DOLAR 32,3332 % 0.24
EURO 35,0919 % -0.13
STERLIN 40,9232 % -0.23
FRANG 35,7155 % 0
ALTIN 2.301,21 % 1,04
BITCOIN 2.281.749 0.271

AHMET YESEVÎ VE TÜRK AŞÎRET YAPISINA GİRİŞ VIII

Yayınlanma Tarihi :
AHMET YESEVÎ VE TÜRK AŞÎRET YAPISINA GİRİŞ VIII

 Ali BADEMCİ

alibademci@gmail.com

 

Kaşgarlı  Mahmud, eseri ile  Uygurlar’la Oğuzlar’ın  çok farklı bir  kültür yapısına  sahip olmadıklarını tesbit ettiği için Karluk ve Yağmalar’a  Oğuz demektedir. Hatta  Mısır’da  birçok Karluk’a Türkmen  denilmekte  ve Oğuz gözü ile görülmektedir. Fakat aynı vatanda Kıpçaklar için bunu söyleyemiyoruz.

 

 

Geride kalan yedi bölümlük yazıda bir miktar sıkıldığınızı kabul etmeliyim. Gerçekten îzah edilen istilâhları tanımadan Türk sosyolojisine girmek mümkün değildir. Yedi bölümün ana iskeletini yıllar önce tamamlamıştım. Yoksa bu kadar seri olarak devam etmek mümkün olmazdı. Birçok arkadaş  Ahmed Yesevi’ye  hâlâ giremediğimiz için mesajlar gönderiyorlar. Elbette bu hususları değerlendiriyoruz. Fakat acele dersek konuyu tam kavrayamayız. Elbette Yesevî’nin bugüne kadar bilinen biyografisini ortaya koymak çok kolaydır. Fakat bu bilgiler değerli olmasına rağmen efsanelerden ibarettir. Hayatı, düşünceleri, kişiliği, Türkçesi, deyişleri elbette hakikattir; fakat birçok husus da ispat edilebilmiş değildir ve en azından yazılı kaynaklara  dayanmamaktadır. Biz yazılı kaynaklar üzerinde çalışıyoruz; efsaneler, destanlar, nesilden kesile  konuşularak ve dinlenerek taşınan  bilgiler tarih olarak  kullanılmayacağı gibi, sosyolojiye de verdiğiniz bilgiler ham olursa  elbette alacağınız sonuçlar da yanıltıcı olacaktır. Bu sebeble zamanın toplum yapısı sağlam incelenmek zorundadır. Malumdur ki daha  Hazret’in  doğum tarihini bile sağlam olarak bilmiyoruz; ancak ölüm tarihine göre  tahminler yapabiliyoruz. Bu sebeble bazı konulara çok acele etmemenizi istiyorum. Bu yazıların kitap yapılması da şimdilik düşünülmüyor; çünkü görüşler tartışmaya  açık ve ham bilgiler taşımaktadır. Elbette durulduğu zaman okuyucuya hizmetin en güzel yolu bulunacaktır.

 

