DOLAR 32,3862 % 0.19
EURO 35,1055 % -0.02
STERLIN 41,0568 % 0.36
FRANG 35,9462 % 0.28
ALTIN 2.326,14 % 0,25
BITCOIN 2.288.933 0.077

Hoca’da Beyin Olmasa, Zeki Velîdi Ne Yapsın?

Yayınlanma Tarihi :
Hoca’da Beyin Olmasa, Zeki Velîdi Ne Yapsın?

Ali BADEMCİ

 

 

Lisansüstü çalışan çok değerli bir tarih öğrencisinden uzunca bir mesaj-mektup aldım. Konu üniversitelerimizde müfredat gereği anlatılan “Türkistan Basmacıları”; sonuna da birkaç video eklemişler; Hoca canlı olarak ekranda!  İnanın ki bu kadar rezil, pespaye, bilgisiz, ilgisiz bir şey görmedim! Tamamen Zeki Velidî’nin gıyabî ve nazarî değerlendirmeleri! Şu bizim Hocalar güyâ lisan bilirler de hiçbir dış yayını neden takip etmezler? Evet, bu yayınlar da hatalarla dolu, fakat hataları ve speküler siyasî görüşleri ilk bakışta anlarsınız! Sonra şu “Basmacı diye adlarını saydığınız komutanların çoğu 1953’de Türkiye’ye getirildi; 1925’de gelenler de var; zâten bir bilim adamı olarak Zeki Velidi de bu sonuncularla yanı zamanda gelmiştir. Rahmetlinin şahsî arşivi nerededir, kimlerin elindedir bilmiyorum; ama, kızı İsenbike tam bir akademisyen olarak kendinden başka kimse ile görüşmez ve bu sorulara da cevap vermez. Evet, Hoca’nın arşivi nerede ve kimlerin elindedir, bilmiyoruz!  Esasına bakarsanız bu ülkede akademi çoktan sınıfta kalmıştır; çoğu kendini beğenmiş bilgisiz ve ilgisiz devlet memurlarından ibarettir.
 
Bizim okul öğretmeni “Türkistan Basmacılığı”nı bir Zeki Velidi rüyası olarak Başkurdistan’da başlatmış ve nasıl olmuşsa lütfen Türmenistan’a inerek uzaktan Kokand’ı seyretmiş! Gerçi Zeki Velidi eserlerinde böyle bir şey yazmaz, imalar var mıdır bilemem, ona göre “Basmacılar” câhil, Enver Paşa Hacı Sami’nin peşine takılmış bir avantürist! Zeki Velidi Togan 1970’de Türkiye’de Hakk’ın rahmetine kavuştu; elbette çok büyük bir âlimdir; hem tarihçi hem de Türkolog ve önemli bir siyaset adamıdır. Kendi ülkesi olan Başkurdistan ile ilgili siyasi görüşleri,  çağdaşı olan ilim ve siyaset adamları ile onların yolundan gidenler tarafından yeteri kadar tartışılmış, hataları ortaya konmuştur. Bunlar bizleri hiç ilgilendirmiyor! Fakat Abdülkadir İnan ile birlikte Başkurdistan’dan   Türkistan’a indiği, kendisinin “İlmî çalışmalar” dediği döneme ait yazdıkları hatıralar ve görüşler hiç tartışılmamış olduğu gibi kabullenilmiştir.  Meselâ, birisi göstersin biz de öğrenelim;  bu gezilerinde hangi Basmacı ile tanışmış, konuşmuş ve bilgi almıştır? Basmacı bölgelerine gittiğine dair kendisinin bile anlatımı yoktur ve hep duyduklarını yazmıştır. Zeki Velidî bu hareketler sırasında Semerkand’da gizlenmektedir ve ölü doğduğu, tabandan kopuk olduğu için Türkistan tarihinde hiçbir şey ifade etmeyen Türkistan Milli Birliği (TMB) adlı hareketi hayâllenmiştir.  Türkiye’de en büyük  Basmacı lideri Şir Muhammed-Nur Muhammed-Mirza Nafiz’in hatıraları 1975’den başlamak üzere tarafımdan neşredilmiş, üstelik bu yayınlarda Basmacılar’ın ilk elden arşiv vesikaları da kullanılmıştır. Sovyet kaynakları ile ilgilenerek kendisi de bir “Basmacı” âilesinin çocuğu olarak Dr. Baymirza Hayit bu konuda herkesi aşmış birisidir. Benim ilk gençlik yıllarımda bir gazete tefrikası olarak yayımlanan “Basmacılar” çalışmama müzaharet eden ve yayınlanmasını sağlayan da odur.
 
