DÜNYA GÜZEL ASLINDA

Halim KAYA 

     “Dünya Güzel Aslında” şiir kitabının yazarı Ramiz Aydın benim ortaokul ve liseden edebiyat Hoca’m. Edebiyata, okumaya ilgimin temelini ilkokul üçüncü sınıf öğretmenimden olmak üzere bir kısmını şahsiyet ve karakterimin üçte birini ondan aldığımı düşünüyorum. Diğer üçte birlik kısmını ailemden, kalanını da okul eğitimim ile arkadaş ve fikri çevremden almışımdır.

     “Dünya Güzel Aslında” şiir kitabı Ramiz Aydın Hoca’mın üçüncü kitabı olmakla birlikte ikinci şiir kitabıdır. Birinci şiir kitabının adı 2020 yılında basılan “Ebemkuşağı”dır ama onun ilk kitabı kısa kısa ahlaki konulara örnekler verip açıklamalar yaptığı ilk göz ağrısı olan 1994 yılında basılmış kitabı “Güneşin Gölgesinde Can Diye Diye” adlı nesir kitabıdır. 2023 Aralık ayının sonlarına doğru basılacak “Dünya Güzel Aslında” şiir kitabına, baskıya gönderilen taslak metin üzerinden yaptığım bu değerlendirmeye konu olan şiirleri ihtiva eden metin 150 sayfa olup 82 şiirden oluşmaktadır. Bu yazı yayınladığında kitap basılmış ve elinizde olacaktır.

     Şiirin teknik bilgisi, yapısı hususunda uzman değilim, bir şey söyleyemem ama daha önce “Melal Burcu” adlı şiir kitabını okuduğum ve şiir ile uğraşanlardan onay almış, kabul görmüş konusunun uzmanı  olduğuna inandığım ve bildiğim Şair ve Yazar A. Yağmur Tunalı, Ramiz Aydın Hoca’mın yazdığı şiirler konusunda: “halk şiiri vadisinde verimli bir yeni zaman şairi… Eskiye bağlı bir yeni… Okumuş bir aşık…(…) “Koşama”yı, “Taşlama”yı, “Cinas”ı aynı seviyede yazabiliyor.” diyerek onun geleneklerine bağlı, halk edebiyatının ozan geleneğini tahsil ile süslemiş bir aşık olarak koşma, taşlama, cinas türü şiirler yazmada yetkin ve aynı yetkinliğe söz konusu türlerin hepsinde sahip olduğunu ifade ediyor. Teknik yapısı hakkında bir şey söyleyemesem de şiirin ne dediğini anlarım, şiirdeki ses ve kelime uyumunu anlama yetkinliğine sahibim. 

     Henüz “Ön söz” yazısında Ramiz Aydın Hoca’m: “Mevsim dönüşmeleri gibidir dünya hayatı, / Kimi zaman bahar, yaz; kimi zaman güz ve kış…” diyerek insanoğlunun hayatının kimi zaman yaz gibi kurak kimi zaman kış gibi kar buz vs. zorluklarla, kimi zaman da bahar gibi kolaylıklarla akıp giden değişimden değişeme uğrayan inişli çıkışlı olduğunu ifade etmektedir. Allah buyurmamış mı bize İnşirah Suresi’nin 5. Ayetinde “Her zorluğun yanında bir kolaylık vardır.” bazıları da bun “Her zorluğun peşinden bir kolaylık vardır.” diyerek tercüme derler ki birinci tercümede kolaylık ve zorluk içi içe yaşanırken, ikinci tercümede zorlukları kolaylıkların takip ettiği sıralı bir yaşayış anlatılmaktadır.

     “İmkânsız mı mutlu ve insanca yaşamak?

     Solmuş yüzün, daha da bir solmasın,

     Haydi insan kardeşim, neden olmasın?”

     “İnsan Kardeşim” adlı şiirinde “İmkânsız mı mutlu ve insanca yaşamak?” diyerek haykırıyor ve kişileştirdiği insanlığı kendi eylemleriyle kurtulacağının işaretlerini “Solmuş yüzün, daha da bir solmasın” mısrasıyla veriyor ve “Haydi insan kardeşim, neden olmasın?” mısrası ile de umut aşılıyor, daha iyiye yönlendirmek için. Kışı bahar kılmak, zoru kolay eylemek bizim elimizde diyor.

     “Nur yağmış dünyasına, ne mutlu sana insan;

     Düşmesin sana leke, ne olur böyle kalsan.”

     Bu mısralarla “Derdi insan olan her dem onu anar. “ sözünü hatırlamak kaçınılmaz oluyor.