Türkler’in aşîret yapısı çok zor bir konudur; Kaşgarlı bile çok taze bilgilerle  Türkler’in kavim ve kabilelerini saymakla bitiremezsiniz demiyor mu?  Bugün, öyle bir büyük ustanın taşıdığı bilgileri yorumla olan ana kaynak Yazıtlar’ın  bile sırlarını çözebilmiş değiliz! Türk vatanı hususunda bir sürü nazariye bulunmaktadır. Çünkü hâlâ Türk vatanlarında ortaya çıkan bulgular bizi şaşırtmaktadır. Elimizde bulunan en sağlam malzeme Orhun Havzası’dır;  Cengiz Han gibi yakın devirde bile hemen hemen bütün Türk kavim, kabile ve aşiretlerinin bu coğrafyada yaşadığını fakat medeniyet coğrafyasının bir yandan Tarım Havzası diğer yandan Türkistan’a taşındığını çok iyi bilmekteyiz. İran bizi şaşırtıyor çünkü klâsik Türk fizyonomisinde derin değişiklikler ortaya çıkmaya  başlamıştır. Bir taraftan mavi gözler ve kıvırcık saçlar (Ögel, Türk Kültür Tarihine Giriş V, s.276), diğer yandan Harezm ve Karadeniz kuzeyi Kıpçakları’ndaki güzelliği izah ederken güçlük çekiyoruz. Aslında Türk kavim-kabile-soy-boy-aşiret yapısı çok zor bir konu değildir. Fakat Orhun’u iyi incelememiz gerekiyor. Akıllı olmasıyla gönüllerimizde yer eden Göktürkler’in hanedan veziri Tonyukuk kendi adı ile anılan kitabenin ikinci taş kuzey yüzü  dördüncü ve son satırıında, “Türk Bilge Kağan Türk Sir budunuğ Oğuz budunuğ iğidü olurur.” (Muharrem Ergin, Orhun Abideleri, 1000 Temel Eser, İstanbul 1970,s.82) sözleri ile başta Bilge Kağan olmak üzere hanedanın Oğuz olduğunu ifâde etmektedir. Elbette Göktürkler’den sonra devleti eline alan Uygurlar’ın da ataları Oğuz olduğu için onlara Dokuz Oğuzlar denmiştir. Orhun’dan batıdaki bozkırlara dağılarak Türkistan’ın Oğuz bölgesine kadar  inen  Kıpçakları  hem İdil-Ural’da hem de Deşt-i Kıpçak, Anadolu ve Mısır’da  çok iyi tanımaktayız. Tarih bilgilerimiz bu üç Türk kavmini de her türü incelemek ve bir sosyoloji oluşturmak imkânını bizlere vermektedir.  Başta Kaşgarlı Mahmud ve onun eserini kullanan İranlı  Reşidüddin’in dünya kadar  Türk kavim, kabile  ve aşireti sayarak  kafalarımızı  karıştırmasını çok anlamlı bulmuyoruz. Modern tarihçilerimiz ve türkologlarımızın Türk kavim ve kabileleri hususunda takip ettikleri yol normal aydınların anlayamayacağı kadar dolambaçlıdır. Radloff’da rahatız ama Anadolu dilcilerinden çok şey öğrenemiyoruz.  Bir kere Oğuz, Uygur ve Kıpçaklar’ın (M.Ahincanov, Kıpçaklar, Selenge, İstanbul 2009, s. Tamamı). İşte ilk etapta bulabildiğimiz önemli değerler üzerinden hareket etmeli, elimizde mevcut olan bilgiler yeni belge ve bulgular, arkeolojik kazılar ve kültür istılahlârını, coğrafî bilgiler ve sözlüklerden de faydalanarak açıklamalıyız.

 

Kaşgarlı Mahmud, eseri ile Uygurlar’la Oğuzlar’ın çok farklı bir kültür yapısına sahip olmadıklarını tesbit ettiği için Karluk ve Yağmalar’a Oğuz demektedir. Hatta Mısır’da birçok Karluk’a Türkmen denilmekte ve Oğuz gözü ile görülmektedir. Fakat aynı vatanda Kıpçaklar için bunu söyleyemiyoruz. Bugünkü lehçe normlarından da işi kolaylıkla çözebiliriz! Elbette Uygurlar’ın çobanlığı ile tanınan (Özkan İzgi, Çin Elçisi Wang Yen-Te’nin Uygur Seyahatnamesi, TTK, Ankara 2000, s.50.) ve onlarla sıkı temasların olan Tatarlar’ın  İdil-Ural ve Kırım’da  ortaya koydukları lehçe  Kıpçak’da anlaşılmıyor! Biz de Anadolu Oğuzlar olarak Çağatay’da zorlanmadığımız halde   Kazaklar’da bir miktar bocalıyoruz ama  Çuvaşları  hiç anlayamıyoruz.

 

Muhabbetle.