Türkistan Basmaclığı” günlerde Taşkend’de öğretmen olan Joseb Castagne, hatta Moskova’da bulunan  Nermin Menemencioğlu gibi diplomat yakınları, Emel Esin; daha sonra  Rusya’da ilmî çalışma yapan bilim adamı ve yakınlarının da ne Basmacı bölgesi gördükleri ne de  Basmacı tanıdıkları olduğuna dair hiçbir yerde bilgi ve belgeye rastlanmamıştır. Bugün Özbek arşivlerinde belki bir şeyler kalmıştır; lâkin yıllardan beri rüşvet karşılığı bunları da el altından satmaktadırlarDüşanbe (Tacikistan) arşivlerinin büyük bir kısmı tarafımızdan incelenmiştir, bunlar mahallî hareketlerin ve 1925-31 arası Enver Paşa mücadelesine iştirak edenlerin sorgularından ibarettir. Çok önemli olan ve Basmacılığın  ismen ve cismen çıktığı yer Fergana bölgesine ait herhangi bir arşiv kaydı bunlar arasında yoktur; zaten bulunması da mümkün değildir. En kıymetlisi İbrahim Bey âilesinin sorgularıdır; bunları Özbek Nabican Bakıyev neşretti. Herkes bol bol sıkıyor;  A.Bennigsen’in kızı Marie Broxup’un ilmî makalesi de (1983) çelişkilerle doludur ve Basmacılık dinî bir hareket olarak değerlendirilmektedir ki bugünkü ABD Ortaasya siyasasına malzeme sağlamaktadır.
 
Basmacılık’ın sahibi herkesten önce Özbekler’dir; bunların 1992’den sonra çalışmaları ve toparlamaları sanırım bir literatür oluşturmamışsa da çok büyük merhale katetmiştir. Bizim yarım Hocalar senede birkaç defa devlet kesesinden Türkistan’a hamaset veya eğlenceye giderler de merak edip bu konularda  birkaç kaynak veya bilgi aramazlar. Fergana-Şarkî Buhara-Zerefşan- Batı Buhara- Kerki- Harezm- Kaşkaderya Basmacıları’nın faaliyet sahaları, hatta köy ve mezra haritaları tarafımızdan neşredilmiştir. Özbekler’in “Özbekistan’ın Yengi Tarihi I-II” de bu çalışmalar mufassal olarak yer almıştır. Bilhassa bu yıl içerisinde üniversitelerimize tarih kulüpleri tarafından davet edildik ve bu çalışmaları gayed genişçe belgelere dayanarak anlattık. Bu konferansları lisansüstü ve doktora çalışması yapanlar da izlemiş, birçok akademisyene çalışmalarımızı açmışızdır. Bu bakımdan Türkiye’de bu kadar bilgisizlik ayıp değil mi?
 
Dünyada “Türkistan Basmacılığı”  ile ilgili bir literatür oluşmadığı gerçeği karşısında bizim Hocalar’ın Baymirza’nın kitaplarını okumaması bile korkunç bir talihsizliktirVarsa da yoksa da Zeki Velidi Bey’in yüz yıl önce yazdığı nazarî bilgilerdir. Halbuki Baymirza  Sovyetler’in 70 yıllık iktidarını ve uygulamalarını gün-begün bilmektedir. O sadece bir tarihçi veya sosyoloji bilim adamı değil aynı zamanda gelmiş geçmiş en iyi sovyetologdur. Bu konuda yaşayan canlı tarih Ruzi Nazar’ı Enver Altaylı vasıtasıyla mutlaka tanımak ve görüşlerini almak zorundayız; “Basmacı” doğumludur ve doğduğu, yaşadığı yer bu hareketin başkentidir; o bu konuda hiç konuşmamıştır. Ruzi Nazar bize bir saat uçak mesafesinde yaşamaktadır. İlim adamı gider, bilim adamı iddiasında bulunan aristokrat  İsenbike Togan ile  görüşür ve  babasının kullanmadığı, belki de kapağını açmadığı, benim bildiğim Şir Muhammed Bek-Mirza Nefes-Mamur Niyazi-Açil Bek; Türkiye’de soyu devam  bu sonuncunun oğlu Devran’ın hatıralarını inceler ve ondan sonra  “Basmacılık Dersi” anlatır. Hiç bir şey bilmiyorsanız şu fakirin  neşrettiği  1000’in üzerinde belge ve bilgiyi  yeniden ele alın ve değerlendirin. Biz çocuk yaşlarda 6587 Basmacı sicili neşrettik, Özbekler bunların kıymetini biliyor ve her yola başvuruyor, gençler ve bilim adamları arayıp, biz garipleri buluyor, ama Türkiye’de atmasyona afakî bilgilere devam ediliyor! Siz böyle Hoca olamazsınız! Bari üç-beş kitap karıştırın!
 
