada Batılılaşamayacağız. Çünkü yeni medeni bir durumun geliştirilmesine biz karar vermeyeceğiz geliştirdiğimiz durum da medeniyet dahilinde bir durum olarak kabul edilmeyecektir. Batılı medeniyet/Civilisation dahilinde olduğunu söyleyen aristokratlar her zaman bir adım önde medeni olacaklardır. 19.yüzyılın ikinci yarısından sonra tekil olarak ve özel isim olarak kullanıla Civilisation, hem küçük harfle yazılarak çoğul manaya kullanılmaya başlandığı gibi başka medeniyetlerin varlığını da ifade etmeye başlamıştır. “İslamic civilisation/la civilisation İslamique/ medeniyet-i İslamiyye” gibi (S:19)
Tahsin Görgün Hoca Almanların Civilisation kelimesini kullanmadığını ve bunu kullanma konusunda epey direndiklerini, çünkü Aristokrat kültür yerine halk kültürünün kendilerine esas aldıklarını “Civilisation, Fransa ve İngilter’de aristokratların sahip olduğu ne varsa o bilgi, kültür değerler ne varsa onu ifade eder. Almanlar önce kendi halk kültürünün, bilgi kültürlerini korumak için aristokratların istilasına karşı direnebilmek amacıyla Civilisation’u reddettiler.” (S:20) derken Almanya’nın Türkiye’de olduğu gibi halk kültürünü esas aldığını elit bir kesimin yaşantısını medeniyet olarak görmediğini göstermeye çalışmıştır. Türkiye’de de bu elit ya da aristokrat denilen kesimin farklı hayat tarzları, halk kültüründen ayrı yaşayışları dolayısıyla Türk milletine yabancılaştıkları, ya da kültür erozyonuna maruz kalıp dejenere oldukları değerlendirilmektedir.
1600’lü yıllardan önce Güney ve Kuzey Amerika İngilizce ve Fransızca, Portekizce, İspanyolca bilmediklerini keşiflerle buraları işgal eden Batı Avrupalıların yerli halkı Medenileştirme kisvesi altında kendi kültürlerini empoze ettiklerini ifade eder. Tahsin Görgün Hoca 1750’lerde İngiltere’nin Hindistan’daki sömürüsüne East India Company/Doğu Hindistan Şirketi ile Hollanda’nın da Dutch East India/Hollanda Doğu Hindistan Şirketi ile devam ettiklerini söylüyor. Bu şirketin ne şartlarda yüzde kaç oranında ticaret yaptığını, kaç milyon altın kazandıklarını, kaç milyon insanın canına kıyarak zenginleştiklerini Taha İ. Özel’in “İngiliz Doğu Hindistan Şirketi” adlı kitabından okuyabilirler. Batılı ülkelerinin sömürdükleri ülkeleri istila etmelerinin sebebi “Biz, çok iyi bir şey olan ve sadece bizde mevcut olan medeniyetin nimetlerinden bütün insanlığı istifade ettireceğiz. Bunu yapabilmemiz için, başka bölgelerde yaşayan insanlar bunu istemeseler de, biz onların ‘iyiliği’ için, onlara rağmen, onlara medeniyet götüreceğiz. Kısaca bizim bütün dünyayı istila etmek gibi bir vazifemiz bulunmaktadır. Bu Batılı medeni ülkelerin hem hakkı hem de vazifesidir.” (S:23) Medeniyet farkı bura da ortaya çıkmakta Batılılar medeniyet götürmek için istilayı meşru görürken kendi medeniyetlerini üstün görmekteler, ancak “Kültür Değişmeleri” gibi muhteşem bir eserin yazarı olan Mümtaz Turhan Medeniyetlerin aşağı veya yüksek diye ayrılmayacağını, bütün medeniyetlerin zihniyet ve algılarının farklı olduğunu, toplumsal değerlerin kendi zihniyetleri içinde kıymetli olduğunu ancak medeniyetler için bir kıyaslama yapılacaksa modern teknolojiyi yakalamış olanlar ve modern teknolojiyi yakalayamayanlar olarak bakılabileceğini ifade etmektedir.