 

Serinin ilk yazıları:

YORUM YAP

Bağdar Caddesi Escorthamile pornobodrum escortbahis sitelerigaziantep escortgaziantep escortmaltepe escortbostancı escortanadolu yakası escortizmir escortdeneme bonusu veren sitelerhttps://www.tedxpenn.com/escort ankaraankara escorthttps://greenhousecraftfood.com/ataşehir escortbetperBetofficeMebbismatbetholiganbettrendyol indirim kodutipobetPusulabetCasibomstarzbet giriştipobetbetturkey twitterbetturkey girişvevobahisgobahisbetsatligobetistanbul escortslot siteleri https://en-iyi-10-slot-siteleri.comsekabetstarzbet adamsah.netbahis sitelerimarsbahiswinxbetbahis sitelericasino siteleriselçuksportsdeneme bonusuistanbul escortcasibomstarzbetpiabetstarzbet girişstarzbet girişbahsegelbahsegelklasbahisankara kombi servisiklasbahisbetebetbelugabahistipobetmariobetbetistmersin günlük kiralık evmarkajbetparibahisbetineceltabetmatadorbetgrandpashabetcasibomgobahisparmabetbettiltbetnisbetsatbetorspinligobetbetkanyonbetturkeyonwinsahabetrokubetmarsbahisextrabetikimisliwinxbetbahisalgorabetelexbetfunbahisartemisbetbetmatiksupertotobetoleybetbetlikekralbetperabetimajbetlimanbetsavoybetintobetdiscountcasinomostbetbetroadpiabetmeritkingholiganbetjasminbetasyabahisredwinbetkolikdiscountcasino7slotsmilanobetelitbahisorisbetxslotaresbetfavoribahispadisahbetnakitbahispolobetsekabetmatbetpalacebetmrbahistulipbetnorabahismilosbetrexbetjetbahisjojobetonbahissuperbetinbetexperbetperbahigopokerbetalordbahisvdcasinocasinovalebetonredpinupbahis1000baymaviakcebetnoktabetneyinebetturkeymariobetfavorisen1xbetBelge istemeyen bahis siteleribahiscomtipobetakcebet
escort Bağcılar escort Bahçelievler escort Bakırköy escort Bayrampaşa escort Beylikdüzü escort Güngören escort İstiklal escort Kadıköy escort Sultanbeyli escort Üsküdar escort Avsallar escort Mahmutlar escort Oba escort Mecidiyeköy escort Ölüdeniz escort Güllük escort Kültür escort Ataşehir escort Avcılar escort Başakşehir escort Esenler escort Esenyurt escort Fatih escort Gaziosmanpaşa escort Kartal escort Küçükçekmece escort Maltepe escort Pendik escort Sultangazi escort Ümraniye escort Adapazarı escort Yalıkavak escort güvenilir casino siteleri Yalova escort Muğla escort Aydın escort Çanakkale escort Balıkesir escort Tekirdağ escort Manisa escort Trabzon escort Kahramanmaraşescort Kütahya escort Osmaniye escort Sivas escort Tokat escort Çorum escort Yozgat escort Isparta escort Elazığ escort Ordu escort Edirne escort Erzincan escort Zonguldak escort Rize escort Uşak escort Kırşehir escort Erzurum escort Giresun escort Amasya escort Sinop escort Niğde escort Bolu escort Karaman escort Kırıkkale escort Bayburt escort Ardahan escort Gümüşhane escort Artvin escort Çankırı escort Bartın escort Sinop escort Bilecik escort Karabük escort Burdur escort Nevşehir escort Kıbrıs escort Kırklareli escort Kastamonu escort Düzce escort Aksaray escort Adıyaman escort Afyon escort Arnavutköy escort Bebek escort Beşiktaş escort Beykoz escort Beyoğlu escort Büyükçekmece escort Çatalca escort Çekmeköy escort Eyüpsultan escort Kağıthane escort Sancaktepe escort Sarıyer escort Şile escort Silivri escort Şişli escort Taksim escort Zeytinburnu escort Aliağa escort Balçova escort Bayındır escort Bayraklı escort Bergama escort Beydağ escort Bornova escort Buca escort Çeşme escort Çiğli escort Karşıyaka escort Fehiye escort Marmaris escort Gaziemir escort Dikili escort Menderes escort Menemen escort Torbalı escort Atakum escort Çerkezköy escort Yenişehir escort Bodrum escort Toroslar escort Tarsus escort Silifke escort Mezitli escort Erdemli