     “Can Cana” şiirinde Ramiz Aydın Hoca’mın muallimliğinden zuhur eden bir vasfını görüyoruz; İnsan ve insanın eğitim yoluyla iyiye güzelliğe sevk edilmesi için çabalamak. İnsanı yaratılıştan mükerrem ve eşrefi mahluk oluşuna gönderme yapılarak yaratılışındaki vasıflarınla, doğuşundaki fıtratında kal, süfliliğe dalma, mayandakini muhafaza et diyor.

      “Her köşede bir kapan, tuzak üstüne tuzak… / Uçuruma zikzakla, hızla gidiyor kızak; / Sanılmasın kıyamet bizlerden fazla uzak,” Kendisini muhafaza etmezse etraftaki tuzaklara yakalanıp, yaratılış fıtratından uzaklaşarak dünyadaki hayatını anlamsızlaştırmaya, kötülük ve çirkinliğe hızla bulaşarak insanlıktan çıkmaya doğru gittiğini, bunu da kendisinin felaketine, helakine sebep olacağını, aslında bir nevi helake sürüklenmiş kişilerin kıyametinin koptuğunu ima ediyor. İnsan eğer dünyada yaratılış fıtratına uygun yaşayıp da sona ulaşır yani ahirete giderse onun kıyametle işi olmaz çünkü o cennetliktir. Sorgu sual olmayacağı için de ona kıyamet kopmaz. Kıyamet hesabı ağır olana kopar, veremez hesabını, cezaya duçar olur. Asıl kıyametin kopması belaya musibete cezaya uğramaktır.

      Ramiz Aydın Hoca’m “Can Cana” şiirine yapmış olduğum yorumu kitaba da isim olmuş şiiri “Dünya Güzel Aslında”yı okuyunca gördüm. Önce insanın yaratılışını ilahi olduğunu okuyoruz “İlahi bir takdirle gelinen yerdir dünya, / İnsanoğlu emrine verilen yerdir dünya.” mısralarında, sonra şiirin devamında dünyanın insan eliyle bozulmasını anlatıyor. Hayatı sorguluyor “Hakikat ne, insan ne, ne ola ki bu hayat? / Sorulara sorular sorulan yerdir dünya.” İnsanın yaşantısı ile hakikat arasında farkların sorgulandığını ve hakikate erişmek için sorular sorulduğunu, soru sormanın yerinin de bu dünya olduğunu, ancak soruların hakikati aramak için sorulduğunu görüyoruz.

     “İnsan insan olursa dünya bir cennet olur, / Ölmeden de cennete girilen yerdir dünya.” mısralarıyla yaratılış fıtratı üzere yaşayan insanın dünyayı cennete çevireceğini söylüyor.

     “İnanırım ki mutluluklarım olur bahtıma yar,

     Böylesi düşlerdeyken göründü gözlerime

     Gülen yüzüyle

     Can dostum Hasan Ayar…”

     “Şafak Vakti Sahil Boyunda” şiirinde Samsun Atakum sahilinde yapılan yürüyüşler sırasında Ramiz Aydın Hoca’mın çocukluk arkadaşı benim de site komşum Hasan Ayar’a rastlamasının kendinde oluşturduğu mutluluk ve sevincin taşan kısmını birlikte yaşıyoruz. İnsan dostlarını görünce mutlu olur, sevinir diyebiliriz ki Hasan Ayar ile Ramiz Aydın dostluğu elli- atmış yılı aşkın bir zamandan beri bozulmadan süregelen dostluktur. Şiirde aralarında geçen lise yıllarında Canik Belediye evleri taraftan yürüyerek gelip Samsun Limanı’nda çalıştıklarının hikayesini yıllar sonra ilk buluşturduğum zaman bizim evde hep birlikte otururken yaptıkları sohbet sırasında şahitlik etmiştim.

     “Bir fırsat bulup kaçarak

     Şehir olsun bizden ırak,

     Dağdan dağa kurup hamak

     Ağlarda otağ kuralım;

     Yeşil bir deniz içinde

     Şehirden azat olalım.”

     “Şehirden Kaçış” şiirinde ise doğaya özlem dile getiriliyor. Çağımızın insanının sıkışmışlığından kendisini kurtarıp dağlardan dağlara özgürlüğünü yaşamayı arzu ediyor. Şehrin sıkışmışlığını mahkûmiyete benzeterek “Şehirden azat olalım” diyerek insanların şehirde hapis hayatı yaşadığını ifade ediyor.    