Milli Şairimiz Mehmet Akif Ersoy’un istiklal Marşımız da dile getirdiği “Medeniyet dediğin tek dişi kalmış canavar” tasvirine Tahsin Görgün Hoca tamda Mehmet Akif Ersoy ile örtüşecek şekilde Batı Medeniyetinin vahşi yönünü ortaya koymaktadır. Batı Medeniyetini kendi içinde ismini kayarak “insanlığın aleyhinde” olduğunu ilk ortaya koyanların Nietzsche ve Oswald Spengler olduğunu ifade eden Tahsin Görgün Hoca, Oswald Spengler’in Türkçeye “Batının Çöküşü” olarak tercüme edilen “Der Untergang des Abendlans” adlı eserinden “Bastı Medeniyetinin ve Batılıların bütün dünyayı istila [ve işgal] etmesi ilk bakışta müspet ve değerli bir durum gibi gözükse de, aslında bir aşamadır. Medeniyet, kendi kendisini tahrip edecek bazı unsurlar taşıdığı ve bunlar adım adım etkin oldukları için, bu etkinlik Batı dünyasının çöküşünün başlangıcı olarak görülmelidir. Kısaca Modern Medeniyetin, varlığını sağlayan sebeplerin etkin varlığı bir aşamadan sonra yükselme ve tahakkümü güçlendirmeyi değil, çözülmeyi ve çöküşü intaç ediyor. Bu unsurlar Medeniyetin mütemmim cüzleri olduğu için, Batının bundan kurtulması mümkün değildir; yani Batı yapısal olarak kendisini imha edecek unsurları da içinde taşıyor ve bu unsurlar zorunlu olarak etkinleşiyor ve bu da zorunlu olarak çöküşü getiriyor. Gidişatın sonucu Batı’nın çöküşü” (S:26-27) aktararak Batı medeniyetinin bizzat kendi varlığının kendisinin sonunu hazırladığını ifade etmektedir. Asıl burada üzerinde durulması gereken Batı’nın medeniyetten ne anladığıdır. Batı kitle imha silahı üretmeyi medeniyet adlandırırken İslam Medeniyeti insani değerleri öne çıkaran, moral değerlere ve estetiğe önem veren bir medeniyet anlayışına sahiptir. Batının Medeniyet anlayışındaki sakatlığı da Tahsin Görgün Hoca “II. Dünya Harbi, modern teknik ve teknolojinin, nesilleri ve harsı nasıl tahrip edebildiğini gösterdi: Bu harp esnasında bütün Avrupa’nın yıkıldığını, 70 milyon civarında insanın öldürüldüğünü ve Hiroşima ile Nagazaki isimli iki şehrin, içinde yaşayan çocuk, bebek, genç, yaşlı, kadın erkek demeden bütün insanları ile birlikte atom bombası atılarak imha edildiğini biliyoruz.” (S:27) diyerek batı Medeniyetinin “tek dişi kalmış canavar” olduğunu ortaya koymuştur.
“Medeniyet” isimlendirmesi Batı’da ortaya çıkmadan önce var mıydı? Diye soran Tahsin Görgün Hoca; insanların, Batı’nın bu tabiri kullanmaya başlamalarından önce de ince ve zarif sanat eserleri ortaya koyduklarını, düzen içinde yaşadıklarını, birbirlerini koruduklarını (S:30) ifade ile bunları isimlendirmek içinde 18. Yüzyılda Batıda Medeniyet kelimesi kullanılmaya başlamadan İslam coğrafyasında “Umran”, “Nizam-ı Alem”, “Darü’l İslam” (S:31) “edeb”, “el-Medinetü’l-Fazıla” (S:32) tabirlerini kullandıklarını ifade etmektedir.