escort Anamur escort Akdeniz escort Melikgazi escort Elbistan escort Lüleburgaz escort İzmit escort İlkadım escort Çorlu escort Battalgazi escort Yeşilyurt escort Milas escort Ceyhan escort Çukurova escort Kozan escort Sarıçam escort Seyhan escort Emirdağ escort Sandıklı escort Merzifon escort Suluova escort Taşova escort Altındağ escort Batıkent escort Çankaya escort Çubuk escort Etimesgut escort Haymana escort Kahramankazan escort Keçiören escort Kızılcahamam escort Mamak escort Polatlı escort Pursaklar escort Sincan escort Ulus escort Yenimahalle escort Aksu escort Alanya escort Belek escort Demre escort Döşemealtı escort Elmalı escort Finike escort Gazipaşa escort Kaş escort Kemer escort Kepez escort Konyaaltı escort Korkuteli escort Kumluca escort Lara escort Manavgat escort Muratpaşa escort Serik escort Side escort Didim escort Efeler escort Nazilli escort Söke escort Altıeylül escort Ayvalık escort Bandırma escort Bigadiç escort Burhaniye escort Dursunbey escort Edremit escort Erdek escort Gömeç escort Gönen escort Havran escort İvrindi escort Karesi escort Kepsut escort Susurluk escort Büyükorhan escort Gemlik escort Görükle escort Gürsu escort Harmancık escort İnegöl escort İznik escort Karacabeyescort Kestel escort Mudanya escort Mustafakemalpaşa escort Nilüfer escort Orhangazi escort Osmangazi escort Yıldırım escort Biga escort Çan escort Gelibolu escort Karahayıt escort Merkezefendi escort Pamukkale escort Keşan escort Aziziye escort Palandöken escort Yakutiye escort Odunpazarı escort Tepebaşı escort Araban escort İslahiye escort Karkamış escort Nizip escort Nurdağı escort Oğuzeli escort Şahinbeyescort Şehitkamil escort Yavuzeli escort Bulancak escort Espiye escort Görele escort Altınözü escort Arsuz escort Antakya escort Defne escort Dörtyol escort Erzin escort Hassa escort İskenderun escort Kırıkhan escort Kumlu escort Payas escort Reyhanlı escort Samandağ escort Eğirdir escort Yalvaç escort Foça escort Karabağlar escort Kemalpaşa escort Kiraz escort Kınık escort Konak escort Narlıdere escort Ödemiş escort Tire escort Urla escort Safranbolu escort Akhisar escort Alaşehir escort Kırkağaç escort Salihli escort Sarıgöl escort Şehzadeler escort Soma escort Turgutlu escort Yunusemre escort Akkışla escort Bünyan escort Develi escort Kocasinan escort Talas escort Yahyalı escort Gazimusağa escort Girne escort İskele escort Lefke escort Lefkoşa escort Başiskele escort Çayırova escort Darıca escort Afşin escort Dulkadiroğlu escort Göksun escort Onikişubat escort Türkoğlu escort Kızıltepe escort Mut escort Dalaman escort Gümbet escort Datça escort Kavaklıdere escort Köyceğiz escort Menteşe escort Turgutreis escort Ula escort Yatağan escort Fatsa escort Altınordu escort Ünye escort Düziçi escort Kadirli escort Ardeşen escort Akyazı escort Arifiye escort Erenler escort Geyve escort Hendek escort Karasu escort Kaynarca escort Sapanca escort Derince escort Dilovası escort Gebze escort Gölcük escort Kandıra escort Karamürsel escort Kartepe escort Körfez escort Akşehir escort Beyşehir escort Bosna escort Ereğli escort Karapınar escort Meram escort Selçuklu escort Gediz escort Simav escort Tavşanlı escort Doğanşehir escort Bafra escort Çarşamba escort Boyabat escort Kapaklı escort Süleymanpaşa escort Erbaa escort Niksar escort Turhal escort Akçaabat escort Of escort Ortahisar escort Yomra escort Armutlu escort Çiftlikköy escort Çınarcık escort Akdağmadeni escort Boğazlıyan escort Sarıyaka escort Sorgun escort Alaplı escort Çaycuma escort Devrek escort Ereğli escort Kilimli escort Kozlu escort