Muhabbetle 

 

 

YORUM YAP

Bağdar Caddesi Escorthamile pornobodrum escortbahis sitelerigaziantep escortgaziantep escortmaltepe escortbostancı escortanadolu yakası escortizmir escortdeneme bonusu veren sitelerhttps://www.tedxpenn.com/escort ankaraankara escorthttps://greenhousecraftfood.com/ataşehir escortbetperBetofficeMebbistrendyol indirim kodutipobetPusulabetCasibomstarzbet giriştipobetbetturkey twitterbetturkey girişvevobahisgobahisbetsatligobetistanbul escortslot siteleri https://en-iyi-10-slot-siteleri.comsekabetstarzbet adamsah.netbahis sitelerimarsbahiswinxbetbahis sitelericasino siteleriselçuksportsdeneme bonusuistanbul escortcasibomstarzbetpiabetstarzbet girişstarzbet girişbahsegelbahsegelklasbahisankara kombi servisiklasbahisbetebetbelugabahistipobetmariobetbetistmersin günlük kiralık evmarkajbetparibahisbetineceltabetmatadorbetgrandpashabetcasibomgobahisparmabetbettiltbetnisbetsatbetorspinligobetbetkanyonbetturkeyonwinsahabetrokubetmarsbahisextrabetikimisliwinxbetbahisalgorabetelexbetfunbahisartemisbetbetmatiksupertotobetoleybetbetlikekralbetperabetimajbetlimanbetsavoybetintobetdiscountcasinomostbetbetroadpiabetmeritkingholiganbetjasminbetasyabahisredwinbetkolikdiscountcasino7slotsmilanobetelitbahisorisbetxslotaresbetfavoribahispadisahbetnakitbahispolobetsekabetmatbetpalacebetmrbahistulipbetnorabahismilosbetrexbetjetbahisjojobetonbahissuperbetinbetexperbetperbahigopokerbetalordbahisvdcasinocasinovalebetonredpinupbahis1000baymaviakcebetnoktabetneyinebetturkeymariobetfavorisen1xbetBelge istemeyen bahis siteleribahiscomtipobetgrandbettingtruvabetbahiscasinotarafbetbahiscommariobetbetistmarkajbetbetinematadornetcasibombelugabahisbetebet1xbetasyabahiscasinovalediscountcasinoelexbetfavoribahisbahiscombahiscombelugabahisbelugabahisbetistbetistceltabetceltabetklasbahisklasbahismariobetmariobetrestbetrestbettarafbettarafbettipobettipobetcasibomcasibomcasibomcasibomstarzbetsahnebetlimanbetredwinmatadorbetmatadorbetbetkombetkomvenüsbethilbetjasminbetpiabetartemisbetmaltcasinoasyabahisbetorspinbettiltmarkajbetbetkombelugabahisrestbetbetpercasibomsancaktepe çilingircasibomcasibomcasibomcasibom
escort Bağcılar escort Bahçelievler escort Bakırköy escort Bayrampaşa escort Beylikdüzü escort Güngören escort İstiklal escort Kadıköy escort Sultanbeyli escort Üsküdar escort Avsallar escort Mahmutlar escort Oba escort Mecidiyeköy escort Ölüdeniz escort Güllük escort Kültür escort Ataşehir escort Avcılar escort Başakşehir escort Esenler escort Esenyurt escort Fatih escort Gaziosmanpaşa escort Kartal escort Küçükçekmece escort Maltepe escort Pendik escort Sultangazi escort Ümraniye escort Adapazarı escort Yalıkavak escort güvenilir casino siteleri Yalova escort Muğla escort Aydın escort Çanakkale escort Balıkesir escort Tekirdağ escort Manisa escort Trabzon escort Kahramanmaraşescort Kütahya escort Osmaniye escort Sivas escort Tokat escort Çorum escort Yozgat escort Isparta escort Elazığ escort Ordu escort Edirne escort Erzincan escort Zonguldak escort Rize escort Uşak escort Kırşehir escort Erzurum escort Giresun escort Amasya escort Sinop escort Niğde escort Bolu escort Karaman escort Kırıkkale escort Bayburt escort Ardahan escort Gümüşhane escort Artvin escort Çankırı escort Bartın escort Sinop escort Bilecik escort Karabük escort Burdur escort Nevşehir escort Kıbrıs escort Kırklareli escort Kastamonu escort Düzce escort Aksaray escort Adıyaman escort Afyon escort Arnavutköy escort Bebek escort Beşiktaş escort Beykoz escort Beyoğlu escort Büyükçekmece escort Çatalca escort Çekmeköy escort Eyüpsultan escort Kağıthane escort Sancaktepe escort Sarıyer escort Şile escort Silivri escort Şişli escort Taksim escort Zeytinburnu escort Aliağa escort Balçova escort Bayındır escort Bayraklı escort Bergama escort Beydağ escort Bornova escort Buca escort Çeşme escort