Tahsin Görgün Hoca’da Mümtaz Turhan ve Yılmaz Özakpınar gibi medeniyetin çeşitliliğinden bahsederken medeniyetin inanca dayandığından bahsetmese de “her ne kadar bütün insanlar medeni olsa da, medeniyetler çok sayıda ve çeşitli olsalar da, bütün medeniyetler eşit veya birbirine denk değildir.” (S:34) diyerek farklı medeniyetlerin olduğunu kabul eder. Tahsin Görgün Hoca medeniyetlerin de canlı olduğunu teşekkül edip yükseldiğini ve sonrada çürüyüp bozulduğunu ve Spengler’in ifadesiyle söyleyecek olursak çöktüğünü ifade etmektedir. Tahsin Görgün Hoca her ne kadar medeniyetlerin çeşitliliğinden bahsetse de şu ifadesiyle “medeniyet herhangi bir insan grubunun veya herhangi bir bölgeye has olmayıp insan türüne ait külli bir boyuttur. Medeniyet, kısaca insan türünün varoluşunun zorunlu fonksiyonu” derken bir önceki yukarıdaki cümlesi ve şu “Ancak medeniyet bir tane değil; farklı farklı medeniyetler olduğu gibi her bir medeniyetin de farklı halleri vardır.” (S:35) cümlesiyle hem medeniyetin insan türünün tek bir ortak ürünü olduğunu hem de bir tane olmadığını söyleyerek birkaç medeniyetin bulunduğunu ifade etmesi söylediklerinin birbiriyle çelişir gibi görünmesine sebep olmaktadır. Yılmaz Özakpınar medeniyetin tekliği ve çokluğu meselesini medeniyetin dinlerin ürünü olduğunu ve her dinin ayrı bir medeniyeti ortaya koyacağını, dolayısıyla çok farklı ve çeşitli medeniyetlerin aynı anda mevcut olacağını söyleyerek bu problemi çözmüştür.
Johann Wolfgang von Goethe’nin “West-östlicher”/Divan=“Doğu-Batı Divanı” (S:36) adlı eserinden “Mahomets Gesang” başlığıyla yazdığı ve Senail Özkan’ın “Kaside-i Muhmmediyye” (S:37) başlığıyla tercüme ederek Türkçeye kazandırdığı şiirini anlatan Tahsin Görgün Hoca Goethe’nin bu şiiri yazdığı 18. Yüzyıl Batılıların Aydınlanma Yüzyılındaki anlayışın şiirin konusu ile aynı minval üzerine miydi, yoksa bugünkü anlayış mı hakimdi diye yaptığı iki incelemeden birincisinde 1730’larda İngiltere’de 62 cilt olarak hazırlanan “An Universal History from the Earliest Acconunt of Time to The Peresent” büyük bir heyet tarafından hazırlanmış ve Londra’da basılmış Dünya Tarihi “Ancient” ve “Modern” iki çağa ayrılmış, ancak henüz Ortaçağ kavram olarak mevcut olmadığı (S:42) için bu çalışmada yer alması söz konusu bile değil. Ancient/Kadim dönem ilk insan Hz. Adem’in cennetten yer yüzüne inmesi ile başlıyor İslamiyet’in tebliğine kadar sürüyor. Modern Dönem ise Hz. Muhammed (a.s.)’in tebliğiyle başlıyor kitabın yazıldığı zamana, güne kadar sürüyor. Bu eserin Fransızca tercümesinde Kadim/Ancient dönem genişletilerek 40 cilde; Modern dönem 85 cilde genişletilerek 125 cilt olarak basılıyor. Bu Dünya Tarihini telif edenler Ebu Ca’fer et-Taberi, Kemalattenin el- Armuni, elMekkin, Ebu’l Farac, Ebü’l- Feda b. Şıhne, el-Hudai, Şwerif el-İdrisi, Beydavi, Zemahşeri, İbnü’l-Esir, İbn Hişam, el-Beyhaki vs.nin eserlerinden yararlanmışlar. Tahsin Görgün Hoca’nın incelediği ikinci eser ise William Mavor tarafından 1802 tarihinde hazırlanan 25 ciltlik “Universal History, Ancient and Modern” adlı kitabının Ancient kısmı 9 cilt, modern kısmı 10.cilt ile başlıyor. (S:47) Modern kısmın 10 ciltlik bölümünün birinci cildine William Mavor “Şimdi kâinatın çehresinin değiştiği tarihin daha ilginç bir dönemine giriyoruz.” (S:48) diyerek başlıyor. Goethe’nin şiiri “Kaside-i Muhmmediyye”si ile geniş bir heyet tarafından telif edilmiş “An Universal History from the Earliest Acconunt of Time to The Peresent” ve William Mavor’ın yazdığı “Universal History, Ancient and Modern” adlı kitaplarda gösteriyor ki 17-18. Yüzyılda Batılılardan İslam ve Müslümanlar hakkında müspet düşünenler var. Yani 18.yüzyıl Batı aydınlanma yüzyılında insanlar bugün olduğu gibi İslam ve Müslümanlara düşmanca bakmıyor, bugün dünyada iyi ve güzel ne varsa onları başlatan ve ortaya koyanların İslam ve Müslümanlar olduğunun şuurundaydılar. Macciavelli, Martin Luther, Jean Bodin, Boccaloni, John Locke, Voltaire gibi Aydınlanma Çağı ünlü batılı düşünürlerin eserlerinde “şaşkın hayranlığın ifadelerini bulmak mümkündür” diyen Tahsin Görgün Hoca Maxime Rondinson’un “Aydınlanma Dönemi düşünürlerinin ufkundaki ideal dinin İslam olduğu”nu (S:70) söylediğini ifade etmektedir.