     “Vuruldum Ben” şiirinde ise iki türlü vurulmaktan bahsediyor. Birincisi aşk ile vurulmaktır ki bu tutkudur, bağlanmaktır. Nitekim bu vurulmayla ilgili vatana, toprağa, bayrağın ay yıldızına, insan ve insani vasıflara vs. olan bağlılık ve sevgiyi kastediyor. İkinci vurulmadaysa insanlığın ve insanın düşmanı olan duygu düşünce sahiplerince yapılan kötü davranışlar ile verilen zararların oluşturduğu vurgunu kastediyor.    

     “Dosta Arz-ı Halim” şiirinde ise dost dediği okuyucuya içini döküyor. Ancak sadece içini dökmüyor kendisine bir öz eleştiride yapıyor. “Birileri anormal, sözde kendim normaldim;” kendi dışındakileri anormal gördüğünü ancak kendisinin eleştirdiği insandaki vasıflardan farklı olmadığı halde kendisini doğru ve normal gördüğünü dile getirerek bu doğruluğun “sözde” olduğundan yani aslı olmadığından şikâyet ediyor. 

     “Perişan ahvalimi seriverdim meydana,

     Bulunmaz hiçbirinde ne bir değer ne mana,

    Tıkmışım kendimi ben koyu kara zindana,

    Hayatımın ipini kendim böyle çektim dost.”

     Bu mısralarıyla da şikâyet ettiği vasıflarının değersiz olduğunu, elinde olmadan bunlara kendini kaptırıp hapsolduğunu, ancak bütün bunlara sebep olanın kendisi olduğunu, kısaca “kendim edip kendim buldum” demektedir. 

     “Uzun yolculukta yorgun düşenler,

     Çıkacaksa fitne sezip susanlar,”

     “Selam Söyleyin” şirinde uzun dava hayatının insanlarda yorgunluk oluşturduğunu ve bu yorgunluk nedeniyle ayrılan, kenarda duranlar olduğunu ancak fitneyi sezenlerinde buna müdahale etmeyerek sustuklarını ifade etmektedir. Şirin bütününde her ne kadar eşine dostuna uzakta kaldığına selam söylese de ülkü yolunda yorulup geride kalan ya da ülkü yolundan sapanları da unutmadığını, hatta bu ayrılıklardan dolayı sorumluluk sahibi dava adamlarının konuşmayıp sustuğunu da söyleyerek onlara yaptıklarının uygun olmadığını ifade ediyor.

     “Delikanlılığın soylu kavgası,

     Bir lekesiz insan olma sevdası;

     Yere düşmez sevdamızın gölgesi,

     Baş üstü tutana selam söyleyin.”

     Davanın aslında bir delikanlı olma, insan olma davası olduğunu ve kişilerin hataları kusurlarıyla onun gölgesinin bile yere düşmeyeceğini, lekelenmeyeceğini, onu her zaman üstün tutan ve uyan insanların olacağını da yukarıdaki dörtlük ile haykırmaktadır.

     “Yazlar bitti, ömür eylülle nisan;

     Hayalde de yoksa kalırım noksan,

     Sayıyorum sizi seksenle doksan,

     Seksenle doksana selam söyleyin.”

     Şair bu dörtlükte de bir neslin artık yavaş yavaş eylül gibi kışa girmek üzere, nisan gibi yaza, kurak mevsime girmek üzere ömrünün son demlerine geldiğini ifade ederken şiir bizde 12 Eylül İhtilaline de, Başbuğ Alparslan Türkeş’in 4 Nisan 1997 tarihindeki vefatına da bir çağrışım yaptığı hissi uyandırmaktadır. Şair her ne kadar ömrün son demleri olan yaşlılık devresinde davanın hayalleriyle yaşadığını ifade etse de okuyucunun anladığı mana da aslında şiiri geleceğe taşıyan bir vasıf olarak genç nesillere de hitap ettiğinin işaretidir. 

    “Bu Nasıl Bir Zaman?” şiirinde yaşanılan günlere akıl erdiremediğinin işaretlerini vererek gördüğü değişimlere karşı “Ne oldu bizlere, bu nasıl zaman?” soruyor. Değişimdeki kötülükleri de “Akrebin zehrini derman gören çok… /Şaşırıp kalmışım, insansan inan,” insanlar iyilik gibi gördüğünü, güzel şeyler yaptığını zannettiğini söyleyerek “Bu zehri içmeyen neredeyse yok.” İfadesiyle toplumun tamamına bu anlayışın hâkim olduğunu, değişim iyi olup olmadığına bakmadan herkesin bunu iyi olarak kabul edip adapte olduğunu yakınarak dile getiriyor.