Çiğli escort Karşıyaka escort Fehiye escort Marmaris escort Gaziemir escort Dikili escort Menderes escort Menemen escort Torbalı escort Atakum escort Çerkezköy escort Yenişehir escort Bodrum escort Toroslar escort Tarsus escort Silifke escort Mezitli escort Erdemli escort Anamur escort Akdeniz escort Melikgazi escort Elbistan escort Lüleburgaz escort İzmit escort İlkadım escort Çorlu escort Battalgazi escort Yeşilyurt escort Milas escort Ceyhan escort Çukurova escort Kozan escort Sarıçam escort Seyhan escort Emirdağ escort Sandıklı escort Merzifon escort Suluova escort Taşova escort Altındağ escort Batıkent escort Çankaya escort Çubuk escort Etimesgut escort Haymana escort Kahramankazan escort Keçiören escort Kızılcahamam escort Mamak escort Polatlı escort Pursaklar escort Sincan escort Ulus escort Yenimahalle escort Aksu escort Alanya escort Belek escort Demre escort Döşemealtı escort Elmalı escort Finike escort Gazipaşa escort Kaş escort Kemer escort Kepez escort Konyaaltı escort Korkuteli escort Kumluca escort Lara escort Manavgat escort Muratpaşa escort Serik escort Side escort Didim escort Efeler escort Nazilli escort Söke escort Altıeylül escort Ayvalık escort Bandırma escort Bigadiç escort Burhaniye escort Dursunbey escort Edremit escort Erdek escort Gömeç escort Gönen escort Havran escort İvrindi escort Karesi escort Kepsut escort Susurluk escort Büyükorhan escort Gemlik escort Görükle escort Gürsu escort Harmancık escort İnegöl escort İznik escort Karacabeyescort Kestel escort Mudanya escort Mustafakemalpaşa escort Nilüfer escort Orhangazi escort Osmangazi escort Yıldırım escort Biga escort Çan escort Gelibolu escort Karahayıt escort Merkezefendi escort Pamukkale escort Keşan escort Aziziye escort Palandöken escort Yakutiye escort Odunpazarı escort Tepebaşı escort Araban escort İslahiye escort Karkamış escort Nizip escort Nurdağı escort Oğuzeli escort Şahinbeyescort Şehitkamil escort Yavuzeli escort Bulancak escort Espiye escort Görele escort Altınözü escort Arsuz escort Antakya escort Defne escort Dörtyol escort Erzin escort Hassa escort İskenderun escort Kırıkhan escort Kumlu escort Payas escort Reyhanlı escort Samandağ escort Eğirdir escort Yalvaç escort Foça escort Karabağlar escort Kemalpaşa escort Kiraz escort Kınık escort Konak escort Narlıdere escort Ödemiş escort Tire escort Urla escort Safranbolu escort Akhisar escort Alaşehir escort Kırkağaç escort Salihli escort Sarıgöl escort Şehzadeler escort Soma escort Turgutlu escort Yunusemre escort Akkışla escort Bünyan escort Develi escort Kocasinan escort Talas escort Yahyalı escort Gazimusağa escort Girne escort İskele escort Lefke escort Lefkoşa escort Başiskele escort Çayırova escort Darıca escort Afşin escort Dulkadiroğlu escort Göksun escort Onikişubat escort Türkoğlu escort Kızıltepe escort Mut escort Dalaman escort Gümbet escort Datça escort Kavaklıdere escort Köyceğiz escort Menteşe escort Turgutreis escort Ula escort Yatağan escort Fatsa escort Altınordu escort Ünye escort Düziçi escort Kadirli escort Ardeşen escort Akyazı escort Arifiye escort Erenler escort Geyve escort Hendek escort Karasu escort Kaynarca escort Sapanca escort Derince escort Dilovası escort Gebze escort Gölcük escort Kandıra escort Karamürsel escort Kartepe escort Körfez escort Akşehir escort Beyşehir escort Bosna escort Ereğli escort Karapınar escort Meram escort Selçuklu escort Gediz escort Simav escort Tavşanlı escort Doğanşehir escort Bafra escort Çarşamba escort Boyabat escort Kapaklı escort Süleymanpaşa escort Erbaa escort Niksar escort Turhal escort Akçaabat escort Of escort Ortahisar escort Yomra escort Armutlu escort Çiftlikköy escort Çınarcık escort Akdağmadeni escort Boğazlıyan escort Sarıyaka escort Sorgun escort Alaplı escort Çaycuma escort Devrek escort Ereğli escort Kilimli escort Kozlu escort