Tahsin Görgün Hoca burada bir gerçeğin altını çiziyor. Batılı gibi giyinmek, Batılıların kullandığı alet ve edevatı kullanmak, Batıda ikamet etmek batı medeniyetine mensup olmak için yetmiyor. “Batılı olmak için daha farklı şeyler gerekir. (…) Demek ki bizim öyle bir özelliğimiz var ki, bu bizi her şeye rağmen batılı kılmıyor; biz şu anda batı Medeniyetinin birçok şeyini üstlenmiş olmakla birlikte batıda yok olmuş değiliz. Batılı değiliz yani.” (S:58) derken aslında kastettiği biz Hristiyan değiliz Müslümanız demektir. Mümtaz Turhan Medeniyetlerin aşağı yukarı, büyüğü küçüğünün olmayacağını her medeniyetin kendi değerleri açısından yüce olduğunu ve moral değerlerin birebiriyle kıyaslanmayacağını, moral değerlerin kendi kültürel medeniyet bütünlüğü içinde bir anlam ifade edeceği ve Batıda olup da bizim ondan almamız gerekenin “Bilimsel Bilgi ve Bilimsel Bilgi üretme zihniyeti” olduğunu ifade ederken Tahsin Görgün Hocanın Mümtaz Turhan’ın bu düşüncesini şu “bilimin bütün sorunları çözerek bütün insanlığı mutluluğa götüreceğine inanılan [bir ortamda görüldü ki] bilim ve Batı medeniyetinin yayılması, genel olarak dinleri ortadan kaldırmadı (…) Dünyada bilim etkin olmakla birlikte, insanlar kendilerini hala dinlere nispetle kavrıyor ve dinlere nispetle tanımlıyor.” (S:59) ifadeleriyle güncelleyerek hemen hemen aynısını söylüyordu. Bilim, toplumda teknolojik gelişme sağlayarak milletlere bir güç ve makine, silah üstünlüğü sağlasa da moral değerlerin içtimai düzeni sağlayarak temin ettiği huzur ve mutluluğu oluşturması mümkün değildir.
Tahsin Görgün Hoca Yılmaz Özakpınar’ın “Bir Medeniyet Teorisi” adlı kitabında ortaya koyduğu “her medeniyet bir dine dayanır” anlayışını, Arnold Toynbee’nin “A Study of History” adlı eserinde iktibasla Arnold Toynbee “ele aldığı 27 medeniyetin hemen hepsi, bir dine dayanmaktadır. Dini olmayan, dine dayanmayan bir medeniyet mevcut değildir” (S:62) diyerek; Çin Medeniyetinin Konfüçyüs’e, Hint Medeniyetinin Hinduizm’e Mısır Medeniyetinin eski Mısır Dinine, İslam Medeniyetinin islam Dinine, Batı medeniyetinin de Hristiyanlığa dayandığını örneklendirerek aktarmaktadır. Arnold Toynbee Batı medeniyetinin dayandığı dini ilk şekillenmemiş Hristiyanlık dönemi ve Modern Batı Medeniyetinin de Katoliklik ve Protestanlık dönemi (S:63) olarak ikiye ayırmaktadır. Ancak Tahsin Görgün Hoca Arnold Toynbee’nin bu ayrımına ya da isimlendirmesine karşı çıkarak “Genellikle Batı medeniyeti Hristiyanlığa karşı gelişmiş bir medeniyet olarak kabul edilir.” (S:63) diyerek Batı Medeniyetinin dini dayanağının Hristiyanlık olmadığını savunmaktadır. Biz ise Arnold Toynbee’nin Hristiyanlığı Batı Medeniyetinin farklı iki evresine ayırmasının yanlış olduğunu düşünürken evrelendirilmemiş bir Hristiyanlık medeniyeti olarak Batı medeniyetine bakmak gerektiğini, çünkü hali hazırda bu medeniyete mensup oldukları kabul gören insan topluluğunun dini Batı medeniyetinin ortaya çıktığı günden beri Hristiyanlıktır. Nasıl muhteşem ve parlak İslam Medeniyeti dönemlerinden sonra biz hala İslam medeniyetine mensup isek Batılılar da Hristiyan dinine dayanırlar, ve Batı Medeniyetine daha doğrusu Hristiyan Medeniyetine mensupturlar.