     “Kriptolar devri, acayip devir…

     Kilidin açarı akıl, feraset;

     Aynanın tersini hele bir çevir,

     Önü tertemizdir, arka necaset?”

     Şirin de ise Türkiye üzerine gizli oyunların oynandığını bu oyunların bitmediğini hala ülkemiz üzerşine oyunlar oynanmaya devam ettiğini kastetmektedir. Şiirin bu manasının yanında 7-8 yıl önce ülkemizde yaşanan olaylara işaret ettiği ve insanların asıl kimliklerini gizleyerek ama asıl suratıymış gibi bildiğimiz insan kisvesiyle karşımıza çıktığını ancak karşımızdaki suratın aynada görünen yüz olmadığını, aynanın arkasında hileci bir kişinin bulunduğunu ve bu kişinin “necaset” huylu ve karakterde olduğu şeklinde de yorumlayabiliriz. 

     “Dünyanın Penceresinden” adlı şiirinde “Uçurma heves kuşunu, kaçarsa tutasın gelir.” mısraıyla bu dünyanın geçici bir heves olduğunu, onu iyi muhafaza etmek gerektiğini, eğer peşine takılacak olursa ömrünün onu tutmaya çalışmakla geçeceğini, gördüğün yaşadığın dünya işleri seni susmaya iter “Kıyametin vaktine dek kelâmsız susasın gelir.” aklını başından alır zırdeli olasın gelir. “Sıyrılıp dünya derdinden ruh insan olasın gelir.” Öyle bir hal olur ki artık seni bu dünyadan terki mekân etmeyi arzular hale getirip Allah’a kavuşma isteğini artırır, bu yolla dertlerinden kurtuluşa zorlar.

     “Kar Yağdı Talihine” adlı şiirinde ise “Bilirmişsin her şeyi, özgüvenin tam imiş; / Nedense yansımıyor düşüncen ameline.” İnsanoğlunun kendini bilmiş hallerine dayanarak yaşantısının doğruluğuna kapıldığını ancak Allah’ın buyruğu doğrultusunda işlerini düzeltmediğini, yaşantısına duyduğu güvenin kendisini düzeltmesine mâni olduğunu ifade ediyor.  Ve şiire isim olan “Kar Yağdı Talihine” ifadeleriyle de insanın sonun kötü olacağını ifadeye çalışıyor. “Bitimsiz hengâmeler; aralıksız azgınlık… / Böyle bitse hayatın ne geçecek eline?” Nihayetinde de eline bir şeyin geçmeyeceğini, ama bunların hepsinden sorgulanacağın işaret ediyor.

     “Alem-i ervahtan biz

     Geldik de gidiyoruz,

     Tahsil ederek cehli 

     Eçhele gidiyoruz.”

     “Acele Gidiyoruz” şiirinde ortamın ve toplumun cahil olduğunu, eğitim adıyla cahilliği tahsil ettiğimiz bu eğitim ile de “eçhele” daha da derin cahilliğe gidiyoruz demektedir. Bizim yorumuz ise cehli tahsil ederek, yani cahillik öğrenerek, yaratanın yaratılış fıtratından gayrısını alarak, aslında insanoğlu tarafından bilinmeyen ahirete doğru yaratana isyan ederek, emirlerinden çıkarak gidiyoruz. Dünyadaki bilginin kaynağı ilahidir. Biz yaratılış fıtratından ayrılarak ilahi kaynaklı bilgiye sırt dönmüş, insan ürünü olan faydasız bilgiye yönelerek cahilliği kabul etmiş oluyoruz.

     “İnsan Olmak Var” şiirinde ise içi dışı bir, söylediği ile yaptığı aynı olan bir insandan bahis açar. 

     “Şekil şemaille olunmaz insan;

     Söz, söylem ne ola, nedir ki lisan?

     Sözler pek kıyak be! İcraat noksan,

     Kavle uyan halle insan olmak var.”

     Kalıba bakarak birisine karakter sahibi iyi insan denmeyeceğini, iyi insanların kavli ile hallerinin uygun düştüğünü, birbirini nakzetmediğini ifade ettiği gibi fiillerini de bu söylemlerine uygun eylemlere dönüştürünce insan olduğunu, insan olacağını yoksa bir kalıba bürünmüş et yığını olacağını ifade ediyor.

     “Uhrevi Vakitte” adlı şirinde maneviyata olan ihtiyacı işlerken “Haddini bil, kendine gel ey nefsim!

Baktın musallada, beyazlardayım.” diyerek nefsine sesleniyor ve ölüm o kadar yakın ki bir anda kendini kefenlenmiş, cenaze namazın kılınacak olan musalla taşının üzerinden cemaatin önünde görebilirsin. Ölümün yakın olduğunu bil de ona göre davran diyerek nefsini ikaz ediyor.

     “Leff ü Neşr” sanatını da uygulamış aynı ismi taşıyan mısralarında “Atlar tepişir de eşek ezilir, böyle kader olur imiş hallerde, / Figüranlara olanlar olur, baş artistler kolay ölmez filmlerde.” Birinci mısrada at ve eşek üzerinden anlatmaya çalıştığı büyük, kudretli güç sahiplerinin çatışmasından zararı çevresindeki küçük, güçsüz gariban kişilerin göreceği mesajını sinema filmi üzerinden başrol oyuncusu ile figüranlar üzerinden vermeye çalışmış, başrol oyuncularına filmin sonuna kadar bir şey olmaz iken figüranların öldüğünü ve değiştiğini ifade ederek aynı gerçeği vurgulamıştır.

     “Ömür Sandığım” şiirinde cinas yaparak “ne de erken doldu ömür sandığım.” diyor. “Sandığım” kelimesinin “sandık” ve “zannettiğim” iki anlamı üzerinden her şey konulan sandığın dolduğunu ifade eder görünürken yaşayıp ölüm ile biten bir hayatın sonunu kastederek yaşadıklarını bir hayat olarak düşündüğünü ancak hayatın çabucak bittiğini izaha çalışıyor.

     “Türkü yakmak derin töre,

     Böyle bilir her bir yöre,

     Türküler tam Türk’e göre;

     Türk’ün ruhu türkülerim,”

     Türkülerim, türkülerim.

     “Türkülerim” şiirde de ele almış olduğu Halk Müziğimizin bir türü olan türküyü işlemiş ve Türk kültüründeki yerine değinmiş, dünyanın her tarafına dağılmış Türklerin türkü ile birbirine bağlandığını ifadeye çalışmıştır.

     “Oğuz’un Evladı Azerbaycan’ım” adlı şiirinde Azerbaycan’la olan kardeşlik ve “iki devlet tek millet” oluşumuzu vurguluyor ve şiirin aşağıdaki bölümünde de merhum Elçibey, merhum Vahabzade ve merhum Nuri Paşa’yı ele alarak Türkiye ile Azerbaycan’ın ne kadar iç içe olduğunu dile getiriyor. Ramiz Aydın Hoca’m daha önce de Dağlık Karabağ meselesini ele almıştı, Azerbaycan ve Diğer Türk illerine içten bir ilgisi vardır. 

“Fuzuli, Elçibey, bilirim kimdir?

Vahapzade bir edebi iklimdir,

Nuri Paşa sulhta halim selimdir, 

    Taşıyla toprağı inci, mercanım;

    Oğuz’un evladı Azerbaycan’ım.”

    “Derman Dede İle Kendigelen Kız Masalı” şiiri adından da anlaşılacağı gibi şiirle söylenmiş, herkes için bir masal… Derman Dede adlı eren bilge ile aklını ve ruhunu doyuramamış, boşlukta olan Kendigelen Kız arasında geçenleri anlatıyor. Eğer mısralar renkli bir şekilde resimlendirilip ayrı ir kitap olarak basılırsa edebiyatımız iyi bir çocuk masalı kitabı kazanmış olur.

     Ramiz Aydın Hoca’m, şiirlerinde dostluk, kardeşlik, dava, insanlık, insaniyetlik, doğa, hayvan sevgisi, sosyal hayat, evlat, torun, kara sevda, aşk, sevgi, hoşgörü, ahlakı muhafaza, kötülüklere yönelmekten alı koyma, vatana millete ihanet, fakirlik, enflasyon, oruç, Ramazan, Bayram, türkü, Türklerin destansı hayatı, Mehmetçik gibi konuları kendi üslubunca işleyerek günümüze ve geleceğe bir çığlık açmış, bizleri uyandırmaya çalışmıştır. 

     Kısaca yolu sevgiden, insanlıktan, vatan millet ve Türklük uğruna fedakârlıktan geçen herkes “Dünya Güzel Aslında” şiir kitabından bir şiir veya bir mısra bulacaktır kendisini anlatan hislerine duygularına tercüman olan. Kendisine yazarlık hayatında muvaffakiyetler dilerim. 

     Bugüne kadar yazmış olduğu üç kitap olan “Güneşin Gölgesinde Can Diye Diye”, “Ebemkuşağı”, “Dünya Güzel Aslında” kitaplarından başka nice kitaplar ile insanlığa bir nefes olmaya devam etmesi temennisiyle…