Tahsin Görgün Hoca Hristiyanların Aydınlanma Döneminde Müslüman olmadan İslam Dininin teolojisini uygulamaya başladıklarını, İslam’dan özellikle Osmanlı devletinden etkilendiklerini, İslam’ı inceleyerek kendi dinlerinin teolojisini oluşturduklarını ancak İslam’ın “kendini bilen Tanrıyı bilir” (S:73) ilkesini onlar “tabii teoloji” olarak anladıklarını ve “Tanrıyı bilmek için, onun eserlerini, yani insan ve tabiatı incelemek” (S:71) gerektiğini, bunun içinde düşünmenin gerekli olduğunu, şüphe içindeyken bile düşünüldüğünü savunduklarını bunu sonucu da moderniteye ve hakikatin inkarına ulaşarak her şeyi “güce” bağladıklarını ve nihayetinde “düşünüyorum o halde varım” (S:74) diyerek varlığı bilgiye ve düşünceye bağladıklarını ifade etmektedir. Hristiyanlar İslam’dan her şeyi aldılar ancak Peygamber inancını almadılar, dolayısıyla deist bir Allah inancına ulaştılar. İslam Tasavvufunun “Kendini bilen Tanrıyı bilir” ilkesi Batı medeniyetinde önce “Kendini bilen insana” dönüşerek insanın kendi hakkındaki kararları kendisinin almasına ve buradan hareketle milyonlarca insanın kendileri hakkındaki kararı ortak almaları prensibine dönüşmüş ve daha sonra Batılı ulus devletlerde “kendini bilen en üst otorite olarak devleti bilir”e (S:92) dönüşerek devletin zulüm yapmayacağına kani olmuşlar, ancak menfaatler söz konusu olunca devletin ve milletin menfaatini korumak adına başka milletlere savaş açmaya doğru evrilmiştir. Savaşın da bir zulüm olması hasebiyle devletin de neticede zulüm yapacağı sonucuna ulaşılmaktadır.
“Hukukun, siyasetin bir fonksiyonu olduğu düzen, İslam medeniyeti olamaz” (S:95) diyen Tahsin Görgün Hoca İslam Medeniyetine mensup ülkelerin hukukunu bağımsız ve tarafsız alimlerin yaptığını, yani Hukukun alimler tarafından yapılan bir bilim olduğunu ve Devletin de bu yapılmış hukuka uymak zorunda olduğunu ifade etmektedir. Günümüzde Türkiye’de dahil devletler hükümetlerin yaptığı kanunlara uymakta, hükümetler eğer çoğunluğu elde ederlerse kendi kanunsuzluklarını kanunlaştırarak uyulması zorunlu hukuka dönüştürüp kendilerini kâğıt üzerinde meşrulaştırmaktadırlar.
Velhasılıkelam Tahsin Görgün Hoca eğer biz “ahlakla hukukun, estetikle etiğin ve bilimin yeniden birbiri ile irtibatlandığı, aralarında yeniden müzakerenin, bir konuşmanın mümkün olduğu, birbirini koruyup gözeterek bütün insanlığı, insan olarak muhafaza etmeyi” (S:108) başarırsak medeniyet kurma imkanını da ortaya çıkarmış oluruz diyor.
Tahsin Görgün Hoca “Medeniyet Meselesi” adlı kitabında medeniyetlerin birbirinden etkilendiğini ve Batı medeniyetinin de İslam Medeniyetinden alıntılar yaparak Aydınlandığını ve Batı Medeniyetini oluşturduğunu, bugün Modern Medeniyet dediğimiz Medeniyetin insan türünün ortak medeniyeti olduğunu açıklamaya çalışmaktadır. İslam Medeniyeti ile Batı Medeniyetini karşılaştırarak anlayış farklarını ve bu anlayış farklarına sebep olan ilkelerin kaynaklarını açıklamaktadır.